«Մեդիալաբի» զրուցակիցն է երգչուհի Շպռօտը (Անի Թովմասյան):
– Անի՛, ո՞նց եք: Կարոտա՞ծ եք, ուրա՞խ եք, գո՞հ եք, խաղա՞ղ եք: Հիմա որտե՞ղ եք աշխատում: Ինչո՞վ եք զբաղվում:
– Լավ եմ, փորձում եմ խաղաղ լինել, ուրախ: Աշխատում եմ արաբական ռեստորանում, որտեղ շատ հայեր են գալիս: Գոհ եմ, սիրում եմ մթնոլորտը: Տնօրենները շատ ավելի հարգանքով են, քան նախորդ ռեստորանում, որտեղ աշխատում էի:
– Ձեր վերջին երկու երգերը` «Կտրիճ Դավոն» և «Գարուն եկավ»-ը, ժողովրդական ֆոլկլորից են: Իսկ տեսահոլովակը` պատկերաշարի բնույթը, եթե չասենք՝ ժողովրդական, ապա զանգվածային սպառում է ենթադրում` չնայած ոչ բացահայտ: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք այս երկու կողմերի համադրումը: Տեսահոլովակների գրոտեսկային էրոտիկ սյուժեն Ձե՞ր գաղափարն է:
– Այո՛, տեսահոլովակների սյուժեն ես եմ մտածում: Ոչ միայն ռեժիսորն եմ, այլ նաև ոճային հեղինակը: Երգը պատրաստ լինելուց հետո սկսում եմ կամաց-կամաց դասավորել մտքերս: Տեսահոլովակի սյուժեն կարող է ծնվել սովորական բաժակից կամ անձրևանոցից, որն ինձ դուր կգա, և ես նրան ձեռք կբերեմ: Իմ տեսահոլովակների մեջ շատ ասելիք կա, ուղղակի պիտի բաց լինես, որ ընկալես: Առաջինը` ես փորձում եմ ժամանակից դուրս գալ: Իմ կարծիքով՝ ժամանակը մարդն է ստեղծել, որ առօրյան հեշտացնի և բաշխի, անուններ դնի, ամիսներ ունենա, որ կանգնելու տեղ ունենա: Քանի որ ժամանակը խանգարում է արտիստին ստեղծագործելու, ես խառնում եմ հին ու նոր: Երբ զուռնան խառնում ես նոր էլեկտրոնիկային, ձայների հետ հետաքրքիր բան է ստացվում: Ես կախվածություն և կոմպլեքս չունեմ խառնելու ոճերը և մշակութային էլեմենտները:
– Բաց տեսարանները, որքան էլ զանգվածային սպառում են ենթադրում, այնուամենայնիվ, Ձեր հոլովակների տարածումը միշտ, այսպես ասենք, բուռն արձագանք է ունենում: Այդ արձագանքն անակնկա՞լ է լինում Ձեզ համար, թե՞ պատրաստ եք լինում, և նույնիսկ հատուկ է այդպիսի սյուժե նկարահանվում` կարծրատիպեր կոտրելու, գուցե հենց զայրացնելու նպատակով:
– Ինձ թվում է՝ էրոտիկա կա յուրաքանչյուր մշակույթի մեջ: Հին թե նոր` կապ չունի: Սեքսուալ էներգիան կյանքի աղբյուրն է, մաքուր էներգիա, որից սկսվում է յուրաքանչյուր կյանք: Կապ չունի՝ քանի դար առաջ կամ հետ` դա միշտ եղել է: Երբ ես ստեղծագործում եմ, փորձում եմ սահմանափակումներ չդնել իմ առջև. դա խանգարում է: Ասենք`վա՜յ, բա ինչ կմտածեն… Ես ուղղակի