Նախկին իշխանության ներկայացուցիչները զինված են եղել, քանի որ զենքը նրանց պետք էր իշխանությունը պահելու համար: «Մեդիալաբի» հետ զրույցում նման դիտարկում է անում վերլուծաբան Ռուբեն Մեհրաբյանը:
«Նրանց ինչի՞ն էր պետք այդ զենքը. պետք էր իշխանությունը պահելու համար: Հանուն իշխանության վերարտադրության նախկին պաշտոնյաներն ունեին բազմաթիվ «փաստարկներ», և այդ «փաստարկների» շարքում վերջինը, այո, զենքն էր և գնդակը: Դա կարող էր գործի դրվել, երբ մնացած «փաստարկներն» այլևս չաշխատեին»,- «Մեդիալաբին» ասում է Ռուբեն Մեհրաբյանը:
Հիշեցնենք, որ Ազգային անվտանգության ծառայությունը մեծ քանակությամբ զենք-զինամթերք է հայտնաբերել նախկին վարչապետ Հովիկ Աբրահամյանի ընտանիքին պատկանող գործարանի տարածքում: Ազգային անվտանգության ծառայության տնօրեն Արթուր Վանեցյանն ու Հատուկ քննչական ծառայության պետ Սասուն Խաչատրյանը հայտարարել են, որ չի բացառվում՝ այդ զենքը օգտագործվել է Մարտի 1-ի հայտնի իրադարձությունների ժամանակ:
Ռուբեն Մեհրաբյանի խոսքով՝ նախկին պաշտոնյաների զինվելը շատ կարևոր բաղկացուցիչ էր այն իրականության, որում մենք ապրում էինք:
«Քանի որ պետությունը թույլ էր, բարձրաստիճան պաշտոնյաները, որոնց ձեռքին կային ահռելի հնարավորություններ և լիազորություններ, կարիք ունեին ինչ-որ զենքի պաշարի՝ որպես վերջին փաստարկի: Եվ մենք տեսանք, որ այդ պաշտոնյաները մեկը չեն, երկուսը չեն: Պաշտոնյաների ամենակարճ ցուցակը ներառված է փաստահավաք խմբի նախկին անդամ Անդրանիկ Քոչարյանի կողմից հրապարակված այն ցուցակում, ըստ որի՝ նրանք տասնյակներով ու հարյուրներով զինվորական համազգեստ պետք է ստանային: Սա ամենակարճ ցուցակն է, բայց կա ավելի երկար երկրորդ շերտը»,- ասում է վերլուծաբանը:
Մեհրաբյանի խոսքով՝ մենք ականատես եղանք, որ այդ վերջին փաստարկն սկսեց աշխատել 2008 թ․ մարտի 1-ին: Այսինքն՝ երբ այլևս ոչինչ չկար, մնում էր ուղղակի քաղաքացիների դիմադրությունը զենքով կոտրել: Իրավապահ մարմինների բարձրաստիճան ներկայացուցիչները, վերլուծաբանի խոսքով, այսօր խոսում են այն մասին, որ այդպես էլ հայտնի չէ, թե Մարտի 1-ին հարյուրավոր պարկուճներ ի՞նչ զենքերից են արձակվել: «Այսինքն՝ մենք այստեղ գործ ունենք մի երևույթի հետ, երբ որքան էլ պետության մեջ ռեպրեսիվ ապարատն ուժեղ էր, այդուհանդերձ, պետությունը թույլ էր։ Բռնության մոնոպոլիան պատկանում է պետությանը, բայց մենք տեսնում էինք, որ պետությունն այդ բռնության իրավունքը պատվիրակել էր նաև մասնավոր անձանց, այդ թվում՝ այն անձանց, ովքեր կապ չունեին իրավապահների հետ»,- ասաց Մեհրաբյանը:
Նրա խոսքով՝ պետության մեջ ձևավորվել էր ոչ ֆորմալ պետություն, և մենք գործ ունեինք պետական ինստիտուտների բուտաֆորիայի հետ: Այսինքն՝ այդ ինստիտուտների անունը կար, բայց ոչնչով չէին զբաղվում: Այդ ամենը, վերլուծաբանի խոսքով, ծառայում էր մեկ նպատակի՝ որպես անսասան իշխանության երաշխավոր, երկրորդ՝ որպես իշխանության վերարտադրության երաշխավոր:
Նախորդ տարիներին մասնագետների կողմից բազմաթիվ պնդումներ են եղել այն մասին, որ Մարտի 1-ի իրադարձությունների ժամանակ օլիգարխների, իշխանության ներկայացուցիչների թիկնազորն ու կողմնակիցները գործել են ժողովրդի դեմ: Հարցին, թե կարո՞ղ ենք պնդել, որ այսօր արդեն այդ շղթան է բացվում, Ռուբեն Մեհրաբյանը պատասխանեց. «Ես կդժվարանամ ասել՝ բացվում է, թե ոչ, բայց մենք լսում ենք, որ կան նման մտադրություն ու ցանկություն: Այո, մենք տեսնում ենք նաև, որ Հովիկ Աբրահամյանին պատկանող գործարանում գետնի տակից խնամքով փաթաթված զենք են հանում, որը բավարար է կես դասակ զինելու համար: Իրենց այդ զենքը պետք էր իշխանությունը պահելու համար»:
Նախկին իշխանության ներկայացուցիչներն այդ զենքը պահել են մինչ օրս, քանի որ, ըստ մասնագետի, չէին մտածում, որ մի օր իշխանության մաս չեն կազմելու: Նրանք կարծում էին, որ ցմահ իշխանության են մնալու, դատավորն էլ էին իրենք, դատարանն էլ, դատախազն էլ:
Ռուբեն Մեհրաբյանը նկատում է, որ քննչական մարմինների հայտարարություններից պարզ է դառնում, որ այսօր խնդիր է դրված բացահայտելու Մարտի 1-ի գործը: Նրա խոսքով՝ բնական է, որ Մարտի 1-ի գործով կալանավորված երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի պաշտպանները բարձրացնում են արդար դատաքննության հարցը: «Այո, պետք է ոսկերչական ճշգրտությամբ այս քննությունը տարվի, որպեսզի հարցեր չառաջանան: Վերջին բանը, որը մենք ուզում ենք, քաղբանտարկյալ Ռոբերտ Քոչարյանն է: Դա մեզ պետք չէ: Եթե օրենքով չի արվում այդ ամենը, ստացվում է՝ քաղաքական նպատակահարմարությամբ է արվում, բայց մենք դրա կարիքը չունենք: Ես ներքին համոզմունք ունեմ, որ հայաստանյան օրենքը բավարար է, որպեսզի այն այլանդակությունը, ինչով զբաղվել է Ռոբերտ Քոչարյանն իր կառավարման 10 տարիների ընթացքում, դատապարտվի օրենքի ամենայն խստությամբ: Այո, մենք այս էջը պետք է ՀՀ օրենքով փակենք»,- եզրափակեց Ռուբեն Մեհրաբյանը:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
