Երբ Կռազի շոֆեռը ազգային մասունք է, մասնագետը՝ ավելորդ բեռ

Հայկական քաղաքական դաշտ կոչված մանկական խաղահրապարակը
Խաբեցիր ինձ մեկ անգամ- ամոթ քեզ: Խաբեցիր երկրորդ անգամ- ամոթ ինձ:
Ժողովրդական
Համաձայն ներկա քաղաքակրթական նորմերի, արտաքնապես ակնհայտ, նշմարելի մտավոր հետամնացություն ցուցաբերողներն ուսանում են հատուկ դպրոցներում, իսկ ոչ նշմարելի մտավոր թերություն ունեցողները հաճախում են նորմալ հանրակրթական դպրոց:

Եթե համակարգն արդար է, ապա տարիների ընթացքում ամեն մեկս մաղվում է իր ունակություններին համապատասխան, կյանք մտնելով կամ որպես 4 դասարանը մի կերպ հաղթահարած կռազի շոֆեռացու, կամ յոթն ավարտած գաջ քաշող, կամ էլ հետագա՝ բարդացող մասնագիտությունների ու կարողությունների ինչ որ սանդղակի անհատ:

Պարզ է, որ ամեն մեկս գիտելիքներ յուրացնելու ու կարողություններ դրսևորելու իր առաստաղն ունի: Այսինքն, օբյեկտիվորեն առկա է մտքի ցածր պոտենցիալներից մինչև մտքի տիտաններն ընկած մի աներևույթ առանցք, որի վրա մտովի տեղադրված անհատներս տարբեր դեր և նշանակություն ունենք թե մեր ու կողքինների և հանրության կյանքում՝ կախված հանրության արժեքայինից:

Վերջին հաշվով, հանրության որոշելիքն է, թե իր մտավոր հետամնացին ու տգետին ինչ տեղ կտա, և իր խելոքին՝ ինչ:

Սովետների օրոք մեր արժեքայինում չկար մեզ՝ հայերիս բնորոշ անհատի ներհանրային դերաբաշխման, պետականության ընկալման ու սպասարկման ֆայլը. համընդհանուր սովետականով էր այն փոխարինված: Բայց և մեզ թվում էր, թե մեզ հատուկ, արդար ու հոյակապ ֆայլը ամեն մեկիս մեջ էլ կա, ուղղակի սովետական բռնատիրականն է այն փակել:

Սովետների վերանալը ոչ թե մեր թաքցված ֆայլը բացեց, այլ մեզ թողեց մեն-մենակ մեր իսկ դեմ: Այսինքն, մեր տգետին, մեր մտավոր հետամնացին ու մեր քիչ թե շատ մասնագետին՝ դեմ հանդիման:

Եւ հենց այս՝ ինքներս մեզ օբյեկտիվ վերաբերվելու խնդիրը, մենք անընդունակ եղանք լուծելու:

Առաջին իսկ օրվանից կանգնեցինք պայմանական ասած կռազի շոֆեր-արժեքավոր մասնագետ երկընտրանքները չտարբերակելու վրա, և պարզվեց, որ կռազի շոֆեռը մեզ համար գրեթե ազգային մասունք է, իսկ մասնագետը՝ ավելորդ բեռ: Կռազի շոֆեռը դարձավ դրության տեր, իսկ մասնագետը՝ գաղթական:

Տեղի ունեցավ տեսականորեն սպասելին՝ անցումային փուլում մտավոր հետամնացն իր տգետ հալով խաբեց նորմալին:

Ի հետևանք, շուռ եկան հանրային նորմերը: Ոստիկանը դարձավ գողի պաշտպանը, դատարանը՝ հանցագործի, իշխանությունները՝ տականքի, և համատարած կարգով էլ՝ գիտունը՝ տգետի ստրուկը:

Եւ քանի որ պետք էր որևէ կերպ բացատրել չդադարող աղետը, հռչակվեց, որ մենք դեռ որ անցումային փուլում ենք:

Գալով տեսականին, փաստենք, որ ուժեղ և թույլ հանրությունների հիմնական տարբերակիչը անհատներին լավագույնս օգտագործելու մեթոդաբանություն և լծակներ ունենալն է:

Ուժեղներն ունեն մեխանիզմներ իրենց նորմալին առաջ քաշելու և պաշտպանելու, մտավոր հետամնացին, տգետին ու աճպարարին էլ մեկուսացնելու ներհանրային ավանդույթն ու գործիքները, իսկ թույլերը՝ ոչ:

Եւ հենց այս թուլությունն էր պատճառը, որ մենք անհույս պետականությամբ մեր աղքատիկ սարերում ենք, իսկ այլոք՝ բարգավաճ կյանքի ու ապահովության մեջ:

Մեր անտեղյակությունն այլ հանրությունների առողջ սկզբունքներից, տրամաբանականից ու նմանատիպ հարցերը լուծելու նրանց փորձից այնքան է հեռու, որ ծայրահեղ ավիրածություններից խուսափելու համար անհապաղ սթափվել է պետք և նոր քայլեր ձեռնարկել:

