«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Մոդուս Վիվենդի» կենտրոնի ղեկավար Արա Պապյանը:
-Պարոն Պապյան, ինչպե՞ս եք գնահատում հանրությունից ամեն ամիս պարտադիր 1000 դրամ հավաքելու իշխանություներրի նախաձեռնությունը, ինչի դեմ ընդվզում է սկսվել:
-Ես ինքս դեռ հունվար ամիսն հանդես էի եկել մի նախաձեռնությամբ, ըստ որի՝ անպայման պետք է ապահովագրվի զինվորի կյանքն ու առողջությունը: Բայց ի տարբերություն իշխանությունների այս նախաձեռնության, ես այնտեղ որպես աղբյուր նշել էի, որ ոստիկանության բյուջեից պետք է համապատասխան հատկացումներ արվեն: Ոստիկանության և քանակը, և բյուջեն վերջին 8 տարիների ընթացքում գրեթե եռապատկվել է: Նաև նշել էի արտաբյուջետային գանձումները: Հիշենք, որ պաշտոնապես նշվեց, որ դա 24 մլրդ դրամ է, ինչը շատ մեծ է: Որպես սկզբունք, որ զինվորի կյանքն ու առողջությունը պետք է ապահովագրվի, շատ ընդունելի է, բայց աղբյուրը սկզբունքորեն սխալ է նշված: Ինքնին սխալ է, որ այդ նախաձեռնությունը մարդկանց համար սարքում են պարտադիր, նաև սխալ է, երբ խտրականություն է դրվում զոհվածների և վիրավորների միջև՝ ըստ տարբեր տարիների:
-Ասում են՝ օրենքը հետադարձ ուժ չի ունենա:
-Ի՞նչ է նշանակում հետադարձ ուժ չունի: Հայրենական մեծ պատարազմի հաշմանդամներին արտոնություններ տարամադրելու օրենքը 1941 թվին ընդունված օրե՞նք է: Դրանք 60-70-ականներին ընդունված օրենքներ են: Այս նոր օրենքը պետք է, իմ կարծիքով, տարածվի 1989 թվականից սկսած զոհերի ու վիրավորների վրա, առաջին զոհը հենց 1989 թվականին էր: Ավելին, ես այդ խմբի մեջ կներառեի նաև Բաքվից և Սումգայիթից գաղթածներին, ովքեր Հայաստանի քաղաքացի են և ապրում են Հայաստանում: Այսինքն՝ այս հակամարտության բոլոր զոհերին ու վիրավորներին պետք է նախաձեռնության շահառու դարձնել: Դա կլիներ արդար սկզբունք:
-Ինչո՞ւ է հիմա որոշում իշխանությունը նման քայլի գնալ և այս ճանապարհով:
-Այս ամբողջն արվում է ընտրություններից առաջ, մի տեսակ տպավորություն է թողնում, որ հենց արվում է ընտրությունների համար: Բայց սա լրիվ հակառակ ռեակցիան է տալիս: Սխալ է, չի կարելի նման քայլ անել: Վստահության հարցը կա, անպայման պետք է ձևավորվեր վստահություն, նոր նման քայլ արվեր:
-Մարդիկ ասում են, որ մյուս հիմնադրամների գումարներն արդյունավետ չեն ծախսվել, ինչո՞ւ պետք է այս հարցում վստահենք իշխանություններին:
-Այո, հիմնադրամների խնդիրը կա: Երկրորդը, բյուջեի ծախսերի խնդիրը կա: Բացի այդ, կան բազմաթիվ գեներալներ, որոնք լրիվ վարկաբեկված են:
Իմ կարծիքով՝ այդպես չպետք է արվեր: Նախ, այդ հիմնադրամը պետք է ունենար ինչ-որ հոգաբարձուների խորհուրդ, ովքեր վարկաբեկված մարդիկ չեն և կապ չունեն իշխանության մեջ: Իմ տպավորությունն այն է, որ այդ գործի մեջ հերթական անգամ Պաշտպանության նախարարության ինչ-որ չինովնիկներ պետք է ներգրավվեն:
Երկրորդը, այդ հատկացումը պետք է լիներ կամավորության սկզբունքով, ոչ թե պարտադիր: Այսպես թե այնպես, ապրիլյան պատերազմից հետո ժողովուրդը բանակին փող տալիս էր: Ես ինքս կամավոր տվել եմ, բայց երբ ինձ սկսեն պարտադրել, որ՝ դու պետք է 1000 դրամ տաս, որպեսզի ինչ-որ գեներալ որոշի, թե ում պիտի տա, ես արդեն դեմ կկանգնեմ դրան: Հետո, երբ նայում ենք պաշտոնյաների միլիոնավոր արժողությամբ առանձնատներին ու հարյուր հազարավոր դոլարներ արժողություն ունեցող մեքենաներին, մարդիկ չեն ուզում պարտադիր վճարել:
-Մարդիկ ասում են՝ թող պաշտոնյաներից, բանակը թալանած գեներալներից այդ փողերը վերցնեն ու հետ բերեն բյուջե: Սա լուծո՞ւմ է:
-Այսինքն՝ մի քանի քայլ պետք է արվեր: Առաջին հերթին վարկաբեկված անձինք պետք է հեռացվեին պաշտպանության համակարգից, առնվազն 10 գեներալ: Պետք է հարուցվեին գործեր, և մարդիկ պատասխանատվություն կրեին, ընդհուպ մինչև բանտում հայտնվելը, ընդհուպ գույքի պետականացման հոդվածների կիրառումը: Դա որոշ չափով կվերականգներ ժողովրդի վստահությունը: Երկրորդը, նորից եմ ասում, եթե պետք է հիմնադրամ ստեղծվեր, պետք է դրանում ներգրավվեին մարդիկ, ովքեր անկախ են և վարկաբեկված չեն: Եվ երրորդ, ժամանակային առումով խտրականություն չպետք է լիներ: Հիմա կարող են ասել՝ փող չկա: Եթե փող չկա, եկեք սկզբում դա կիրառենք առաջին կարգի հաշմանդամություն ունեցողների համար, հետո երկրորդ ու երրորդ: Ըստ խմբերի հասկանալի է դա, բայց ըստ ժամանակի հասկանալի չէ: Ես նման մոտեցում երբևէ չեմ տեսել: Հետո այստեղ տպավորությունն այն է, որ մենք արդեն հաշտվում ենք, որ հաջորդ տարվա հունվարից նոր զոհեր ու վիրավորներ պետք է լինեն: Այնինչ, պետությունն ամեն ինչ պետք է անի, որպեսզի այդ զոհերն ու վիրավորները չլինեն:
Էմմա Մանուկյան
MediaLab.am
