Վերջին օրերին սոցիալական ցանցերում շրջանառվում են տեղեկություններ, թե Թուրքիայի զինված ուժերը զորք և զինտեխնիկա են կուտակում Հայաստանի սահմանամերձ շրջաններում, մասնավորապես՝ Իգդիրում։ Այս մասին առաջինը նոյեմբերի 16-ին գրեցին ռուսական որոշ տելեգրամյան ալիքներ, այդ թվում՝ ռուս հաղորդավար Վլադիմիր Սոլովյովը, ավելի ուշ քննարկումը տարածվեց այլ սոցիալական կայքերում ևս։ Նույնաբովանդակ հրապարակումներ տարածել էին նաև մի շարք ադրբեջանական էջեր։ Տեղեկությունը տարածել են նաև հայկական լրատվական կայքերը։
«Փաստերի ստուգման հարթակն» ուսումնասիրել է բաց աղբյուրները՝ հասկանալու, թե ինչ է կատարվում Հայաստանի արևմտյան սահմանների մոտ։
Այսպես, բաց աղբյուրներում առկա տվյալների համաձայն` նոյեմբերի 16-ին առնվազն երկու ինքնաթիռ Թուրքիայի կենտրոնական շրջաններից թռիչք էր իրականացրել դեպի Իգդիր։ Ըստ Flightradar24.com կայքի՝ այս թռիչքներն իրականացվել էին Airbus A400M-180 և Lockheed C-130E Hercules ռազմական տրանսպորտային ինքնաթիռներով։ Նշենք, որ այս տրանսպորտային ինքնաթիռները կարող են օգտագործվել և՛ բեռնափոխադրումների, և անձնակազմի տեղափոխության համար։
A400M ինքնաթիռն Իգդիր մեկնել է նոյեմբերի 16-ի առավոտյան՝ Կայսերիից ոչ հեռու գտնվող Նեվշեհիրի օդանավակայանից։ Ավելի ուշ, ինքնաթիռը վերադարձել է Անկարա՝ Սիրիային սահմանամերձ շրջաններից։ Իգդիրից Սիրիայի սահման կատարված թռիչքի հետագիծը flightradar24.com-ում չի պահպանվել, փոխարենը պահպանվել է հետադարձ թռիչքը։
Ռազմական թռիչքների ուսումնասիրությամբ զբաղվող ads-b.nl բազայում ևս առկա են նոյեմբերի 16-ի թռիչքների վերաբերյալ որոշ տվյալներ։ Լուսանկարում երևում է Հայաստանի սահմանին մոտ 61-0963 հաշվառման համարով C-130 ինքնաթիռի թռիչքը։
Նույն օրն այս ինքնաթիռները թռիչք են իրականացրել նաև դեպի Թուրքիայի՝ Սիրիային սահմանակից հատվածներ։ Թուրքական ռազմական ինքնաթիռների ակտիվությունը նկատելի էր նաև նոյեմբերի 10-ին Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի միջև կնքված հրադադարի հայտարարությանը հաջորդող օրերին՝ մասնավորապես նոյեմբերի 11-ից 13-ը։
Նոյեմբերի 11-ին 71-01468 հաշվառման համարով A00M-180 ինքնաթիռը թռիչք է իրականացրել Հայաստանին սահմանից ոչ հեռու գտնվող Աղրը քաղաք և Աղրըից Անկարա ուղղությամբ։ Հոկտեմբերի 12-ին նույն ինքնաթիռն Անկարայից մեկնել է դեպի Սիրիայի սահմանամերձ շրջան (վայրէջքի կոնկրետ վայրը ռադարը չի ֆիքսել)։
Նոյեմբերի 4-ին ևս ռադարներն արձանագրել էին այս ինքնաթիռի թռիչքը դեպի Իգդիր։
Նշենք, որ Հայաստանի սահմանին և մայրաքաղաք Երևանին բավական մոտ լինելուց բացի, Իգդիր քաղաքում է գտնվում թուրքական ռազմական բազա։
Հատկանշական է, որ Թուրքիայի օդուժին պատկանող մի շարք ինքնաթիռներ երկրի տարբեր վայրերից այս օրերին մի շարք թռիչքներ են իրականացնում դեպի Թուրքիայի կենտրոնում գտնվող Կայսերիի և Նեվշեhիրի օդանավակայաններ, որտեղից էլ ուղևորվում դեպի Սիրիայի և Հայաստանի սահմանամերձ շրջաններ։
Ակտիվ տեղաշարժերը միայն Հայաստանի սահմանին չեն
Կարևոր է նշել, որ վերջին օրերին Թուրքիայի օդուժը, ընդհանուր առմամբ, բավական ակտիվ է ոչ միայն Հայաստանի սահմանների մոտ։ Թուրքական ինքնաթիռները պարբերաբար թռիչքներ են իրականացնում դեպի Սիրիային մերձակա շրջաններ, իսկ թուրքական «Բայրաքթար» անօդաչուները պարբերաբար դիտարկում են Իրաքի և Իրանի սահմանը։
Նոյեմբերի 18-ին ևս թուրքական A400M-ը Թուրքիայի կենտրոնական շրջաններից ուղևորվել է դեպի Իրանի սահման՝ ամենայն հավանականությամբ վայրէջք կատարելով Յուքսեքովայի (Գևեր) օդանավակայանում։
Կարող ենք արձանագրել, որ թուրքական ռազմական ուժերի ներկայությունը Հայաստանին սահմանակից հատվածներում իսկապես ավելացել է։ Ակտիվություն, սակայն, նկատվել է նաև Իրանի և Իրաքի սահմանամերձ շրջաններում։ Ավելին, մոտ մեկ շաբաթ առաջ Թուրքիայից Իրանի Արևմտյան Ադրբեջան նահանգ գրոհայինների մուտքը արգելելու ժամանակ իրանցի երեք սահմանապահ էր զոհվել, ինչից հետո Իրանը պատասխան հարված էր հասցրել։ Իսկ նոյեմբերի 17-ին Թուրքիայի ՊՆ-ն հայտարարել էր, որ Իրաքի սահմանին Քրդական բանվորական կուսակցության (PKK) զինյալների դեմ իրականացրած գործողության հետևանքով թուրք զինվորական է զոհվել։
Անի Ավետիսյան
