Փակուղում հայտնված Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների ֆոնի վրա, սպասումներին ի հակառակ, ԱՄՆ նախագահ Բարակ Օբամայի ապրիլքսանչորսյան ուղերձում «ցեղասպանություն» բառի փոխարեն կրկին հայերեն «Մեծ Եղեռնի» հիշատակումը շատերը փորձում են կապել ոչ թե Օբամայի, այլև Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանի վարած արտաքին քաղաքականության հետ:

Մինչ հազարավոր մարդիկ շարքերով, ծաղիկները ձեռքերին, դանդաղաքայլ հաղթահարում են Երևանի Ծիծեռնակաբերդի հուշահամալիր տանող ճանապարհը` հարգելու 1915 թվականին Օսմանյան Թուրքիայում ցեղասպանության զոհ դարձած ավելի քան մեկևկես միլիոն հայերի հիշատակը, Օբաման, ի հակառակ շատերի սպասումների, խոսել է «95 տարի առաջ սկսված ծանրագույն եղեռնագործության մասին, երբ Օսմանյան կայսրության մայրամուտին 1,5 միլիոն հայեր կոտորվեցին կամ իրենց մահը գտան տեղահանության ճանապարհին»:

«Մեծ Եղեռնը հայ ժողովրդի պատմության կործանարար էջերից է, և մենք պետք է կենդանի պահենք այդ մասին հիշողությունը՝ ի նշան զոհերի հանդեպ հարգանքի և որպեսզի խուսափենք անցյալի սահմռկեցուցիչ սխալներից»,- ասել է նա:

Եղեռնի տարելիցից երկու օր առաջ ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի` հայ-թուրքական արձանագրությունների վավերացման ընթացակարգը կասեցնելու մասին հրամանը միջազգային, ինչպես նաև տեղական քաղաքական դաշտում տարաբնույթ արձագանքների և կանխատեսումների առիթ է հանդիսացել:

Ապրիլի 22-ի հեռուստաուղերձում նախագահ Սարգսյանը, շեշտելով հայկական կողմի` երկու երկրների հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված կառուցողական մոտեցումը, նշել է, թե «Թուրքիան պատրաստ չէ սկսված գործընթացը շարունակել և առանց նախապայմանների, արձանագրությունների տառին համապատասխան քայլերով առաջ շարժվել»:

«Ողջամիտ ժամկետները, մեր կարծիքով, ավարտվել են: Ամեն գնով ապրիլի 24-ն անցկացնելու թուրքական գործելաոճը պարզապես անընդունելի է,- ասել է Սարգսյանը:

-Մենք անընդունելի ենք համարում նաև Հայաստան-Թուրքիա երկխոսությունն ինքնանպատակ դարձնելու անիմաստ ձեռագիրը և այս պահից սկսած` հարաբերությունների կարգավորման ներկա փուլը համարում ենք սպառված»:

Մի իսկական վեճ է սկսվել Ստամբուլի Սուրբ Փրկիչ հիվանդանոցի հոգաբարձուների խորհրդի նախագահ Պետրոս Շիրինօղլուի և Թուրքիայի հայ համայնքի մի մասի միջև: Պատճառը մարտի 26-ին Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի հետ հանդիպումից հետո արած Շիրինօղլուի հայտարարությունն է:

Դեռևս մարտի 17-ին բրիտանական BBC հեռուստաընկերությանը Թուրքիայի վարչապետի տված հարցազրույցում հնչեցրած այն միտքը, թե կարող է Թուրքիայից վտարել Հայաստանից արտագաղթած 100.000 հայերին, քննադատության ենթարկվեց ոչ միայն տեղական, այլև միջազգային հանրության կողմից:

Հայտնի հայտարարությունից հաշված օրեր անց Էրդողանը հանդիպեց Պետրոս Շիրինօղլուի հետ, որին թուրքական լրատվամիջոցները ներկայացրել էին որպես «հայ համայնքի ղեկավար»:

«Թուրքիայում 100 հազար Հայաստանի քաղաքացի չկա: 20 հազար կա:

Թուրքիայի վարչապետի հերթական հայտարարությունը Թուրքիայում բնակվող հայերի մասին կրկին մեծ աղմուկի առիթ է հանդիսացել:

Մարտի 29-ին գերմանական Der Spiegel թերթին տված հարցազրույցի ժամանակ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն ասել է, որ եթե սփյուռքը շարունակի իր  ճնշումները Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցում, թուրքական իշխանությունները երկրից կվտարեն ապօրինի բնակվող հայերին: «Թուրքիայում կան հայեր, որոնք Թուրքիայի քաղաքացիներ են, սակայն կան նաև ապօրինի միգրանտներ։