ստեղծագործում եմ, ինչպես նկարիչն է գույներն ընտրում և հանձնում կտավին, և նույնիսկ չեմ մտածում, թե ի՛նչ կդառնա վերջում: Ես արդյունքից կայֆ չեմ ստանում, ես պրոցեսից եմ կայֆ ստանում: Ինձ մեղադրում են, որ հայ մշակույթը աղավաղում եմ, կամ տարազը ո՛նց կարող եմ խառնել էրոտիկ ներքնազգեստի հետ: Սիրելինե՛րս, ես էլ հայ մշակույթի մի մասնիկն եմ: Ինչ գույն ուզեմ` կդնեմ կտավիս: Կուզեմ՝ մերկ հայուհի կդնեմ` լայն կոնքերով, կուզեմ` տարազից էլեմենտներ: Կուզեմ՝ ոճերը կխառնեմ, կուզեմ` զուլալ կպահեմ: Իմ կտավն է` իմ գույները:
– Ո՞ւմ միջոցներով են նկարահանվում Ձեր հոլովակները:
– Բացի երգելուց, ես ուրիշ աշխատանք էլ ունեմ: Իմ միջոցներով եմ նկարում տեսահոլովակները, որը շատ բարդ է: Հիմա փորձում եմ հովանավորներ գտնել, ովքեր հետաքրքրված կլինեն իրենց ապրանքանիշը գովազդել իմ տեսահոլովակում:
– Կա՞ մի երգ, որի կատարումը երազանք է: Եվ կա՞ հոլովակի այնպիսի մի սյուժե, որ Ձեր սրտում է, բայց դրան չեք մոտենում:
– Շատ ուզում եմ պապայիս մասին, հայրենիքի մասին երգ անեմ: Երևի ավելի ուշ կանեմ:
– Ի՞նչն է ռաբիս Ձեզ համար: Կարո՞ղ եք նկարագրել ռաբիսը` որպես երևույթ:
– Ռաբիսը խառնած Արևելքն է` թուրքական, ռումինական, հայկական, ադրբեջանական, պարսկական և արաբական քաղցրությունները մի տեղ հավաքած: Ինչքան էլ թշնամի կա էդ երգերի մեջ, մեկ է` մեծամասնությունը լսում է և սիրում, ոմանք` թաքուն, որովհետև էդ տիպի գործերը կպնում են էմոցիաներին: Կան ռաբիս երգեր, որ ես սիրում եմ: Եվ կան կատարողներ, որ հիանալի կատարում են կոնկրետ էդ ոճը:
– Ո՞վ է Ձեր սիրելի գրողը:
– Դյումա, Պաուլո Կոելյո, Էկխարտ Թոլ, Ալեն Քարր, Ռիչարդ Բախ… Նրանք շատ տարբեր գրողներ են, բայց գրվածքը մնում է գրվածք, որոնք հաճույքով կարդում եմ կամ կարդացել եմ: Ես հազարավոր գրքեր եմ կարդում, բայց հեղինակների անունները չեմ հիշում:
– Վերջին անգամ` ամիսներ առաջ, եկել էիք Հայաստան: Ինչպե՞ս Ձեզ ընդունեցին Հայաստանում: Ի՞նչ տպավորություններ ստացաք Երևանից, մարդկանցից:
– Շատ տպավորված եմ վերադարձել Հայաստանից: Ամեն ինչ փոխվել էր և չէր փոխվել: Երևանն ավելի գեղեցիկ և մոդեռն էր: Երևանն իմ Սերն է: Ինձ շատ լավ ընդունեցին և՛ իմ քաղաքը, և՛ իմ քաղաքի բնակիչները:
– Օրվա մեջ ավելի շատ հա՞շտ եք լինում ինքներդ Ձեզ հետ, թե՞ կռվի մեջ եք:
– Նայած օր: Հիմա ավելի հաշտ եմ ինքս ինձ հետ: Կարևորը՝ նկատես, որ հաշտ չես ինքդ քեզ հետ, դա արդեն հերիք է, որ հաշտվես:
– Ի՞նչ երաժշտություն եք սիրում լսել: Ովքե՞ր են Ձեր սիրած երաժիշտները:
– Արտեմ Վալտեր` հիմա նրան եմ շատ լսում: Սնատար Քաուր (մեդիտացիոն երաժշտություն), Քելվին Հարրիս, Առնո Բաբաջանյան, Տիգրան Մանսուրյան, Թաթուլ, Սուպեր Սաքո, Սիրուշո, հաուզ մյուզիք:
– Հայկական շոու բիզնեսում Ձեր ունեցած արդյունքը գոհացնո՞ւմ է Ձեզ: Այսքա՞նն էին Ձեր սպասելիքները, ակնկալիքները:
– Ես հայկական շոու բիզնեսից վաղուց սպասելիքներ չունեմ: Ավելին` այն, ինչ ունեմ, և այն, ինչ տվել է ինձ, փորձում եմ շնորհակալ լինել այդ ամենի համար:
– Ապրիլյան պատերազմի օրերին ի՞նչ էիք մտածում, ի՞նչ էիք զգում:
– Պատերազմը կորուստ է: Ես կորցրել եմ հորս այդ անիծյալ պատերազմի պատճառով: Մեր գյոզալ ջահելները, որ սպանվում են ու վիրավորվում… Ի՛նչ պիտի զգամ… Սիրտս մղկտում է: Հողի, սահմանի համար երկու կողմից էլ ջահել էրեխեք են զոհվում, ինչ է թե մեծ ազգերի զենքերը վաճառվեն: Պատերազմը բիզնես է: Ես շատ եմ սիրում իմ հայրենիքը, բայց չեմ ուզում, որ մեր էրեխեքը չվայելեն էդ հայրենիքը: Խաղաղությունը, կարծում եմ, մեր ձեռքերում չի, ցավոք սրտի:
– Ո՞րն է ազատության գինը: Դուք Ձեզ ազատ մարդ համարո՞ւմ եք: Հայաստանո՞ւմ, թե՞ ԱՄՆ-ում եք ավելի ազատ:
– Հա՛, ազատությունը գին ունի: Էդ ներսում է, դրսում մի՛ փնտրեք: Երբ լսում ես սրտիդ, դու ազատ ես: Ու շատ թանկ ես վճարում, ինչ է թե սրտիդ լսեցիր: Դա էլ հենց գինն է: Մարդ կա` կյանքով է վճարում սրտին լսելու համար:
– Ինչի՞ց կուզեիք ազատվել, ազատագրվել:
– Կուզեի ազատվել էն մտքից, որ պերսոնան ունի: Այսինքն` ինձ թվում է, որ ես Անին եմ, երգչուհի, ծանր կամ թեթև մարդ, ունեմ անցյալ: Ա՛յ, էդ էգոից ու պերսոնայից կուզեի ազատվել: Ասում են` պերսոնա բառը թարգմանվում է դիմակ: Ինձ թվում է, որ մենք ավելին ենք, քան էգոն, անունները և պերսոնան: Մենք բոլորս նույն աղբյուրից ենք: Նույնիսկ մեր թշնամիները:
– Անդավաճան մարդիկ լինո՞ւմ են: Ո՞վ է Ձեր ամենահավատարիմը:
– Իմ անդավաճանը մամաս է ու քուրիկս:
– Եթե մի բարձր ամբիոն տային Ձեզ, որտեղից Ձեր ասած խոսքը կլսեին աշխարհի բոլոր մարդիկ, ի՞նչ կասեիք:
– Որ բոլորը լսե՞ն: Ամբիոնի՞ց: Ընդունե՛ք ձեր հիման: Ո՛չ անցյալը, ո՛չ ապագան: Հիման է մերը, լա՞վն է, թե՞ վատը`մերն է: Ու մի՛ պայքարեք հիմայի դեմ: Ընդունե՛ք նրան, և նա ձեզ կհոսի, պաչիկ կանի:
Լուսանկարը՝ «Ֆոտոլուր»
Հարցազրույցը` Մարինա Բաղդագյուլյանի
MediaLab.am