– Նախ պետք է հասկանալ, թե ինչն է պատճառը, որ մեր ընկալումները ոչ ադեկվատ են մարդկային հայտնիին և ինչու այլոց փորձը չի կարողանում ներթափանցել մեր թերիի մեջ:

– Եթե թուլություններն արդեն իսկ ներդրված են մեր արժեքայինում, ապա ինչպե՞ս է հնարավոր վնասազերծել դրանք և փոխարենը նորը տեղադրել:

Ինչքան էլ դաժան թվա, մարդկային առաջընթացը ֆիզիկական ու մտավոր հաղթանակի հետևանք է՝ պատերազմում, միջանձնային ու հանրային կոնֆլիկտների մեջ, գիտելիքի ու նորի կերտման ասպարեզներում:

Նույնիսկ սրով ու խաբեությամբ տարած պատերազմական հաղթանակն էլ մի նոր հնարավորություն է՝ առաջ կամ հետ գնալու: Հաջորդ՝ խաղաղ կյանքի փուլում հաղթանակը լավագույնս օգտագործողը պատմություն է կերտում և մասնակցում առաջընթացին: Իսկ պարտվողը դուրս է մղվում պատմությունից և նորը կերտելու ասպարեզից իսկ:

Պարտվողի հետագա գոյությունն ընդամենը բնության կամ հաղթողի բարեհաճության հարց է: Եթե ֆիզիկապես չվերանա էլ, պարտվողը թերի է իր հիմնարար դրսևորումների մեջ, որպես հանրություն: Թերի և անընդունակ է նաև ընկալումների մեջ, որովհետև տաբուապատ է ու հաղթականին հասնելու ռացիոնալ մեթոդաբանականն է բացակայում նրա արժեքայինում:

Նման հանրությունն իր սուբյեկտիվ աշխարհընկալման գերին է՝ զուրկ ընթացող իրականը գնահատելու և պակասն ուրիշներից ընդօրինակելու հատկություններից:

Եզրակացություն. Պետականության կորստի հետ կապված մենք ոչ միայն զրկվել ենք պետականության ավանդույթներից, այլ շարունակաբար պարտվելու պատճառով մեր արժեքայինում ամրացել են բազմաթիվ հիմնարար, սկզբունքային, դրվածքային թուլություններ:

Արցախյան ազատամարտում մենք կորցրեցինք այդ թուլություններից զուրկ ազգի սերուցքը: Իսկ դրանից առաջ էլ, մեր արժեքայինից թուլությունները հանելու հարցը բարձրացրած Անդրանիկ ու Նժդեհ էինք արտաքսել երկրից, հազար ու մի փորձանքների մեջ հայտնվել, բայց անընդունակ եղել փաստելու և ինքնախոստովանելու մեր խորքային թուլություններից որևէ մեկը:

Զարմանալի բան է կատարվել՝ պարտվելով դրսերում, մեր մեջի մտավոր հետամնացը ներսում հոխորտացել է ու հանրությանը պարտադրել իր կործանարար արժեքայինը, կռացնելով նրան մինչև իր զրոյական մտավորը:

Նայենք մեր շուրջն այսօր՝ «ստռատեգների» պակաս չկա, բայց նույնիսկ հաղթական պատերազմից հետո արտաքին քաղաքականը ողբալի է: Ներքինում էլ՝ «գործարարների» պակաս չկա, բայց զրոյական արտադրություն է, և հումանիտար վիճակն էլ համարժեք Գենոցիդի հետևանքներին:

Անկախությունից 22 տարի անց, մենք դեռ կանգնած ենք կռազի շոֆեռ-գրագետ մասնագետ երկընտրանքի՝ մեր հանրայինը կարգի գցելու հիմնախնդրի առջև:

Եւ այս տրամաբանական ու գործնական պարադոքս թվացող փաստն է մեր երեկվա, այսօրվա ու վաղվա հիմնական խնդիրը:

Հետևյալ բացատրությունը կա կատարվողին:

Ներիշխանական գզվռտոցը, սպանություններն ու թալանը հայտնի են աշխարհին և ինչ որ առումով նորմալ են համարվում: Մեր օլիգարխը թեկուզ և ունի կռիշ ասածը, բայց և ինքն իրենից սուվերեն ուժ է ներկայացնում, և իշխանությունը ստիպված է հաշվի նստել նրանցից յորաքանչյուրի հետ:

Այսինքն, ներիշխանական հատվածում «ժողովրդավարության ավելի բարձր մակարդակ» է տիրում, քան ընդդիմադիր դաշտում: Իշխանականում ամեն մեկը սուբյեկտ է՝ իր շահերի տերն է ու ամեն մեկն անձնապես է զբաղված իր շահերի սպասարկմամբ: Ամենուր՝ առօրյա կյանքում, շուկայի բաժանման, սեփականության գռփման պրոցեսում, և նույնիսկ պառլամենտ մտնելիս նրանք ֆիզիկականով ու իրական պոտենցիալների ուժով են իրենց իրավունքները հաստատում:

Ամբողջական հոդվածը կարող եք կարդալ այստեղ