«Մեդիալաբի» զրուցակիցն է 1990-ականների հայտնի և սիրված երգիչ Վահե Դավթյանը:
– Դուք 1990-ականների սիրված երգիչներից էիք: Իմ պատանեկության սիրելի հիշողություններից Ձեր էկրանային կերպարն էր` հանդարտ և մի տեսակ վստահելի, թեպետ շատ լավ հիշում եմ` երգում էիք ջարդվող ճոճանակի մասին: Ձեր երգերի առաջին հնչյուններից վազում էինք էկրանի մոտ, որովհետև խորհրդային տարիներից հետո առաջին անգամ հայկական հեռուստաալիքը ցուցադրում էր հայերեն երգող տղայի, որի երգը ժամանակակից է, քո մասին է և քեզ հուզում է: Ու չհասկացանք էլ, թե ինչպե՛ս, կոնկրետ ո՛ր ժամանակից սկսած Դուք այլևս չերևացիք էկրանին: Ինչո՞ւ անսպասելի լռեցիք, ի՞նչ էր պատահել:
– Այդ հարցի պատասխանը շատ երկար է: Իսկ մեկ բառով ասած` հոգնեցի:
– Բայց որքա՞ն ժամանակ էիք երգել, որ մեկեն հոգնեցիք:
– 1994-1999 թվականներին: Հինգ տարի:
– Երգիչներ կան, որ, իրենց բառերով ասած` «մանկուց երգում են» ու չեն հոգնում: Դուք ինչո՞ւ 5 տարի հետո հոգնեցիք:
– Այլևս չուզեցի լինել այդ աշխարհում` շոու բիզնեսում: Կամ` գուցե ասելիքս հատեց:
– Ինչո՞ւ, ի՞նչն էր տհաճ այդ աշխարհում:
– Դիսկոմֆորտ էր:
– Ի՞նչը կամ ո՞վ էր դիսկոմֆորտ առաջացնում:
– Կա՛մ պետք էր դառնալ պալատական երգիչ, կա՛մ` անհաջողակ:
– Դուք ո՞րն ընտրեցիք:
– Ոչ մեկը: Հեռացա:
– Ո՞ւր գնացիք: Գնացիք ի՞նչ անելու:
– Իմ մի բանաստեղծությունն ավարտվում է այս տողերով` «Երազել ուրիշի նման, ապրել նրա փոխարեն»:
– Հնարավո՞ր է ապրել ուրիշի կյանքը: Իսկ Ձեր կյանքն ո՞վ պիտի ապրի:
– Հնարավոր է քոնը չապրել: Ընտրության հարց է, ճաշակի:
– Ներեցե՛ք, բայց ո՞ւմ կյանքն սկսեցիք ապրել:
– Մի ուրիշ իմը:
– Անձի երկվությո՞ւն:
– Անձը քանակով չի չափվում: Այն անսահման շատ կարող է լինել: Դու կարող ես ապրել հազար անգամ, հազար տեղում: Դա էլ է ճաշակի հարց: Երգ ես գրում, ծառ ես տնկում, երեխայիդ հեծանիվ քշել ես սովորեցնում`սրանցից յուրաքանչյուրը կարող է լինել երջանկության, բավարարվածության աղբյուր:
– Երբևէ ստեղծագործության ծուխն ու հաճույքն զգացած մարդը կարո՞ղ է բավարարված զգալ առանց ստեղծագործելու: Ստեղծագործությունները չե՞ն հրում:
– Չեմ հիշում արդեն, երևի:
– Խոսակցական թերապիայի է նմանվում զրույցը` ինտելեկտուալ և այլ վախերի կույտերը վերլուծելու փորձով, ցավոք` միայն փորձով:
– Մարինա՛ ջան, հումորով վերաբերվեք:
– Լավ: Ուրախ բաներից խոսենք: Հիմա Հայաստանում չեք ապրում: Մոսկվա եք տեղափոխվել ընտանիքով: Ինչո՞ւ և ե՞րբ գնացիք:
– 2014-ին գնացինք`աշխատանքով պայմանավորված:
– Ինչպիսի՞ Հայաստան թողեցիք:
– Իր զավակների հուսահատությանն անտարբեր հայրենիք:
– Հայրենի՞ք, թե՞ իշխանություն:
– Ես հուսահատ եմ, դադարել եմ հավատալ Հայկի որդիների աստղին: Ես էլ չեմ տեսնում ուժը, որն ապրեցնում է, ծաղկեցնում: Մենք արդեն ծեր ենք ու հոգնած: Ու մեր երակներում հոսող արյունը որքան ազնվական է, նույնքան էլ` անլիցք: Եվ այդ հարցում իշխանությունը կապ չունի:
– Ծերերն ու հոգնածները մեռնում են, մենք ծերունու պես ոտքերն ենք քստքստացնում, մեկ էլ` հո՛պ, հեղափոխություն, ազատություն, միացում, Արցախի ազատագրում:
