«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Հելսինկյան ասոցիացիա» ՀԿ նախագահ, իրավապաշտպան Նինա Կարապետյանցը
– Տիկի՛ն Կարապետյանց, հունիսի 12-ին՝ Բաղրամյան պողոտայում, ոստիկանության գործողություններն ինչպե՞ս եք գնահատում։
– Նախ ասեմ, որ շատ սխալ եմ համարում բոլոր դեպքերին և իրադարձություններին մեկ միասնական գնահատական տալը, որովհետև հատվածային տեսանյութերի հիման վրա տեսակետներ հայտնելը, ինչն այսօր շատ տարածված է համացանցում, հատկապես պրոպագանդիստների կողմից, շատ վտանգավոր է ու պրոֆեսիոնալ չէ, հետևաբար նաև հասարակությանը մոլորության մեջ պահելու նպատակ է հետապնդում, հնարավոր չէ բոլոր դեպքերին մի գնահատական տալ։
Ամեն բան պետք է դիտարկել ամբողջական պատկերի մեջ, և դրա համար բավականին տևական ժամանակ է անհրաժեշտ։ Նրանք, ովքեր քրեական գործերի շրջանակներում առիթ ունեցել են տեսնել, թե դա ինչպես է արվում կամ, ավելի ճիշտ՝ ինչպես պետք է արվի, կհասկանան, որ կոնկրետ դեպքին նախորդող իրադարձությունները, խոսույթը չափազանց կարևոր են գնահատական տալու համար։
Ինձ համար բացարձակապես անընդունելի ու դատապարտելի էր լուսաձայնային նռնակների կիրառման նույն մեթոդաբանությունը, որը մենք տեսել ենք տասնամյակներ շարունակ, ու հազարապատիկ ավելի դատապարտելի էին այդ գործողություններն արդարացնողների հայտարարությունները: Դա անում են այն մարդիկ, որոնք գիտեն, թե ինչ է տեղի ունեցել, հասկանում են ամեն ինչից, զուտ էմոցիոնալ գնահատական չի կարող լինել, որովհետև իրենք ժամանակին դատապարտել են նույնանման գործողությունները, այսօր իրենք համաչափ ու ողջամիտ են համարում այդ գործողությունները, սա, իհարկե, խիստ մտահոգիչ է։
– Մենք տեսանք նաև լրագրողների ուղղությամբ լուսաձայնային նռնակների նետում, տուժեցին լրագրողներ, Բագրատ Սրբազանը հայտարեց, որ վիրավորում ստացած անձինք, որոնց ինքն այցելել էր, ասել են, թե կիրառվել են նաև բեկորային նռնակներ, որ ոստիկանները բերման ենթարկելիս ծեծել ու ամենավերջին հայհոյանքներ են հնչեցրել։ Այս մասին ունե՞ք գնահատական։
– Ես 2019-ից սկսած նույն բանն եմ ասում ու դրա համար շատ եմ քննադատվել, որ երբ «Սարի թաղի» գործը փակվեց, իսկ այնտեղ ուղիղ թիրախավորված էին լրագրողները, ոչ միայն նրանք, բայց հատկապես՝ լրագրողները, երբ փակվեց «Էլեկտրիկ Երևանի» գործը, որտեղ նորից թիրախավորվել էին լրագրողները՝ շատ խիստ ու կոշտ ձևով, ու դրա ապացույցները ևս կային, ու բազմաթիվ այլ գործեր փակվեցին 2019-ից սկսած, ու, հատկապես, երբ Լևոն Երանոսյանը արդարացվեց, դա պետք է ունենար բացատրություն ու դրա բացատրությունը մեկն էր. գործող իշխանություններն անհրաժեշտության պահին նպատակ ունեն ոստիկանությունը օգտագործել նույն տրամաբանության մեջ, նույն մեթոդաբանությամբ, ինչ արելէ հանցավոր ռեժիմը, ու մենք դա երեկ տեսանք։
Լուսաձայնային նռնակների արձակումը հենց դրա մասին էր խոսում, ես վստահ չեմ, որ այլ տեսակի նռնակներ ևս օգտագործել են, որովհետև այդ լուսաձայնայինները ևս ունենում են փոքր հատվածներ, որոնք կարող են վնասվածք հասցնել։ Ես շատ կուզեի ասել, որ քննությունը ցույց կտա, բայց կյանքը ցույց է տալիս, որ Հայաստանում ոստիկանների գործողությունների հետ կապված ոչ մի քննություն էլ տեղի չի ունենում ու չի էլ ունենալու, քանի դեռ վարչապետը ու վարչապետին կից սազանդարներն ամբիոններից ու տարբեր հարթակներից շարունակում են գովերգել ու շնորհակալություն հայտնել ոստիկանությանը։
– Տիկի՛ն Կարապետյանց, իշխանության ներկայացուցիչներն ու, ձեր բառերով ասած՝ իշխանության սազանդարներն ասում են, որ երեկվա դեպքերի միակ մեղավորն ու պատասխանատուն Ամենայն հայոց կաթողիկոսն է։
– Բազմաթիվ այլ մեղադրանքներ են հնչել, հիմա չգիտես ինչու կոնկրետ մի մարդու են թիրախավորել, այնպես չէ, որ ես կաթողիկոսի համար խելագարվում եմ կամ շատ դրական վերաբերմունք ունեմ նրա նկատմամբ, բայց ես մի հարց եմ տալիս՝ ի՞նչ է արել գործող իշխանությունը, որ այս մարդիկ հարթակում չլինեն, որ այս մարդիկ հանրային գործունեությամբ զբաղվելու իրավունք չունենան։
Այս խնդիրն ունի մեկ լուծում՝ լյուստրացիա, եթե դու չես իրականացրել լյուստրացիա, նշանակում է ո՛չ իրավական, ո՛չ բարոյական իրավունք չունես որևէ մեկին մատով ցույց տալու: Միակ պատասխանատուն գործող իշխանությունն է, որովհետև որևէ մեկս չէինք կարող լյուստրացիա իրականացնել, դա բացառապես ու միայն իշխանությունների ներքո գտնվող գործունեություն է:
2018 թվականը թույլ էր տալիս դա իրականացնել, ու հարց է ծագում, թե ինչո՛ւ չարեցին դա: Սա էլ պատճառ ու բացատրություն ունի, որովհետև լյուստրացիա իրականացնելու դեպքում առաջինը հենց իրենք ու իրենց թիմը չէին անցնելու, ու ես հիմա շատ շնորհակալ եմ բախտից, տիեզերքից, Աստծուց, որ այս իշխանությունը չիրականացրեց լյուստրացիա: Այսօր շատ շնորհակալ եմ դրա համար, որովհետև լյուստրացիա իրականացնելու դեպքում ստանալու էինք այն նույն բանը, ինչ ստացանք դատական համակարգի բարեփոխման արդյունքում, այն նույն բանը, ինչ ստացանք իբր վեթինգի արդյունքում, այսինքն՝ մենք ստանալու ենք ոչ միայն «Մարտի 1»-ով Ռոբերտ Քոչարյանի արդարացում, Սերժ Սարգսյանի արդարացում, Լևոն Երանոսյանի արդարացում ու էլի բազմաթիվ մարդկանց արդարացում, այլ մի հատ էլ լյուստրացիայով մաքրամաքուր, զտված մարդու թուղթ էին ստանալու, մենք այսօր ավելի վատ վիճակում հայտնվեինք։
– Հարցազրույցներից մեկի ժամանակ ասացիք, որ չեք բացառում մարտի 1-ի նման իրավիճակի կրկնություն, հետագա ի՞նչ զարգացումներ կարող են լինել՝ նկատի ունենալով երեկվա դեպքերը։
– Ես նորից չեմ բացառում մարտի 1-ը, սա մարտի 1-ի նախերգանք կարելի է համարել, որովհետև առաջին փուլն իրականացրեցին, կարծես թե մարսեցին, ու բազմաթիվ, այդ թվում նաև՝ քաղհասարակության ներկայացուցիչներ, հիմա բարձր են գնահատում ոստիկանության գործողությունները, հետևաբար չեմ բացառում, որ կարող են գնալ ավելի կոշտ գործողությունների։
Խոսքն անհամաչափության մասին է, ընդունում եմ, որ ոստիկանությունը, բնականաբար, ուժային կառույց է, այո՛, նա ուժ կիրառելու իրավունք ունի, բայց խոսքը նախ իրավաչափության մասին է, համաչափության ու այդ հատուկ միջոցները կիրառելու կանոնները չխախտելու մասին է։
Երբ լուսաձայնային նռնակներն արձակվում են մարդկանց հոծ բազմության մեջ, դա նույնչափ հանցագործություն է, որչափ մարդու վրա ուղիղ կրակելը, որովհետև դրանից մարդիկ մահանում են, ու որևէ մեկը երաշխիք չուներ, որ մահ չենք արձանագրի։ Այնպես որ, բոլոր նրանք, ովքեր համաչափ են համարում այս գործողությունները, հատկապես քաղհասարակության սազանդարներին է խոսքս վերաբերում, որովհետև մնացածը, ըստ նպատակահարմարության, ինչ ուզում՝ կարող են ասել, անպատասխանատու հայտարարություններն ավանդույթ են դարձել, բայց քաղհասարակության ներկայացուցիչները, որոնք ժամանակին նման գործողությունները դատապարտել են, իսկ այսօր գովերգում են, պետք է հասկանան, որ իրենք հավասարապես կիսում են այս անհամաչափ, հանցավոր գործողությունների համար պատասխանատվությունը, իրենք նաև հող են նախապատրաստում իշխանությունների համար ավելի ծանր հանցագործություններ կատարելու։
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
