«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր, ԵԽԽՎ-ում հայաստանյան պատվիրակության անդամ Սոնա Ղազարյանը
– Տիկի՛ն Ղազարյան, օրերս Ադրբեջանի մշակույթի նախարարը հայտարարել էր, որ «Ալբանիայի» (Աղվանք) պատմության ու ճարտարապետության մասնագետների աշխատանքային խումբ է ստեղծվել»՝ իբր ալբանական կրոնական տաճարներից հայերի գրած կեղծ գրառումները վերացնելու համար: Ադրբեջանի այս բացահայտ մշակութային վանդալիզմը կանխելու համար ի՞նչ քայլեր է ձեռնարկում իշխող քաղաքական թիմը, մասնավորապես, խորհրդարանական դիվանագիտությունը:
– Նախ նշեմ, որ Ադրբեջանի կողմից վարվող նման քաղաքականությունն ամենևին նորություն չէ. մշակութային վանդալիզմի ակնհայտ դրսևորումները տեղի են ունեցել նաև պատերազմի օրերին, երբ երկու անգամ ռմբակոծեցին Սուրբ Ամենափրկիչ Ղազանչեցոց եկեղեցին: Սա հստակ մարտավարություն է՝ ոչնչացնել մեր հայկական հետքը Արցախում, որը որդեգրել է Ադրբեջանը:
Սա ահազանգ է, որը պետք է անհանգստացնի ոչ միայն մեզ, այլ նաև ամբողջ քաղաքակիրթ աշխարհին: Այս ուղղությամբ խորհրդարանական դիվանագիտության շրջանակներում մենք ոչ միայն մեր մտահոգություններն ենք բարձրաձայնում, այլ նաև հաջողում ենք, որպեսզի տարբեր բանաձևերում տեղ գտնի Ադրբեջանի կողմից վարվող այս անընդունելի քաղաքականությունը:
ԵԽԽՎ բանաձևերից մեկում՝ «Լեռնային Ղարաբաղի հումանիտար հետևանքները» վերտառությամբ, տեղ գտավ մի ձևակերպում, որ միջազգային հանրությունը իր անհանգստությունն է հայտնել կեղծ կովկասյան-ալբանական մշակույթի ներդրման առնչությամբ, որը պետք է գար փոխարինելու իրական հայկական մշակույթին: Այս բանաձևին կողմ քվեարկեցին ԵԽԽՎ-ում, ինչը նշանակում է, որ միջազգային հանրության մոտ կա կոնսենսուս այս մասով, բնականաբար, դեմ են քվեարկել Ադրբեջանի ու Թուրքիայի պատվիրակները:
Նման բանաձևերով մենք ու քաղաքակիրթ աշխարհը մեսիջ ենք հղում Ադրբեջանին, ինչպես նաև տարաբնույթ բանաձևերով մենք ու միջազգային հանրությունը կոչ ենք անում Ադրբեջանին՝ թույլ տալ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին, որպեսզի նա կարողանա մուտք գործել Լեռնային Ղարաբաղի այն հատվածները, որոնք պատերազմի հետևանքով անցել են Ադրբեջանի վերահսկողության տակ, և մշտադիտարկման ենթարկել այն պատմամշակութային կոթողները, որոնք ընդգրկված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ցուցակում:
Ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովի շրջանակներում, որի անդամ եմ նաև ես, անցած տարվա ամռանից աշխատում ենք մի բանաձևի շուրջ, որն այս նստաշրջանին կընդունվի: Այդ բանաձևով Ֆրանկոֆոնիայի խորհրդարանական վեհաժողովը կոչ է անում Ադրբեջանի իշխանություններին թույլ տալ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ին դաշտային աշխատանքներ կատարել:
– Տեսեք՝ դուք հիշատակում եք տարատեսակ բանաձևեր, կոչեր, բայց իրականությունը միանգամայն այլ է. Ադրբեջանը, փաստորեն, անտեսում է այդ բոլոր կոչերն ու բանաձևերը ու շարունակում շարժվել իր ցանկություններով: Հայկական դիվանագիտության թերացո՞ւմն է պատճառը, որ Ադրբեջանը ոչ միայն անտեսում է այդ բոլոր կոչերը, այլ նաև բացահայտ հայտարարում է մշակութային վանդալիզմ իրականացնելու իր մտադրությունների մասին:
– Նորություն չէ, որ Ալիևը հաշվի չի նստում միջազգային հանրության դիրքորոշման հետ, պարբերաբար խախտում է միջազգային իրավունքը: Կարծում եմ, որ Եվրամիությունը և, առհասարակ, միջազգային կառույցները պետք է օգտագործեն տարբեր լծակներ՝ ազդելու Ադրբեջանի նման քաղաքականության վրա:
Ինչ վերաբերում է ձեր հարցին՝ պետք է ասեմ, որ հայկական կողմն անում է հնարավոր ամենը, ու պետք է արձանագրեմ, որ մեր ու միջազգային հանրության դիրքորոշումն այս հարցում նույնական է, ու, կարծում եմ, որ հաջողելու ենք:
– Տիկի՛ն Ղազարյան, այնուամենայնիվ, մեծաթիվ են այն շրջանակները, որոնք կարծում են, որ խորհրդարանական դիվանագիտությունը թերանում է իր աշխատանքներում, դրա համար էլ ունենք այն, ինչ ունենք: Որպեսզի ադրբեջանական կողմի տարատեսակ ոտնձգությունները կանխվեն, ըստ ձեզ, ինչպե՞ս է պետք գործել:
– Նախ՝ համաձայն չեմ այն պնդմանը, որ խորհրդարանական դիվանագիտությունը բավարար ջանք ու եռանդ չի ներդնում Ադրբեջանին զսպելու համար: Դրա մասին են վկայում ադրբեջանական ու թուրքական կողմի իրական քվեարկությունները. Հայաստանի ու Լեռնային Ղարաբաղի մասին բոլոր բանաձևերին դեմ քվեարկողները ԵԽԽՎ-ում միայն թուրք ու ադրբեջանցի պատվիրակներն են, ինչը վկայությունն է այն բանի, որ հայկական խորհրդարանական դիվանագիտությունը հաջողում է, ու բանաձևերում տեղ են գտնում բոլոր այն պրոհայկական ձևակերպումները, որոնք անհրաժեշտ են:
Իհարկե, լինում են դեպքեր, երբ հայկական կողմը չի կարողանում կասեցնել հակահայկական որոշ կետեր, բայց դրանք էական նշանակություն չունեն, որովհետև, ի վերջո, բուն բանաձևը ընդունվում է:
– Բացի խորհրդարանական լծակների կիրառումից, տարբեր շրջանակների կողմից ի՞նչ քայլեր պետք է արվեն, իշխանության ու ընդդիմության համատեղ ի՞նչ աշխատանքներ են անհրաժեշտ, որպեսզի Հայաստանի համար ցանկալի արդյունք ապահովվի:
– Խորհրդարանական ընդդիմությունից նույնիսկ չգիտեմ ինչ ակնկալել, որովհետև, ըստ էության, իրենք քվեարկում են այնպես, ինչպես թուրք-ադրբեջանական կողմը, բայց, կարծում եմ, որ գործադիրի հետ ունենք հաջող համագործակցություն, և մենք կունենանք արդյունք պատմամշակութային հուշարձանների հայկականությունը պահելու գործում:
– Այսինքն՝ անգամ այսպիսի հարցերում իշխանությունն ու ընդդիմությունը չե՞ն կարողանում ընդհանուր հայտարարի գալ:
– Նորություն չէ, որ նրանք մեզ հետ չեն գործուղվում այս կամ այն երկիր՝ ի տարբերություն նախորդ գումարման ԱԺ մեր ընդդիմադիր գործընկերների, իսկ այս անգամ էլ տեսանք, թե ինչպես քվեարկեց ԵԽԽՎ հայկական զեկույցին մեր ընդդիմադիր գործընկերը: Իսկ զեկույցում բարձր գնահատական էր տրվում ներքաղաքական ժողովրդավարական գործընթացներին, և երկրորդ մասը վերաբերում էր հենց Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը, որում հստակ արձանագրում կար թե՛ գերիների, թե՛ պատմամշակութային հուշարձանների մասին, որին հայկական ընդդիմությունը դեմ քվեարկեց:
Մեր քաղաքական թիմը շարունակելու է անել առավելագույնը, ինչը նպաստելու է Հայաստանի Հանրապետության ու Լեռնային Ղարաբաղի շահերին:
– Կարծում եք, որ միայնակ՝ առանց ընդդիմադիր ձեր գործընկերների, կարողանալո՞ւ եք հաջողել, տիկի՛ն Ղազարյան:
– Դե, արդեն մի քանի անգամ, միայնակ, պատվիրակության ղեկավար Ռուբեն Ռուբինյանի գլխավորությամբ, կարողանում ենք հաջողություն ունենալ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությանը վերաբերող բանաձևերի շրջանակներում:
Հ. Գ. Հավելենք, որ կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունից «Մեդիալաբին» փոխանցեցին, որ Ադրբեջանի կողմից իրականացվող մշակութային վանդալիզմը կանխելու ուղղությամբ նախարարությունը համատեղ աշխատանքներ է իրականացնում արտաքին գործերի նախարարության հետ՝ ընդգծելով, որ այդ գործընթացի հիմնական շահառուն հենց արտգործնախարարությունն է, ու նա կարող է առավել մանրամասն ներկայացնել կատարվող աշխատանքները: «Մեդիալաբին», սակայն, չհաջողվեց կապ հաստատել արտաքին քաղաքական գերատեսչության հետ:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