– Երանի Ձեզ, որ հավատում եք: Երանի չկորցնեք այդ հավատը:
– Կա՞ կուսակցություն կամ անհատ, որին հավատում եք:
– Ցավոք, չկա: Ցավոք: Գիտեմ, որ շատերն ինձնից ուժեղ են գտնվել ու պայքարում են, բայց նորից եմ ասում` կուսակցություններ, իշխանություն և այլն` դրանք հե՛չ: Ես մեզնից եմ հիասթափված և առաջին հերթին ինքս ինձնից:
– Ի՞նչ պիտի անեիք կամ ի՞նչ չպիտի անեիք:
– Գուցե մի օր չեմ աղոթել կամ մեկի գլուխը չեմ ջարդել, կամ իմ տնկած ծառը չեմ խնամել, կամ հիմար երգեր եմ երգել:
– Քիչ է պատահում, երբ մարդը քաղաքական-հասարակական տապալումներում իր մեղքի բաժինն էլ է տեսնում: Մյուս կողմից` mea culpa-ի գաղափարը չափազանցված չէ՞, երբ մարդն իր վրա է վերցնում մի ամբողջ քաղաքական համակարգի մեղքերն ու սխալները:
– Ինձնից առաջ կատարված և նույնիսկ ինձնից հետո կատարվելիք ամեն ինչի պատասխանն ինձնից ուզելու են: Ոչինչ առանց իմ ու Ձեր մասնակցության չի եղել ու չի լինելու: Ո՛չ 1000 տարի առաջ, ո՛չ էլ 1000 տարի հետո:
– Ամեն մեղք տեր ունի, արժի՞ ուրիշի մեղքերը հավաքել ու ծանրանալ:
– Յուրաքանչյուրն ինքն է ընտրում իր բաժինը:
– Լավ: Հերոս ունե՞ք: Ո՞վ է Ձեր հերոսը:
– 43-ամյա տղամարդիկ հերոսներ չեն ունենում: Միայն պարտականություններ:
– Իսկ ունեի՞ք հերոս:
– Իհարկե: Երեխա ժամանակ Սասունցի Դավիթը, հետո` Փոքր Մհերը:
– Ինչո՞ւ Դավթին փոխարինեց Փոքր Մհերը:
– Որովհետև նույն ողբերգությունն ապրեցինք: Միայն մեկ տարբերությամբ` Աստված ինձ քարայրի փոխարեն հրաշալի ընտանիք տվեց:
– Ի՞նչ եք ժառանգելու Ձեր երեխաներին:
– Ազատություն` հարցեր տալու և պատասխաններ փնտրելու:
– Երևի տեղյակ եք` Հայաստանում ուսանողները պայքարում են տարկետման վերացման օրենքի նախագծի դեմ:
– Երանի նրանց: Նախանձում եմ:
– Բայց մի մասը կարծում է, որ ամոթ բան է, երբ երիտասարդը գիտությամբ զբաղվելու քողի տակ խուսափում է բանակում ծառայելուց:
– Ես չէ, որ պիտի դատեմ: Այն օրը, երբ լքեցի Հայաստանը, կորցրի այդ իրավունքը:
– Սփյուռքի և Հայաստանի կապի մասին ի՞նչ կասեք: Ի՞նչ կարող է անել սփյուռքը Հայաստանի համար, և ի՞նչ կարող է տալ Հայաստանի Հանրապետությունը սփյուռքին:
– Եթե միայն ցանկանայինք… Մեր հայրենիքը կդարձնեինք դրախտ:
– Ամեն տարի համահայկական հիմնադրամը սփյուռքից քիչ փող չի հավաքում:
– Ես նկատի ունեմ շատ ավելի մեծ ու գլոբալ հարց, քան փող հավաքելն է: Փող տալն ամենահեշտն է:
– Այսինքն` սփյուռքն ու Հայաստանը սերտորեն կապված են փողի գործով:
– Այսինքն`երկրի ճակատագրի հանդեպ պատասխանատվություն ոչ ոք չի զգում: Չի ուզում պատասխանատվություն վերցնել:
– Իսկ Դո՞ւք:
– Արդեն պատասխանել եմ այդ հարցին: Ես ու ինձ նմանները տանուլ ենք տվել:
– Ուզում եմ մի դրական բան հարցնել, որ ուրախ նոտայով ավարտենք: Ի՞նչ հարցնեմ` Դո՛ւք ասեք:
– Մի քանի օր առաջ քեֆս լավ էր, սիրտս` բարակ, 12-ամյա տղայիս ասացի` «Որտեղ էլ ապրելիս լինենք, մարմինս անպայման Հայաստանում կթաղես»: Տղաս պատասխանեց, որ Հայաստանը գերեզմանոց չի:
Հարցազրույցը` Մարինա Բաղդագյուլյանի
MediaLab.am
