Իրավապաշտպան և քաղաքացիական հասարակության ավելի քան 100 կազմակերպություններ ստորագրել են համատեղ հայտարարություն, որում շարադրված են այն պայմանները, որոնք պետք է պահպանվեն ԿՈՎԻԴ-19-ի դեմ պայքարի նպատակով էլեկտրոնային վերահսկողության տեխնոլոգիաներ կիրառելիս։
Հաշվի առնելով, որ ողջ աշխարհում կառավարությունները սրընթաց կերպով ընդլայնում են էլեկտրոնային վերահսկողության տեխնոլոգիաների կիրառությունը ԿՈՎԻԴ-19 համաճարակի դեմ պայքարում, «Amnesty International»-ը և ոչ կառավարական այլ առաջատար կազմակերպություններն այդ կապակցությամբ առաջ են քաշել հետևյալ ութ պայմանները.
- Վերահսկողության ցանկացած միջոցառում պետք է սահմանված լինի օրենքով, հետապնդի հանրային առողջության պահպանման օրինական նպատակ և համաչափ լինի այդ նպատակին։
- Էլեկտրոնային ընդլայնված վերահսկողության միջոցառումները պետք է սահմանափակված լինեն ԿՈՎԻԴ-19-ի դեմ պայքարի ժամանակաշրջանով։
- Կառավարությունները պետք է երաշխավորեն, որ էլեկտրոնային ընդլայնված վերահսկողության կիրառման ճանապարհով հավաքագրված տվյալներն օգտագործվում են բացառապես ԿՈՎԻԴ-19-ի դեմ պայքարի նպատակով։
- Կառավարությունները պետք է երաշխավորեն հավաքագրված անձնական տվյալների պաշտպանությունը։
- Կառավարությունները պետք է երաշխավորեն, որ մեծազանգված տվյալների վերլուծության տեխնոլոգիաները չեն կիրառվի այնպես, որպեսզի անուշադրության մատնվեն բնակչության արտամղված (մարգինալացված) խմբերի շահերը։
- Եթե էլեկտրոնային վերահսկողության տեխնոլոգիաներ կիրառելիս իշխանություններն համագործակցում են երրորդ անձանց հետ, ապա այդ համագործակցությունը պետք է ձևակերպված լինի գրավոր և ներառի դրույթներ այդ համաձայնության ժամկետի սահմանափակման մասին, հասարակական վերահսկողության մեխանիզմների և իրավական այլ երաշխիքների մասին։
- Պայքարի ցանկացած միջոցառում պետք է ներառի հաշվետվողականության մեխանիզմներ և չարաշահումները բացառող երաշխիքներ։
- Պայքարի ցանկացած միջոցառում պետք է ընդունվի համապատասխան շահագրգիռ կողմերի նշանակալից մասնակցության պայմաններում, մասնավորապես՝ դա վերաբերում է հանրային առողջության պահպանման ոլորտի փորձագետներին և բնակչության առավել արտամղված (մարգինալացված) խմբերի ներկայացուցիչներին։
«Տեխնոլոգիաները կարող են կարևոր դեր խաղալ ԿՈՎԻԴ-19-ի համաճարակի դեմ պայքարի գլոբալ ջանքերում, սակայն դա կառավարություններին ամենաթող իրավունք չի ընձեռում՝ ընդլայնելու էլեկտրոնային վերահսկողության կիրառությունը։
Վերջին շրջանի փորձը ցույց է տվել, որ կառավարությունները դժկամորեն են հրաժարվում էլեկտրոնային վերահսկողության այն իրավասություններից, որոնք սկզբնապես ձեռք են բերում՝ որպես ժամանակավոր լիազորություններ։
Մենք չպետք է այսօր հնարավոր համարենք այն վատ երազը, որում խստացված էլեկտրոնային վերահսկողությունը կդառնա մշտական երևույթ», հայտարարել է «Amnesty Tech» կազմակերպության տնօրենի տեղակալ Ռաշա Աբդուլ Ռախիմը։
«Հանրային առողջապահության ոլորտում արտակարգ իրավիճակի հանգուցալուծման նպատակով էլեկտրոնային վերահսկողության ավելացումը կարող է կիրառվել միմիայն որոշակի խիստ պահանջների պահպանմամբ։
Իշխանությունները չեն կարող պարզապես արհամարհել անձնական կյանքի անձեռնմխելիության իրավունքը և պարտավոր են ապահովել, որ ցանկացած նոր միջոցառում ուղեկցվեի մարդու իրավունքների հուսալի երաշխիքներով։
Բոլոր այն վայրերում, ուր կառավարությունները տեխնոլոգիաները կիրառում են՝ որպես ԿՈՎԻԴ-19-ի դեմ պայքարում հաղթանակելու ռազմավարության բաղադրիչ, նրանք պետք է դա անեն այնպես, որպեսզի հարգված լինեն մարդու իրավունքները», ավելացրել է նա։
ԲՀՀ-Հայաստանի թարգմանությամբ
