«Ես բախվել եմ հայերի հանդեպ վրացիների բացասական վերաբերմունքին: Դա միշտ չէ, որ արտահայտվում է ինչ-որ գործունեությամբ: Այսինքն` քեզ կարող են աշխատանքի ընդունել, բայց ընթացքում այնպիսի հոգեբանական իրավիճակ կստեղծվի, որը կոչված է ճնշելու հայերին»,- «Մեդիալաբին» ասում է Սամվելը:

Նրա խոսքով`մարդը կարող է խնդիրներ չունենալ, եթե վառ արտահայտված հայ չի, եթե չի խոսում իր ազգի, իր պատմության մասին: Քանի որ, եթե, օրինակ, խոսի իր պատմության մասին, նրա վրա կարող են ծիծաղել:

«Օրինակ` ես չեմ կարող վրացական միջավայրում ասել` գիտե՞ք` մեր պատմության մեջ այս-այս է եղել: Գիտեմ, որ ի պատասխան քմծիծաղ կտան»,- ասում է Սամվել Աղաբաբյանը:

Նոյեմբերի 9-ին Երևանում մեկնարկած «Եվրամիություն-Հայաստան. Քաղաքացիական հասարակություն» համաժողովը սկսվել է միջադեպով:

Ոստիկանները «Գոլդեն թյուլիփ» հյուրանոցի մոտից («Մոսկվա» կինոթատրոնի հարակից տարածքից) բերման են ենթարկել ընդդիմադիր Հայ ազգային կոնգրեսի երիտասարդ ակտիվիստներ Արեգ Գևորգյանին, Սարգիս Գևորգյանին, Վահագն Գևորգյանին և Սարգիս Խաչատրյանին, որոնց ազատ են արձակել ավելի քան ութ ժամ հետո միայն:

Ամեն ինչ սկսվել է նրանից, որ համաժողովի մեկնարկին զուգահեռ ընդդիմությունը պիկետ է կազմակերպել համաժողովի անցկացման վայրի հարակից տարածքում:

Համաժողովի մեկնարկելուն պես Հայ ազգային կոնգրեսի յոթ երիտասարդ ակտիվիստներ` «Հայաստանում քաղբանտարկյալների առկայությունն ամոթալի է Եվրոպայի համար», «Հանցագործություն կատարելը կամ հանցագործներին աջակցելը. ո՞րն է տարբերությունը», «Եվրոպա´, մի´ սատարիր բռնակալներին», «Եվրոպա´, դու թույլ ես տալիս այս ռեժիմին 12 քաղբանտարկյալներ պահել» բովանդակությամբ պաստառներ պարզած լուռ կանգնել էին հյուրանոցի շենքի դիմաց:

Սամվել Առաքելյանն իր կյանքում այնքան շատ կուժ է հավաքել, որ եթե կողք կողքի շարի, դրանք կձգվեն 500 մետր: Տեսականին բազմազան է` ամենամեծ կուժը 1,5 մետր բարձրություն ունի, ամենափոքրը 3 սմ է:

48-ամյա վանաձորցին դեռ մանկությունից հնաոճ իրերի նկատմամբ անտարբեր չի եղել. շատ է սիրել խեցեղեն աշխատանքներ, կժեր, նման իրերը պահել-փայփայել է, դեն չի գցել:

«Իմ կյանքն առանց հին իրերի, գեղեցիկի չեմ պատկերացնում, ասես կյանքիս իմաստն են դարձել»,- ասում է նա:

Հիշում է՝ երբ փոքր տղա էր, հոր ձեռքը բռնած թանգարաններ էր այցելում, խոշոր ու զարմանքով լի աչքերը գցում էր այս կամ այն հնաոճ իրին և երկար-երկար նայում:

«Երբ ինձ հարցնում են` ի՞նչ անենք, որ ամուսնանանք, ասում եմ` CD ձայնագրեք, ամուսինը ճամփա կընկնի»,- ծիծաղում է ՀՀ վաստակավոր երգչուհի Հասմիկ Հարությունյանը և պատմում իր սիրո ռոմանտիկ ու անսովոր պատմությունը, թե ինչպես է ամուսինը 10 տարի առաջ Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում լսել իր երգերը և ճամփա ընկել` յուրահատուկ ձայնով երգչուհուն գտնելու:

«Ինձ նման խենթ է´լ չկա»,- ծիծաղում է ամուսինը` Անդրանիկ Միքայելյանը, ով իր թավ բեղերով, հետաքրքիր ակցենտով և ձայնի հնչեղ տեմբրով հիշեցնում է Ուիլյամ Սարոյանին. մեծ գրողի մորաքրոջ թոռն է Անդրանիկը:

Անդրանիկի նախնիները մինչև Մեծ Եղեռնը Սեբաստիայից գաղթել են ԱՄՆ և հնարավորություն են ունեցել «էրգրից» իրենց հետ տանելու պետքական իրեր: Այդ իրերից մի քանի զույգ բրդե նախշուն, լավ պահպանված գուլպաներ զարդարում են Հասմիկի և Անդրանիկի ազգային ոճով կահավորված հյուրընկալ բնակարանը:

Վերջին շաբաթներում սոցիալական ցանցերում մեծ աղմուկ բարձրացրած ուսուցիչների կողմից աշակերտների նկատմամբ կիրառած բռնությունները, բացի պարսավանքից, առաջ բերեցին մտավախություններ, որ աշակերտները կարող են միտումնավոր բարկացնել ուսուցչին և նման եղանակով վրեժխնդիր լինել, ասենք` ցածր գնահատականի համար:

Առաջին աղմկահարույց դեպքը` Երևանի Պուշկինի անվան 8-րդ հիմնական դպրոցում, երբ դպրոցի տղամարդ ուսուցիչներից մեկը քաշքշում է ութերորդ դասարանցի աշակերտին ասելով՝ «ուռո´ւ գլուխ, դե´բիլ…» և այլ որակումներ տալիս, համացանցում հայտնվեց դեպքից մեկ ու կես տարի անց: Ուսուցիչը` Էդուարդ Եվգենիի Գևորգիզովը, աղմուկից հետո հեռացավ դպրոցից, իսկ քաղաքապետարանը դպրոցի տնօրինությանը խիստ նկատողություն հայտարարեց:

«Մեռնելն ամոթ ա»,- ասում է Մարիամ Սուխուդյանն ու ապրում օգնելու, պաշտպանելու համար երեխաներին, ծառերին, կենդանիներին:

Փխրուն, մանրիկ, երազկոտ Մարիամը նվիրված է իր ընտրած ուղուն, որը մեր իրականության մեջ պարտադրում է լինել ուժեղ, ինքնասածի, համառ:

Առավոտյան աչքերը բանալուց  ու ձգվելուց հետո Մարիամն ինքն իրեն հարցնում է` արթո՞ւն ես,  զինվո´ր:

Իսկ վհատ ժամանակ «լիանալու, լուսավորվելու, ուժեղանալու»  համար Մասիվի իրենց տնից իջնում է բուսաբանական  այգի, հավաքում թափված շշեր, տոպրակներ  ու պառկում խոտին:

«Մեռնելն ամոթ ա»,- ասում է Մարիամ Սուխուդյանն ու ապրում օգնելու, պաշտպանելու համար երեխաներին, ծառերին, կենդանիներին:

Փխրուն, մանրիկ, երազկոտ Մարիամը նվիրված է իր ընտրած ուղուն, որը մեր իրականության մեջ պարտադրում է լինել ուժեղ, ինքնասածի, համառ:

Առավոտյան աչքերը բանալուց  ու ձգվելուց հետո Մարիամն ինքն իրեն հարցնում է` արթո՞ւն ես,  զինվո´ր:

Իսկ վհատ ժամանակ «լիանալու, լուսավորվելու, ուժեղանալու»  համար Մասիվի իրենց տնից իջնում է բուսաբանական  այգի, հավաքում թափված շշեր, տոպրակներ  ու պառկում խոտին:

Հայաստանի մարզերից մեկի բնակչուհի 22-ամյա Անի Մուրադյանը չէր էլ պատկերացնում, թե արտերկրում խոստացված լավ աշխատանքն ինչպես է փոխելու իր կյանքն ու խարան թողնելու ճակատագրի վրա:

«Այն, ինչ պատահեց ինձ հետ, մղձավանջ էր... Օդանավակայանում վերցրին փաստաթղթերս, և ես դարձա նրանց ստրուկը: Երբ առաջին անգամ իմ սենյակ տղամարդ մտավ, և ես ընդդիմացա, նա ինձ ծեծեց: Հետո հանձնվեցի: Այդ ամիսներին ես հասկացա` ի´նչ է դժոխքը: Լինում էին օրեր, երբ կարող էի մոտ 20 այցելու ընդունել»,- պատմում է Անին, որը մի կերպ է դուրս պրծել «դժոխքից» և մինչև հիմա մեկուսացված է հասարակությունից:

Մինչ Երևանի Կոմիտասի անվան զբոսայգում բուռն թափով ընթանում են դելֆինարիումի շինարարական աշխատանքները, բնապահպանության նախարարությունն ի պատասխան բնապահպանների նամակի գրել է, որ դելֆինարիումի տնօրինությունը ո´չ կառուցապատման և ո´չ էլ կենդանիների ներմուծման համար իրենից թույլտվություն չի ստացել:

«Խախտվում են օրենքներ, սակայն ոչ մեկը չի ցանկանում պատասխանատվություն կրել այդ ամենի համար»,- «Մեդիալաբին» ասում է բնապահպան, «Էկոլուր» տեղեկատվական ՀԿ նախագահ, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Ինգա Զարաֆյանը:

Ամեն ինչ «հարթ» ընթանալու դեպքում դեկտեմբերի կեսին Երևանի առաջին դելֆինարիումն արդեն պատրաստ կլինի` չորս դելֆինով, երկու ծովային կատվով և մեկ ջրառյուծով: Սակայն Երևանի քաղաքապետ Գագիկ Բեգլարյանի որոշումը և «Դելֆինարիում պետք է ունենա նաև մեր երկիրը» խոսքն իսկական բողոքի մեծ ալիք են բարձրացրել կենդանասերների և բնապահպանների շրջանում:

Մինչ Երևանի Կոմիտասի անվան զբոսայգում բուռն թափով ընթանում են դելֆինարիումի շինարարական աշխատանքները, բնապահպանության նախարարությունն ի պատասխան բնապահպանների նամակի գրել է, որ դելֆինարիումի տնօրինությունը ո´չ կառուցապատման և ո´չ էլ կենդանիների ներմուծման համար իրենից թույլտվություն չի ստացել:

«Խախտվում են օրենքներ, սակայն ոչ մեկը չի ցանկանում պատասխանատվություն կրել այդ ամենի համար»,- «Մեդիալաբին» ասում է բնապահպան, «Էկոլուր» տեղեկատվական ՀԿ նախագահ, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Ինգա Զարաֆյանը:

Ամեն ինչ «հարթ» ընթանալու դեպքում դեկտեմբերի կեսին Երևանի առաջին դելֆինարիումն արդեն պատրաստ կլինի` չորս դելֆինով, երկու ծովային կատվով և մեկ ջրառյուծով: Սակայն Երևանի քաղաքապետ Գագիկ Բեգլարյանի որոշումը և «Դելֆինարիում պետք է ունենա նաև մեր երկիրը» խոսքն իսկական բողոքի մեծ ալիք են բարձրացրել կենդանասերների և բնապահպանների շրջանում:

Նոյեմբերի սկզբին Երևանում անցկացվելիք ադրբեջանական ֆիլմերի փառատոնը լուրջ մարտահրավեր է դարձել կազմակերպիչների համար` սպառնալիքների և վիրավորանքների տարափ տեղալով նրանց գլխին:

Ադրբեջանական ֆիլմերի երևանյան ցուցադրությունը, որը նախաձեռնել է Խաղաղարար նախաձեռնությունների կովկասյան կենտրոնի նախագահ Գեորգի Վանյանը, պետք է կայանար դեռ անցյալ տարվա աշնանը, սակայն դահլիճ չգտնելու պատճառով ցուցադրությունը գրեթե մեկ տարով հետաձգվել է:

Փառատոնին ներկայացվելու են չորս մրցութային և մեկ արտամրցութային ֆիլմեր, տարբեր ժանրերի` վավերագրական, գեղարվեստական: Փառատոնին Ադրբեջանից հյուրեր չեն լինի, քանի որ նպատակը հայ հանդիսատեսի հետ «երկխոսություն սկսելն է»:

Արդյոք Հայաստանը կճանաչի՞ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը, թե՞ ոչ

Ազգային ժողովի հաջորդ քառօրյայի ընթացքում` հոկտեմբերի 25-29-ը, սպասվում է կրկին Ազգային ժողովում քննարկման և քվեարկության դնել ընդդիմադիր «Ժառանգություն» կուսակցության մշակած «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունը ճանաչելու մասին» օրինագիծը, որը տևական ժամանակ լարվածության և տարբեր գնահատականների ու քննադատությունների թիրախ է դարձել հասարակական-քաղաքական տարբեր շրջանակներում: Սակայն վերլուծաբանները լավատես չեն, թե օրինագիծը հաջողություն կունենա:

«Ես ինքս կողմ եմ նման օրինագծին և, իրապես, մի պահ պետք է գա, որ մենք ճանաչենք ԼՂՀ անկախությունը, սկսենք այդ գործընթացը: Սակայն շատ կարևոր է պահի ընտրությունը. ճիշտ ժամանակին կունենանք դիվիդենտներ, սխալի դեպքում` կորուստներ: Ես ինքս «Ժառանգության» առաջարկը դրական, բայց ժամանակավրեպ եմ համարում,- «Մեդիալաբին» ասում է անկախ քաղաքական վերլուծաբան Երվանդ Բոզոյանը: - Կարծում եմ` իշխանությունները չեն գնա այդ քայլին և չեն ճանաչի ԼՂՀ-ն»:

Ադրբեջանական բանտում 20-ամյա գերեվարված Մանվել Սարիբեկյանի մահը Հայաստանի տարբեր շրջանակներում բուռն քննարկումների առիթ է հանդիսացել` մեղադրանքների թիրախ դարձնելով տարբեր կառույցների:

20-ամյա Սարիբեկյանը սեպտեմբերի 11-ին անասուններին որոնելիս մոլորվել է սահմանամերձ գոտում, որից հետո հայտնվել գերության մեջ` ադրբեջանական կողմից ստանալով «դիվերսանտ, ահաբեկիչ» որակավորումը :  Իսկ  Հոկտեմբերի 5-ին  Ադրբեջանի ՊՆ-ն եւ Ռազմական դատախազությունը հայտարարություն են տարածել, թե  «ռազմագերի Մանվել Սարիբեկյանը ինքնասպան է եղել »:

ՀՀ ՊՆ-ն եւ ԱԳՆ-ն հավաստի չհամարելով ինքնասպանության վարկածը, մեղադրել են Ադրբեջանին`նշելով, թե Սարիբեկյանի մահվան համար այդ երկիրն է կրում ողջ պատասխանատվությունը:

Ծաղրանկարների, մուլֆիլմերի գունագեղ ու վառվռուն կերպարների մեջ Տիգրանն էլ ասես իր ձեռքով նկարած հերոս լինի:

Զգայուն ձեռքերով, խառնիխուռն մազերով, խուճուճ մորուքով, գեղեցկադեմ ու ժպտերես Տիգրանն իր փոքրիկ կարմիր սայլակով այնքան արագ է շարժվում, որ ընկերներն ու հարազատները հազիվ են հասցնում հետեւից:  Նկարելիս էլ գերադասում է արագությունը` ճեպանկարը.

« Սիրում եմ նկարել շարժումը, վայրկյանը»,-ասում է:

28-ամյա Տիգրան Ասատրյանն ավարտել է Երեւանի Կինոյի եւ Թատրոնի պետական ինստիտուտի մուլտիպլիկացիոն կինոնկարի բաժինը. «Չորս տարի սովորեցի ինստիտուտում, մի անգամ ռեկտորը, պրոռեկտորը ինձ չհարցրեցին` ո՞նց ես երկրորդ հարկ բարձրանում»:

ԱԺ պատգամավորները ցանկանում են իրենց աշխատավարձի կրկնապատիկը ստանալ: Պատգամավորների մի խումբ` մեծ մասամբ իշխանական կոալիցիայի ներկայացուցիչները, օրինագիծ է ներկայացրել Ազգային ժողով, որով առաջարկել է երկու անգամ բարձրացնել օրենսդիր, գործադիր և դատական իշխանության մարմինների ղեկավարների աշխատավարձերը:

Օրինագծի տակ ստորագրել են «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության ներկայացուցիչներ Արամ Սաֆարյանը և Վարդան Բոստանջյանը, ՀՅԴ խմբակցության անդամ Արծվիկ Մինասյանը, ՀՀԿ խմբակցության անդամներ Ռաֆիկ Պետրոսյանը և Շիրակ Թորոսյանը, ինչպես նաև` ՕԵԿ-ական Հովհաննես Մարգարյանը: ԱԺ «Ժառանգություն» խմբակցությունը չի միացել նախաձեռնությանը:

ՀԱԿ տնտեսական հանձնաժողովի անդամ, տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանն անընդունելի է համարում այս նախաձեռնությունը: Նա ասում է, որ երկրում անապահովների թիվը հասնում է 1 մլն-ի, իսկ կենսաթոշակներն էլ կազմում են ընդամենը 15 հազար դրամ:

«Շող» յուղի և ձեթի գործարանը ժամանակավորապես փակվել է և տուգանվել 100 հազար դրամի չափով` շրջապատը թունավոր արտանետումներով լցնելու պատճառով: Ազգային ժողովի պատգամավոր Անահիտ Բախշյանը և բնապահպանները, սակայն, նշված տուգանքի չափը շատ փոքր է համարում:

«Այդ հարյուր հազարը ոչ մի բան է: Նույնիսկ կաթիլ չէ օվկիանոսում: Ուրիշ բան, որ կասեցրել են, փակել են»,- ասում է Անահիտ Բախշյանը:

Սեպտեմբերի 18-ին Երևանի Շենգավիթ վարչական շրջանի Չարբախ թաղամասի 167 բնակիչներ բողոքի նամակով դիմել են «Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Անահիտ Բախշյանին` նշելով, որ «Շող» յուղի և ձեթի գործարանից արտանետվող հոտերը պարզապես անտանելի են դարձրել իրենց կյանքը:

60-ականների Երևանի ամենաշքեղ ինտուրիստ հյուրանոցներից մեկը`«Պրագան», այսօր անմխիթար տեսք ունի: Մութ, նեղ միջանցքներում խոնավությունից պոկվել է մանրահատակը, թափվել պատի ծեփը:

Միայն գետնի քրքրված ու թաց կարմիր կարպետն է փաստում, որ այստեղ ժամանակին հարուստ օտարերկրացիներ են օթևանել։ 1988 թվականի Բաքվի ջարդերից մազապուրծ 37 ընտանիք է ապաստան գտել այստեղ ու ապրում է մինչ օրս, 1997 թվականից արդեն տանտիրոջ` սեփականատիրոջ կարգավիճակով:

Առաջին հարկի շքամուտքում երեսի վրա գետնին ընկած լալիս է երկու տարեկան  շեկլիկ մի տղեկ, ոտքերն ու ձեռքերը գետնին է խփում` քույրերը տուն են մտել ու մոռացել են նրան ներս թողնել:

Քիչ անց դուռը բացում է յոթ տարեկան Վալյան ու եղբորը գրկած ներս տանում: Ներսում կիսախավար է, պատերը սև են, գետնին թղթեր կան թափթփված։ Սենյակում, որ նրանց տունն է, հազիվ են տեղավորվել երկու մահճակալ, նեղ բազմոց, մեկ աթոռ և մի փոքրիկ սեղան:

Երևանյան շոգը խեղդելու հայ հովեկների նախասիրությունները դեպի Թուրքիայի Անթալիա այս տարի նախորդ տարվա համեմատությամբ լուրջ դիմադրությունների է հանդիպել` ըստ մասնագետների վիճահարույց հայ-թուրքական հարաբերությունների և ապրիլի սկզբին դե ֆակտո սառեցված «ֆուտբոլային դիվանագիտության» ֆոնի վրա:

«Այստեղ կամ այնտեղ հանգստանալու մարդկանց որոշման վրա ամեն բան էլ կարող է ազդեցություն ունենալ, իսկ ստեղծված իրավիճակում Թուրքիայի ափերը իրոք խոցելի են: Բիզնեսը չպետք է քաղաքականության հետ կապ ունենա, բայց այս դեպքում շաղկապված է»,- «Մեդիալաբին» ասում է Անթալիա տուրեր իրականացնող ամենամեծ` «Թեզ տուր» տուրիստական ընկերության Հայաստանի գրասենյակի տնօրեն Նարինե Դավթյանը:

Դավթյանն ասում է, որ առաջարկների և փաթեթների առումով Անթալիան մնում է ամենագրավիչներից մեկը, սակայն նաև նշում է, որ քաղաքական զարգացումները և հասարակական տրամադրվածությունը բացասաբար են ազդել զբոսաշրջիկների` մինչև նախորդ տարի ամենամյա 30-40 տոկոսով աճող ցուցանիշներր վրա: