Պաշտոնական թվերով Հայաստանում աղքատության ցուցանիշի փոքր ինչ նվազումը որևէ դրական փոփոխության չի բերում, իրականում երկրում աղքատությունից դուրս գալու հնարավորություն չկա: «Մեդիալաբի» հետ զրույցում նման դիտարկում արեց ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանը՝ անդրադառնալով պաշտոնական թվերին, որոնց համաձայն՝ Հայաստանում աղքատության ցուցանիշը նվազում է:
Ազգային վիճակագրական ծառայության՝ նախորդ տարեվերջին հրապարակած տվյալների համաձայն՝ 2015 թվականին Հայաստանում աղքատության մակարդակը կազմել է 29.8 տոկոս՝ 2014-ի 30 տոկոսի փոխարեն: 2013 թվականին էլ աղքատության մակարդակը կազմել էր 32, իսկ 2012-ին՝ 32.4 տոկոս: Այն պայմաններում, երբ անգամ վարչապետն ու կառավարության անդամներն են խոսում երկրի չափազանց վատ վիճակի մասին, պաշտոնական վիճակագրությունը աղքատների թվի նվազում է արձանագրում:
Եթե անգամ իշխանություններն ընտրությունների նախաշեմին փորձում են այս թվերով մեղմել իրավիճակը, Հրանուշ Խառատյանի խոսքով, մեկ կամ երկու տոկոսի նվազումն իրավիճակի մեղմացում հնարավոր չէ համարել: Ազգագրագետի խոսքով՝ այսօր չկա ռեալ պատկեր, թե Հայաստանում աղքատները քանի տոկոս են կազմում: Իրավիճակը պարզելու համար համապարփակ հետազոտություն անելու կարիք կա:
«Աղքատությունը 28 թե 30 տոկոս է, ըստ էության մեծ փոփոխություն չկա, հատկապես եթե ռեալ իրավիճակ չունենք: Ոչ ոք այս պահին չի կարող ասել, որևէ հետազոտություն չի կարող ցույց տալ, թե աղքատի վիճակագրական սահմանումից 500 կամ 1000 դրամ տարբերությամբ ապրող ընտանիքի պատկերն ինչպիսին է, այսինքն՝ թե քանի ընտանիք է մոտ աղքատության գծին»,- «Մեդիալաբին» ասում է Հրանուշ Խառատյանը:
Մասնագետը նշում է, որ համեմատել է սոցիալական ծրագրերի և աղքատության նվազման կամ կայունության պահպանման միջև կապը: Բայց, ցավոք, պարզել է, որ սոցիալական ծրագրերը իրականում որևէ կերպ աղքատության հաղթահարմանը չեն օգնում:
Մյուս խնդիրն, ըստ Խառատյանի, այն է, թե Հայաստանից արտագաղթողների թվում քանի տոկոս են կազմում աղքատները: Մարդիկ լավ օրից չեն արտագաղթում:
«Մենք չունենք որևէ տեղեկություն արտագաղթողների սոցիալական կարգավիճակի վերաբերյալ: Եվ ի վերջո, եթե աղքատության նվազումը չի ուղեկցվել աշխատատեղերի աճի, ընդհանուր կենսամակարդակի բարձրացման հետ, աղքատության թվերը շատ հարաբերական են: Այսինքն՝ 500 դրամը տոկոսը փոխում է: Ենթադրենք, 50 հազար դրամ է աղքատության գնահատականը, 50 500 դրամն արդեն մարդուն աղքատի կարգավիճակից տեղափոխում է միջին կարգավիճակ: Բայց դա չի նշանակում, որ վիճակը բարելավվել է, նրա կյանքը փոխվել է: Դա նաև չի նշանակում, որ մենք աղքատության պատկերի ռեալ գնահատական ունենք առհասարակ: Այսինքն՝ այն թվերը, այն տոկոսները, որոնց մասին խոսում են, դրանք ռեալ աղքատությունը չեն բացահայտում, միայն վիճակագրորեն սահմանված թվերով են վիճակը ներկայացնում, ինչը իրականությունից շատ տարբեր է»,- նշում է Խառատյանը:
Ազգագրագետը ձեռնպահ է մնում գնահատական հնչեցնելուց, թե իրականում քանի տոկոս է Հայաստանում կազմում աղքատության ցուցանիշը՝ նշելով, որ վերջին տարիներին այդ ուղղությամբ աշխատանք չի իրակացրել: Բայց նշում է, որ մեկ բան ակնհայտ է՝ Հայաստանում իրականացվող փոփոխություններին զուգահեռ որևէ աղքատ ոչ աղքատի կարգավիճակ չի ստանում, այսինքն՝ մարդկաց համար աղքատությունից դուրս գալու հնարավորություն չի ստեղծվում երկրում:
Մյուս կողմից չկա սոցիալական բևեռվածության իրական պատկերը արտացոլող հետազոտություն: Այսօր հայտնի չէ, թե Հայաստանի բնակչության ստորին 10 տոկոսի և վերին 10 տոկոսի եկամուտների ու ծախսերի հարաբերակցությունն ինչքան է: Դա, ըստ Խառատյանի, շատ մեծ է, բայց 10 տոկոս առավել հարուստ մարդիկ այդպես էլ չեն ընդգրկվում վերլուծությունների մեջ:
«Այսինքն՝ ջինի գործակցի այսօրվա պատկերը մենք ստանում ենք՝ միջին մակարդակը համեմատելով ստորինի հետ: Բայց վերին մակարդակը չենք համեմարտում ստորինի հետ, չունենք ռեալ բևեռացման պատկերը:
Դեռևս 2010 թվականի ԱՎԾ կայքում հատուկ դիմում կար՝ խնդրում ենք, հարուստներ, թույլ տվեք ձեզ մոտ այդ հետազոտություն անենք, որպեսզի երկրի վիճակը պարզենք: Այսինքն՝ մենք երկրի վիճակի վերաբերյալ այդ բևեռացման տարբերության վերաբերյալ որևէ ռեալ պատասխան չունենք»,- ասում ազգագրագետը:
Նշենք, որ ԱՎԾ-ն իր «Պարենային ապահովությունը և աղքատությունը» զեկուցում միայն արձանագրել էր, որ երկրում չի մեղմվում բևեռացումը: 2015 թվականին ամենաշատ ապահովված 10 տոկոս բնակչության դրամական եկամուտները մեկ շնչի հաշվով 16.4 անգամ գերազանցել են ամենաքիչ ապահովված 10 տոկոս բնակչության դրամական եկամուտներին: Սա փաստում է երկրում առկա խորը սոցիալական բևեռացման մասին:շ
Էմմա Մանուկյան
MediaLab.am