Մինչ այժմ մենք չենք դիտարկել վերջիններիս արտաքսելու հարցը, սակայն եթե սփյուռքը շարունակի ճնշում գործադրել, մենք կարող ենք պատկերացնել, որ ունակ ենք դրան»,- ասել Էրդողանը:

Սա վարչապետի առաջին նման հայտարարությունը չէ: Մարտի 17-ին Էրդողանը բրիտանական BBC հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում ասել էր, թե  կարող է իր երկրից վտարել 100.000 միգրանտ հայերին, ինչն առաջ էր բերել ոչ միայն առաջադեմ թուրքական լրատվամիջոցների, այլև միջազգային հանրության դժգոհությանն ու քննադատությանը:

Անցյալ շաբաթավերջին ՀՀ նախագահ Սերժ Սարգսյանի կողմից ԱԺ ուղարկված հայ-թուրքական երկկողմ հարաբերությունները կարգավորող արձանագրությունները երկուշաբթի ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյանի կողմից շրջանառության մեջ դրվելուց հետո էլ տարաբնույթ կանխատեսումների տեղիք տվեցին` «փակուղում» հայտնված հարաբերությունների ընթացքի մասին:

«Միջազգային հարցեր-պայմանագրեր կան այս պահին, որոնք յոթ տարի չեն ընդգրկվել առօրյայում, այնպես որ, արձանագրությունների ճակատագիրը մեծ հաշվով կախված է Թուրքիայի վավերացումից: Գնդակը նրանց դաշտում է»,- «Մեդիալաբին» ասում է իշխանական կուալիցիայի «Բարգավաճ Հայաստան» կուսակցության անդամ Նաիրա Զոհրաբյանը:

Ազգային ժողովի փոխնախագահ, հանրապետական Սամվել Նիկոյանը համոզված է, որ վերջնաժամկետների մասին խոսելն այս դեպքում տեղին չէ:

Նա ասում է, որ պետք է հետևել գործընթացներին` ճշտելու` դրական ուղղությա՞մբ են զարգանում, լճացե՞լ են, թե՞ հետընթաց են ապրում:

Թեև անցյալ տարվանից Սյունիքում մեկնարկած ուրանի հանքաքարի որոնման հետախուզական աշխատանքները դեռևս ընթացքի մեջ են և, ըստ պաշտոնական հաղորդագրությունների, դեռ մի քանի տարի կարող են տևել, սակայն մարզում ուրանի նախագծի դեմ սկսված հասարակական շարժումը հավակնում է ավելի ու ավելի լայն շրջանակներ ընդգրկել:

Այս ապրիլին Հայաստանի կառավարությունը «Հայ-ռուսական լեռնահանքային ընկերություն» ՓԲԸ-ին հնգամյա թույլտվություն տրամադրեց ուրանի հանքաքարի հանքախուզության համար: Ընկերությունը հիմնվել է անցյալ տարի գարնանը` ռուսական կողմի հետ ձեռք բերված նախնական համաձայնության հիման վրա: Հայաստան-Ռուսաստան բաժնեմասերն այս դեպքում 50/50 են:

Անցյալ աշնանից` օգտվելով ԽՍՀՄ տարիներին անցկացված ուսումնասիրություններից, ընկերությունն սկսել է ուրանի պաշարների գեոֆիզիկական և գեոքիմիական հետազոտություններն ու որոնողական աշխատանքները:

Նոյեմբերի առաջին կեսին` Հայաստանում արձանագրված առաջին խոզի գրիպի դեպքից ավելի քան մեկ ամիս անց, չնայած առողջապահության պատասխանատուների` հանգստություն պահպանելու բազմաթիվ հորդորներին և իրավիճակը հսկողության տակ լինելու հավաստիացումներին, խուճապային իրավիճակը չի հանդարտվում:

Հասարակական տրանսպորտում պաշտպանիչ դիմակով մի երիտասարդ կին դժկամությամբ ասում է, թե չի հավատում իշխանությունների պնդումների, իբր իրավիճակը վերահսկելի է:

«Պիտի շատ լավատես լինել` դրան հավատալու համար,- «Մեդիալաբին» ասում է նա: - Ի՞նչ իմանամ` ինչ կլինի մեզ հետ վաղը:

Գոնե այդ դիմակով մի քիչ վստահություն ունեմ, որ օդում վարակ չեմ որսա: Ամեն օր ծանոթներիս մահվան նոր դեպքերի մասին եմ լսում»: