Հուլիսի 11-ին մամուլում և սոցիալական ցանցերում տարածվեց ինֆոգրաֆիկա, համաձայն որի՝ 2019-ի առաջին եռամսյակում Հայաստանը Եվրոպայում ՀՆԱ-ի աճով առաջին տեղում է։ Որպես տեղեկատվության աղբյուր նշվում էր Եվրոպական միության վիճակագրական գործակալությունը՝ Eurostat-ը։
Fip.am-ը, սակայն, պարզեց, որ Eurostat-ը չի հրապարակել այդպիսի տեղեկություն։ Ինֆոգրաֆիկան, հավանաբար, կազմվել է վիճակագրական տարբեր գործակալությունների տվյալների հիման վրա։ Ընդ որում, ներկայացված որոշ տվյալներ սխալ են։
Դրանով հանդերձ, Հայաստանը 2019-ի առաջին եռամսյակում ՀՆԱ-ի աճով, իրոք, առաջատարն է եվրոպական երկրների ցանկում։
Սկզբնաղբյուրը և տարածումը
Ինֆոգրաֆիկայում ներկայացված տվյալները համադրել է Անի Պապյան անունով Twitter-ի օգտատերը, որը հրապարակել էր երկրների առաջին տասնյակը և որպես աղբյուր նշել Eurostat-ը։ Սակայն Պապյանը մեկնաբանություններում նշել էր, որ Twitter-ում բառերի քանակի սահմանափակման պատճառով է այդպես արել և բացատրել, որ Eurostat-ի թվերը վերաբերում են միայն ԵՄ անդամ երկրներին, իսկ ոչ ԵՄ անդամ երկրների դեպքում տվյալները վերցվել են համապատասխան երկրների վիճակագրական ծառայություններից։
Անի Պապյանի թվիթերյան հրապարակումից ժամեր անց իշխող Քաղաքացիական պայմանագիր (ՔՊ) կուսակցության ֆեյսբուքյան էջը դրա հիման վրա պատրաստեց և հրապարակեց ինֆոգրաֆիկայի իր տարբերակը՝ որպես աղբյուր նշվելով Eurostat-ը։
Հատկանշական է, որ ՔՊ ֆեյսբուքյան էջի ինֆոգրաֆիկայի մեջ կան մի քանի ճչացող վրիպակներ։ Օրինակ՝ Մոնտենեգրոն նշված է երկու անգամ՝ 17-րդ և 19-րդ տեղերում։ Սխալ են նշված Բոսնիայի և Շվեյցարիայի դրոշները։
ՔՊ ֆեյսբուքյան էջի հրապարակումը գրեթե նույն տեքստով վերահրապարակվել է«Արմենպրես» պետական լրատվական գործակալությունը: Վերջինիս կայքում նաև հրապարակված է ՔՊ ֆեյսբուքյան էջում զետեղված ինֆոգրաֆիկան։
«Արմենպրեսի» հոդվածով իր պաշտոնական էջում կիսվել էր վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, իսկ ԱԺ փոխնախագահ Ալեն Սիմոնյանն իր էջում է զետեղել ՔՊ ֆեյսբուքյան էջի ինֆոգրաֆիկան։
Տեղեկությունը նաև հրապարակել են hraparak.am, tert.am, galatv.am, infocom.am, factor.am և այլ կայքեր։ Բոլորը, բացառությամբ hraparak.am-ի, հղում են կատարել «Արմենպրեսին», իսկ hraparak.am-ը՝ ՔՊ-ի ֆեյսբուքյան հրապարակմանը։
Eurostat-ին հղում տալով՝ հոդված է հրապարակվել նաև «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթի հուլիսի 12-ի համարում։ Հատկանշական է, որ «ՀԺ»-ի տպագիր հոդվածում նաև զետեղված է Eurostat-ի լոգոն։
Հանրային հեռուստաընկերության «Լուրեր» հաղորդման հուլիսի 12-ի թողարկման ժամանակ հայտնել են, որ ՀՆԱ-ի աճի տեմպերով Հայաստանն առաջինն է եվրոպական երկրների շարքում այս տարվա առաջին վեց ամսվա տվյալով։ «7.1 տոկոս՝ հենց այսքան է կազմել ՀՆԱ-ի աճը, սրանք Eurostat-ի տվյալներն են։ Երկրորդ և երրորդ տեղերում Հունգարիան և Ռումինիան են, համապատասխանաբար՝ 5.2 և 5 տոկոս ցուցանիշով»։
Ի՞նչ է Eurostat-ը
Եվրոպական միության վիճակագրական գործակալությունը՝ Eurostat-ը, հրապարակում է միայն ԵՄ անդամ երկրների վերաբերող վիճակագրություն և անդրադարձ չի կատարում ԵՄ անդամ չհանդիսացող երկրներին: Այսինքն, Eurostat-ը չէր կարող հրապարակել Հայաստանի և ԵՄ անդամ չհանդիսացող այլ երկրների ՀՆԱ-ի աճի մասին տվյալներ։
Այս թյուրիմացությունը սկսվել է Twitter-ում Անի Պապյանի հրապարակումից, հետո տարածվել ՔՊ-ի ֆեյսբուքյան էջում, «Արմենպրեսում» և մի շարք այլ լրատվականներում, որոնք տարածել են, թե իբր Eurostat-ն է Հայաստանը ճանաչել Եվրոպայում ՀՆԱ-ի աճով առաջատար։ Այնինչ, այդ ցանկը կազմվել է տարբեր աղբյուրների համադրությամբ: ՔՊ ֆեյսբուքյան էջում հրապարակած ցանկի 41 երկրից 16-ը ԵՄ անդամ չեն, և դրանց մասին վիճակագրություն Eurostat-ը չի տրամադրում, բացառությամբ՝ Նորվեգիայի և Շվեյցարիայի։
Թվերի իսկությունը
Fip.am-ը ստուգել է ցանկում եղած երկրների՝ 2019 թվականի առաջին եռամսյակի ՀՆԱ-ի աճի թվերը և պարզել, որ դրանք հիմնականում համապատասխանում են իրականությանը։ Սակայն կան մի շարք անճշտություններ։
Ցանկից բացակայում են ԵՄ անդամ երկու երկիր՝ Ֆինլանդիան և Սլովակիան, որոնց աճի տեմպերը, ըստ Eurostat-ի, եղել են, համապատասխանաբար, 2.1% և 3.8%։
Հայաստանի ՀՆԱ-ի աճի թվերը (7.1%) վերցված են Վիճակագրական կոմիտեից և համապատասխանում են իրականությանը։
Ամբողջովին ճիշտ են հարևան Վրաստանի (4.7%) և Ադրբեջանի (3%) թվերը: Ռուսաստանի ՀՆԱ-ի աճը կազմել է ոչ թե 0.5%, այլ 0.8%։
Հովհաննես Նազարեթյան
