«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է քաղաքագետ, «Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցության քաղաքական խորհրդի նախագահ Սուրեն Սուրենյանցը
– Պարո՛ն Սուրենյանց, սփյուռքահայերը Հայաստանի Հանրապետության գործող իշխանության հրաժարականի պահանջով բողոքի ակցիա են անցկացնում արտերկրում։ Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այս գործողություններին։
– Նման դեպքերում միշտ անփոփոխ սկզբունքային դիրքորոշում եմ ունեցել․ չեմ կարծում, որ սփյուռքի ներուժը պետք է ծառայեցվի Հայաստանի որևէ իշխանության դեմ պայքար ծավալելուն։ Սա նոր երևույթ չէ, եթե հիշում եք, երբ Սերժ Սարգսյանը հայ-թուրքական երկխոսություն էր նախաձեռնել և գաղթօջախներ հանդիպման էր գնացել, նույն կերպ Հայ հեղափոխական դաշնակցությունը Սերժ Սարգսյանին դավաճան և այլն անվանելով՝ փորձում էր խանգարել նրա հանդիպումները։
Հիմա այս ակցիաների հետևում դարձյալ կանգնած է ՀՅԴ-ն, բայց սփյուռքի ներուժը բոլորովին այլ նպատակների պետք է ծառայեցվի։ Մենք պետք է կարողանանք համազգային օրակարգ ձևավորել, որը նաև սփյուռքի կառույցների միջոցով կկարողանանք ռեալիզացնել, ոչ թե սփյուռքը դարձնենք մեր ներքաղաքական դիմադրության մասնակից։
Հավատացեք, որ նման ակցիաները որևէ տպավորություն չեն գործում Հոլանդիայի, Ֆրանսիայի կամ որևէ այլ երկրի իշխանության վրա, ավելի շատ բացահայտում են մեր քաղաքական մշակույթի տկարությունը, մեր համազգային օրակարգի բացակայությունը։
Բացի այս, սկզբունքորեն սխալ եմ համարում, որ մեր հայրենակիցներից շատերն առաջնորդվում են «հեռվից հայրենիքը կսիրեմ» խոտոր տրամաբանությամբ, առաջին հերթին Հայաստանի քաղաքացին պետք է որոշի Հայաստանի քաղաքական իշխանության կամ ընդդիմության ճիշտ ու սխալ լինելը։
– Նկատի ունեք, որ բարոյական իրավունքի տեսանկյունի՞ց էլ է սխալ արտերկրում նման ակցիաներ իրականացնելը։
– Այո՛, այստեղ նաև բարոյական շատ լուրջ խնդիր կա․ շատ հեշտ է ապահով եվրոպաներում նստած հակաթուրքական լոզունգներ վանկարկել, որովհետև այդ լոզունգների հարուցած հետևանքների պատասխանատուն դու չես։
– Այս ակցիաներով սփյուռքն ավելի շատ օգնո՞ւմ, թե՞ վնասում է Հայաստանին։
– Միանշանակ ավելի շատ վնասում է։ Գիտեք, որ ես շատ քննադատաբար եմ մոտենում Նիկոլ Փաշինյանի իշխանությանը, բայց Հայաստանի ժողովուրդը մեկ տարի առաջ, ուզենք թե չուզենք, ինձ կամ որևէ մեկին դուր գա թե դուր չգա, ավելի մեծ քվե է տվել հենց այս իշխանությանը, հետևաբար, այսօր Հայաստանն արտաքին աշխարհում իրավունք ունի ներկայացնելու հենց այս իշխանությունը, ու այդ համատեքստում նրանց արածը նույնիսկ Հայաստանի ներսում անցկացվող ընդդիմադիր շարժմանը օգուտ չի տալիս։
Մենք նոր հայրենասիրության կարիք ունենք, որը աշխարհի մասշտաբի մտածողություն կունենա, սարուձորային, ֆիդայական հայրենասիրության դաշտից պետք է դուրս գանք։
– Պարո՛ն Սուրենյանց, ինչպես նշեցիք, սա նոր երևույթ չէ, բայց, վերանալով անձերից, սա մեծ հաշվով ու առաջին հերթին անարգանք չէ՞ հենց Հայաստանի Հանրապետության, պետական ինստիտուտների նկատմամբ։
– Հայաստանի, հայաստանցու մեր պետական օրակարգի նկատմամբ անարգանք է, որովհետև սփյուռքը միշտ հնարավորություն ունի իրեն հուզող հարցերը տարբեր խողովակներով բարձրացնելու։ Չեմ էլ կարծում, որ մենք հավաքական սփյուռքի հետ գործ ունենք, վստահաբար կազմակերպիչը ՀՅԴ-ն է, ինչպես ժամանակին Սերժ Սարգսյանի պարագայում էր։ Շատ ճիշտ եք, անձերին չեմ էլ ուզում անդրադառնալ, կապ չունի, թե ով կլինի, այստեղ խնդիրը սկզբունքն է։
– Եթե անգամ, ինչպես ասում եք, դա կազմակերպված է կամ գուցե ինքնաբուխ է, չե՞ն կարող․․․
– Ինքնաբուխ չի կարող լինել, որովհետև մեկ պատճառ ասեմ․ վարչապետին ուղղված անվայելուչ մի արտահայտություն կար, որն այն ժամանակ էլ դատապարտել եմ ու հիմա էլ դատապարտում եմ, շատ անվայելուչ, ոչ նորմատիվ բառապաշար, որը ես հիմա կրկնել չեմ կարող, տարիուկես առաջ այդ կարգախոսը հնչում էր թե՛ Սյունիքում, որտեղ դարձյալ մեծ դեր ուներ Դաշնակցությունը, թե՛ այսօր Նիդերլանդներում։
– Հարցս հենց դա էր, նման որակի ակցիան ինչի՞ մասին է խոսում։ Կարելի՞ է մարդուն, որքան էլ նրան չընդունես, անձնական բնույթի վիրավորանք հասցնել։
– Ինձ կամ որևէ մեկին տրված չէ իրավունք ընդդիմախոսին անձնական վիրավորանք հասցնել։ Կարող եմ ամենախիստ քննադատության ենթարկել, շատ կատեգորիկ անհամաձայնություն հայտնել վարվող քաղաքականության նկատմամբ, ա՛յ, եթե նրանք նման ակցիա կազմակերպեին՝ խնդիր չէի տեսնի, բայց ամբողջ խնդիրը հենց դա է։
Քաղաքական խոսք չեմ լսում, լսում եմ փողոցային մակարդակի հայհոյանքներ, տեսնում եմ շատ էժան ակցիա՝ թուրքական դրոշի նվիրում Արարատ Միրզոյանին: Դրանց մեջ որևէ քաղաքականություն չկա, կա ամենացածր բնազդներով արտահայտվող պսևդոհայրենասիրություն, սովետիզմից մնացած ճղճիմ, էժան հայրենասիրություն։
– Այդ որակի ակցիաները միտումնավո՞ր են արվում, պարո՛ն Սուրենյանց։
– Իհարկե այո՛, չեմ կարծում, որ մեր հայրենակիցներն այնքան անդաստիարակ են, հատկապես Եվրոպայում ապրող, որ ինքնաբուխ գնան ամենաստոր հայհոյանքներ տալու։ Կարծում եմ՝ ուղղորդվում է, որ հենց նկատեք, օրինակ՝ Փաշինյանին, տվեք այս հայհոյանքը։
– Նմանօրինակ ակցիաներով մեր պետության մասին ի՞նչ տպավորություն է ստեղծվում դրսում։
– Ուշադրություն չեն դարձնելու, իրենց մոտ էլ կան մարգինալ խմբեր, ավելին՝ հակված եմ ենթադրելու, որ եթե ինչ-որ սահման անցնեն, ոստիկանությունը կարող է միջամտել։ Այնքան զանգվածային էլ չեն այդ ակցիաները, որ այդ երկրների քաղաքական կյանքում դա իրադարձություն դառնա։ Հյուրընկալող երկրներին դա առանձնապես չի հետաքրքրում, բայց Թուրքիայի պետական շրջանակներին այդ ակցիան կարող է գրգռել, ընդ որում՝ անտեղի, որևէ դիվիդենտ չենք ունենում դրանից, բայց լարվածություն են գեներացնում, որը ոչ մեկիս օգուտ չի տալու։
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
