Այս ամառ եւս Երեւանում բազմաթիվ էին իրանցի զբոսաշրջիկները, թեեւ նրանց նկատմամբ հայ հասարակության վերաբերմունքը շարունակում է բացասական մնալ: Իր արձակուրդը Հայաստանի մայրաքաղաքում անցկացնող 26-ամյա Դարիուսը եւս հայերի կողմից արժանացել է ոչ բարյացակամ վերաբերմունքի:
«Մի անգամ ակումբներից մեկում սեղան էինք ռեզերվ արել, մինչ մենք կհասնեինք ակումբ, մի խումբ հայ տղաներ ցանկացել էին մեր սեղանը զբաղեցնել, մատուցողը հայտնել էր, որ այն արդեն զբաղված է: Երբ մենք տեղ հասանք, եւ այդ տղաները տեսան, որ հայ չենք, հարձակվեցին մատուցողի վրա, հետո մեզ մոտեցան ու հայերենով ինչ-որ տհաճ բաներ էին ասում: Մատուցողը մեզ պատմեց, որ այդ տղաներն իրեն ասել են, թե ինչու մենք չենք կարող մեր երկրում նստել որտեղ ուզում ենք, իսկ պարսիկները կարող են»,- «Մեդիալաբին» պատմում է Դարիուսը:
Նախքան Երեւան ժամանելը Դարիուսին ընկերները զգուշացրել են, որ խուսափի հայ տղաների հետ վեճի բռնելուց: «Անկեղծ ասեմ ձեզ, ես երբեմն վախով եմ քայլում Երեւանի փողոցներով: Հաճախ հանդիպում եմ չարությամբ լցված հայացքներ, բայց փորձում եմ չնկատել կամ ժպտալ, որպեսզի լարվածություն չստեղծվի»:
Հայերը ազգային խտրականություն ցուցաբերում են ոչ միայն իրանցի զբոսաշրջիկների, այլեւ Հայաստանում ապրող ազգային փոքրամասնությունների նկատմամբ:
Ազգությամբ եզդի Ամարյանների ընտանիքը նույն դառնության ու դժվարությունների միջով է անցել, ինչ հայերը. նրանց տունը քանդվել է 1988 թվականի երկրաշարժից, իսկ տան տղամարդը մասնակցել է Արցախյան պատերազմին: Այդուհանդերձ, նրանց նկատմամբ եւս դրսեւորվում է խտրական վերաբերմունք:
Դատական ակտերի հարկադիր կատարման ծառայության աշխատակից Կարեն Միլիտոնյանը Ամարյաններին իրենց տնից վտարելու ընթացքում վեճի է բռնվել 27-ամյա Յուրա Ամարյանի հետ: Պատճառը եղել է եզդիների հասցեին հնչեցված հայհոյանքը:
«Ինքը էդ պահին կատաղեց ու ասեց՝ ես ձեր եզդի լավը…Ասեցի՝ եզդին ո՞րն ա, ազգությունն ի՞նչ կապ ունի, ինչի՞ ես մեզ քրվում: Տղես մոտեցավ, հարցրեց, թե ինչ ա եղել: Տղուս ասեց՝ դու քո գործն արա, թե չէ վատ կլնի»,- «Մեդիալաբին» պատմում է Նազիկ Ամարյանը:
«Ես իմ ազգությունն եմ փորձել պաշտպանել, ինչի՞ են քրֆում եզդիներին, ի՞նչ վատ բան են տեսել մեզնից»,- հարցնում է Յուրան:
ԴԱՀԿ երեք աշխատակիցները դաժան ծեծի են ենթարկել Յուրային ու թեեւ նա բազմաթիվ վնասվածքներ է ստացել, հարուցված քրեական գործի շրջանակներում եզդի երիտասարդին է մեղադրանք առաջադրվել, իսկ Կարեն Միլիտոնյանը հանդես է գալիս որպես տուժող:
Ըստ մեղադրանքի՝ Յուրա Ամարյանը, գտնվելով ոչ սթափ վիճակում, քաշքշել է ԴԱՀԿ աշխատակիցներին,քարեր նետել նրանց ուղղությամբ, որոնցից մեկը դիպել է Կարեն Միլիտոնյանի աջ ձեռքի ափին, վերջինիս առողջությանը պատճառելով միջին ծանրության վնաս։
«Ուրեմն իրենք ծեծեն-ջարդեն, հետո սարքեն, թե իբր Յուրան մենակով երեք հոգու ծեծել ա»,- ասում է մայրը՝ Նազիկ Ամարյանը:
Սա հայաստանյան իրավապահ համակարգում գրանցված առաջին դեպքը չէ, երբ այլազգի երիտասարդը իբր ծեծի է ենթարկել հայ տղաներին, իսկ վերջիններս նույնիսկ չեն դիմադրել:
2010 թվականի ապրիլի 2-ին Երեւանի «Արջանոց» ռեստորանում վեճ էր տեղի ունեցել Հայաստանում բարձրագույն կրթություն ստացող իրանցի երկու երիտասարդների եւ երեք հայ տղաների միջեւ: Դարձյալ օտարազգիների նկատմամբ մեղադրանք էր առաջադրվել, իսկ հայ տղաները հանդես էին գալիս որպես տուժող:
Հետաքրքրականն այն էր, որ այս դեպքում եւս հայ տղաները իբր դիմադրություն ցույց չէին տվել իրենց ծեծող պարսիկներին:
«Դուք պատկերացնո՞ւմ եք նման իրավիճակ, որ երկու հոգով ծեծեն երեքին, իսկ վերջիններս չպատասխանեն նրանց»,- հռետորական հարց է տալիս իրանցի տղաների դատապաշտպան Սեդա Սաֆարյանը:
Նրա խոսքով՝ քննչական մարմինը նախաքննության ընթացքում առաջնորդվել է ոչ թե քրեական դատավարության օրենսգրքի պահանջներով, այլ «մերոնք ճիշտ են, պարսիկները` սխալ» սկզբունքով:
«Քննիչը արժանահավատ է համարել միայն հայերի ցուցմունքները եւ անտեսել է պարսիկների ցուցմունքները, նույնքան կողմնակալ են եղել նաեւ դատաբժշկական փորձաքննության եզրակացությունները»,- դատարանում հայտարարել է փաստաբան Սեդա Սաֆարյանը` ընդգծելով, որ «հայրենասեր» քննիչի անցկացրած անորակ քննության արդյունքում մեր հայրենիքն իրականում ավելի է տուժում, քանի որ դրանով վնասվում է Հայաստանի հեղինակությունը:
Արդյունքում Իրանի Իսլամական Հանրապետության քաղաքացիներ Մոհամադ Շառիֆյանն ու Սինա Շաքերհոսեինի դատապարտվեցին «խուլիգանության» համար, սակայն պատիժը պայմանականորեն չկիրառվեց, եւ իրանցի ուսանողները կարողացան լքել Հայաստանը:
«Ես ամեն օր աղոթում էի, որ այս դատավարությունը վերջանա, որ կարողանամ հեռանալ Հայաստանից: Կարծում եմ, որ այլեւս երբեք չեմ վերադառնա այս երկիր, որտեղ արդարադատությունը այսպես ստորացվում է, որտեղ պարսիկը միշտ սխալ է, իսկ հայը՝ ճիշտ»,- «Մեդիալաբին» ասել է Սինա Շաքերհոսեինին:
«Խտրականությունը ինքնության հստակեցման ձեւ է, այն տալիս է «ես» լինելու զգացում: Խտրականություն նշանակում է՝ կա մեկ ուրիշը եւ կամ ես: Եվ ես պետք է պաշտպանվեմ այդ մեկ ուրիշից»,- խտրականության ծագման պատճառներն է բացատրում բժշկական հոգեբան Նարե Գրիգորյանը:
Երեւանի պետական բժշկական համալսարանաի դասախոսը «Մեդիալաբի» հետ զրույցում նշում է, որ այլազգիների նկատմամբ հայերի ագրեսիվ վերաբերմունքը ինքնապաշտպանվելու բնազդով է պայմանավորված:
«Հայը զգացում ունի, որ իր ինքնությունը վտանգի տակ է, այդ պատճառով էլ փորձում է պաշտպանել այն ագրեսիայի միջոցով: Պարսիկները մահմեդական են, իսկ հայերը մահմեդականների հետ լավ փորձ չունեն, նույնիսկ այսօր հայերը ենթագիտակցորեն գիտեն, որ իրենք վտանգված են որպես քրիստոնյաներ»,- ասում է հոգեբանը:
«Հայաստանում չի կարող չլինել ազգային խտրականություն, երբ կա այնպիսի բաժանում և խտրականություն ինչպիսին է՝ ղարաբաղցի, լեննականցի, երևանցի, արտաշատցի: Հայաստանում ազգային հողի վրա սպանություններ ինքս չեմ հիշում, սակայն խտրականության դեպքեր շատ են եղել: Եվ սա կարծում եմ համընդհանուր խնդիր է»,- «Մեդիալաբին» ասում է «Սինջար» եզդիների ազգային միավորման նախագահ Բորիս Մուրազին:
Որպես խտրականության դրսեւորում Բորիսը օրինակ է բերում ՀՀ նախագահի ելույթները.
«Երբ նախագահը Նոր տարվա ուղերձում ասում է «սիրելի հայ ժողովուրդ», կարծում եմ, բավական է: Երկրի նախագահի համար պետք է կարևոր լիներ ՀՀ քաղաքացին՝ մարդը, ով հարգում է ՀՀ օրեննքերը և իր կողմից ամեն ինչ անում է երկրի պաշտպանության և զարգացման համար»:
Խտրականությունը հնարավոր է հաղթահարել միայն գիտակցության շնորհիվ՝ նշում է հոգեբանը:
«Խնդիրը շատ խորն է ու բարդ է, պետք է հաղթահարվի վաղը, հստականա հայկական «ես»-ը: Սակայն դա հեշտ չի լինի, քանի որ մեր վախերը այսօր էլ են ակտուալ: Հայերը ամեն օր լսում են, որ ադրբեջանցիները կրակում են մեզ վրա, որ ռուսները մեզ «քցելու» են, որ Ամերիկան ուզում է վերացնել ազգությունները գլոբալիզացիայի միջոցով… Իսկ մեր տարածաշրջանում իրավիճակը շատ լարված է, այնպես որ երկար ժամանակ կպահանջվի»,- կարծում է Նարե Գրիգորյանը:
Արման Ղարիբյան
Լուսանկարը՝ Իննա Մխիթարյանի
© Medialab.am
