Factor.am-ի գրավոր հարցերին է պատասխանել Եվրոպական քաղաքականության կենտրոնի (Բրյուսել) Ռուսաստանի, Թուրքիայի և Եվրասիա տարածաշրջանի հարցերով ավագ վերլուծաբան Ամանդա Փոլը
-Տիկի՛ն Փոլ, իրավիճակը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանների երկայնքով խաղաղ չէ․ ադրբեջանական զորքերը կրակ են բացել Երասխի հատվածում՝ հայ դիրքապահների ուղղությամբ (հարցերն ուղարկվել են հունիսի 21-ին՝ մինչ Գեղարքունիքի մարզի Կութ համայնքի հայկական դիրքերը ադրբեջանական զինուժի կողմից հրթիռակոծվելը- Factor.am): Ձեր կարծիքով, ի՞նչ նպատակ ունի Ադրբեջանը, ո՞ւր կարող է հասնել իր այս քաղաքականությամբ:
– Իրավիճակը՝ երկու կողմերի միջև լարվածության աճը, շատ մտահոգիչ է: Յուրաքանչյուր կողմ մեղադրում է մյուսին այս միջադեպերը հրահրելու մեջ՝ տարածելով ապատեղեկատվություն: Թվում է, թե Բաքուն ճնշում է Երևանին` նպատակ ունենալով հասնել խաղաղության համապարփակ համաձայնագրի:
-Ինչպե՞ս պետք է Հայաստանը արձագանքի Ադրբեջանի այս քաղաքականությանը:
– Երկու կողմերն էլ պետք է երկխոսության շուրջ համաձայնության գան։ Բաքուն ցանկանում է, որ Երևանը պաշտոնապես ճանաչի Ադրբեջանի ինքնիշխանությունը իր տարածքում, որը կավարտվի խաղաղության գործարքի ստորագրմամբ: Մինչ այժմ Հայաստանը ցույց չի տվել որևէ նշան, որ դա անելու է, բայց դա չի նշանակում, որ դա տեղի չի ունենա։
– Միջազգային հանրությունը, ԱՄՆ-ը , ԵՄ–ն, ԵԱՀԿ-ն, կողմերին երկխոսության կոչ են անում: Ձեր կարծիքով, ե՞րբ կողմերը կցանկանան երկխոսել։
-Միջազգային հանրությունը պատրաստ է աջակցել երկխոսության կայացմանը: ԵՄ-ն ակտիվացրել է ջանքերն ավելի մեծ դեր ունենալու համար: Վերջերս Հարավային Կովկաս կատարած այցի ժամանակ Շառլ Միշելն ընդգծել է, որ ԵՄ-ն պատրաստ է դրական դեր խաղալ որպես ազնիվ բրոքեր `տարածաշրջանում խաղաղության և կայունության ապահովման գործում: ԵՄ արտաքին քաղաքականության պատասխանատու Ժոզեպ Բորելը նույնպես ասել է, որ ԵՄ-ն հավատարիմ է երկարաժամկետ հեռանկարում տարածաշրջանի խնդիրները լուծելու հարցում և վճռական է այստեղ ավելի շատ ներգրավվելու գործում: ԵՄ-ն առանցքային դեր է խաղացել Արևմտյան Բալկաններում հետպատերազմյան շրջանում, և այստեղ օգտագործված գործիքներից և քաղված դասերից շատերը կարող են օգտագործվել Ադրբեջանի և Հայաստանի պարագայում: Սակայն դա կախված է նաև Հայաստանից և Ադրբեջանից՝ գործընթացում ներգրավվելու նրանց պատրաստակամությունից:
– Ինչպիսի՞ ազդեցություն կարող է ունենալ միջազգային հանրությունն այս հարցերի լուծման գործում:
–Ակնհայտ է, որ միջազգային հանրությունը կցանկանար, որպեսզի խնդիրը լուծվեր և տարածաշրջանում կայուն խաղաղություն լիներ: Ընթացիկ լարվածությունն ու սրացումները վնասակար են տարածաշրջանի համար: Այնուամենայնիվ, դա արտաքին քաղաքական գերակայություն չէ նրանց համար: Օրինակ՝ ԱՄՆ-ը, չնայած հայտարարում է, որ կցանկանար լուծել Ադրբեջանի և Հայաստանի միջև լարվածության խնդիրը, բայց շատ ավելի հրատապ հարցեր ունի լուծելու, ինչպես օրինակ ՝ Չինաստանը, Ռուսաստանը, իր՝ Աֆղանստանից դուրս գալը և այլն: Խոսքն այստեղ նաև լծակների մասին է, և պարզ չէ, թե արդյոք ԱՄՆ-ը և ԵՄ-ն ունեն բավարար լծակներ՝ օգտագործելու համար, կամ պատրա՞ստ են օգտագործել իրենց ունեցածը, քանի որ դա կարող է ռիսկեր առաջացնել, խաթարել իրենց նպատակների իրագործմանը: Պատերազմի ընթացքում և՛ ԱՄՆ-ի, և՛ ԵՄ-ի դերը հիմնականում մարգինալ էր, իսկ այլ, օրինակ ՝ Ֆրանսիայի դեպքում, Բաքուն մեղադրեց նրան կողմնակալ լինելու մեջ:
