Գրեթե մեկ ու կես տարի առաջ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում բարերար Լևոն Հայրապետյանի նախաձեռնությամբ կազմակերպված աղմկոտ մեծ հարսանիքը, որն իր շուրջ համախմբեց գրեթե յոթ հարյուր նորապսակ զույգերի, արդեն իսկ տալիս է արդյունքները` բարձրացնելով ծնելիության մակարդակը երկրում:
Ըստ ԼՂՀ սոցապահովության նախարարության տվյալների` շնորհիվ ծնունդների խրախուսման նոր համակարգի` 2007-ի համեմատությամբ ծնելիությունը երկրում 2009-ի նախնական տվյալների համաձայն աճել է 31,5%-ով:
Ծագումով ղարաբաղցի, ռուսաստանաբնակ Լևոն Հայրապետյանը, որն արդեն տասը տարուց ավելի է` տարբեր բիզնես ծրագրեր է իրականացնում Ղարաբաղում, իր խոսքով` Արցախյան մեծ հարսանիք նախաձեռնելով` մտածել է երկիրը հզորացնելու` ժողովրդագրական բարելավման տարբերակով:
Նա հայտարարել էր, թե ծրագրել էին կազմակերպել 300 զույգի հարսանիք, սակայն ականատես դառնալով գործընթացի զարգացմանը` վերանայել են պահանջները, իսկ զույգերի թիվն արդյունքում կրկնապատկվել է` «բարենպաստ փաթեթներին զուգահեռ»:
ԼՂՀ սոցապահովության նախարար Նարինե Ասծատրյանը «Մեդիալաբին» ասում է, որ բարերարների նման նախաձեռնություն կրկին ցուցաբերելու դեպքում «պետությունը կցուցաբերի իր աջակցությունը` նույն մակարդակով իրագործելու համար»:
Նա նշում է, որ 90-ականների սկզբից ժողովրդագրական վիճակը, պայմանավորված պատերազմի, սոցիալ-տնտեսական անբավարար պայմանների և այլ գործոների հետ, վատացել էր:
«Հիմա վիճակը շեշտակի փոխվել է,- «Մեդիալաբին» ասում է Ստեփանակերտի միակ ծննդատան տնօրեն Գոհար Հակոբջանյանը,- հիմա Ստեփանակերտում քայլելիս դուք շատ հղիներ կտեսնեք»:
Հակոբջանյանն ասում է, որ իրենց միակ խնդիրն արդեն ոչ թե ցածր ծնելիությունն է, այլ այն, որ միակ հիվանդանոցի մահճակալային ֆոնդը չի բավարարում:
Նա նշում է, որ առաջիկա երկու տարիներին նախատեսվում է մեկ այլ ծննդատուն կառուցել:
«Ծնելիությունը, անշուշտ, ավելացել է»,- ասում է նա: Հակոբջանյանը նշում է, որ ծնելիության ավելացման մեջ կարևոր դերակատարություն ունի Արցախյան մեծ հարսանիքը:
«Մենք շատ ուրախ ենք, որ մաս ենք կազմել նման մի գեղեցիկ տոնակատարության, երբ հարյուրավոր աղջիկներ հարսանյաց ճերմակ զգեստներով էին, իսկ հարսանքավորների թիվը` աննախադեպ մեծ»,- «Մեդիալաբին» ասում է ԼՂՀ Հադրութի շրջանի Խծաբերդ գյուղի 20-ամյա բնակչուհի Սիրանիկ Հայրապետյանը` մեծ հարսանիքի մասնակիցներից մեկը:
Մինչ Սիրանիկի աղջիկը` 7 ամսական Մարիա Ալավերդյանը, աղմկում է մոր գրկում, Հայրապետյանը նշում է, որ անակնկալներն ինչպես սկսվեցին այդ օրը`պսակի արարողությամբ, մեծ ճաշկերույթով, 2000 դոլար հարսանեկան նվերով և հայկական աստղերի ուղեկցությամբ, այնպես էլ շարունակվում են:
«Մենք այս ժամանակահատվածում աջակցություն ենք ստացել և´ հարսանիքի կազմակերպիչներից` 2000 դոլար, և´ ԼՂՀ նախագահ Բակո Սահակյանից` 1000 դոլար, իսկ երբ Մարիան ծնվեց, մեզ գյուղից քաղաք կանչեցին և պարգևատրեցին ևս 2000 դոլարով: Շատ ուրախ ենք»,- ասում է Սիրանիկ Հայրապետյանը:
Անցած տարեվերջին, մեծ հարսանիքին մասնակից ընտանիքներում երեխաներ ծնվելու դեպքում, մեկ այլ բարերար` Ռուբեն Վարդանյանը, հանդես եկավ ընտանիքներին 2000-ական դոլար նվիրելու նախաձեռնությամբ:
Բարերարները, որոնք պարբերաբար շռայլում են իրենց ուշադրությունը և միջոցները, հայտարարել են, թե աջակցությունը շարունակական է լինելու, իսկ գումարներն աճելու են համապատասխանաբար յուրաքանչյուր ծնված նոր երեխայի դեպքում:
Մեծ հայկական հարսանիքի արդյունքում, ըստ վիճակագրական տվյալների, թեև պաշտոնապես ամուսնալուծվել է երեք զույգ, սակայն դրական տրամադրությունները գերիշխող են:
Ապրիլի 1-ի տվյալների համաձայն, հարսանյաց հանդեսի մասնակից զույգերից 451-ը կամ 67.8 % -ը երեխա է ունեցել:
Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունները գոհ են, որ վերջին տարիների ժողովրդագրության բարելավման ուղղված ռազմավարությունը և սոցիալական նոր խթանիչ նպաստների տարբեր ծրագրերը դրականորեն են անդրադարձել երկրի ծնելիության, ամուսնությունների աճի և մարդկանց տրամադրության վրա: Վիճակագրական տվյալների համաձայն` եթե 2007-ին Ղարաբաղում ծնվել է 2145, 2008-ին` 2418 երեխա, ապա 2009-ին այդ թիվը հասել է 2821-ի:
«Ինչը ողջունելի է»,- ասում է Ասծատրյանը` շեշտելով, որ ԼՂՀ-ի համար ժողովրդագրական վիճակի բարելավումը առաջնային է, որի նպատակով միջոցներ են ձեռնարկվում ամուսնությունների, ծնելիության, բազմազավակության խթանմանն ընդառաջ:
Ղարաբաղյան յուրաքանչյուր նորաստեղծ ընտանիքում, վերջին երկու տարվա ընթացքում իրականացվող ծրագրի շրջանակներում, առաջնեկի ծննդյան դեպքում պետական աջակցությունը կազմում է 1000 դոլար, երրորդ երեխայի ծննդյան դեպքում` 3000 դոլար, չորրորդ և հաջորդ երեխաների ծննդյան դեպքում` 4000 դոլար:
Սոցապահովության նախարարը նշել է, որ ամուսնությունների խրախուսման նպատակով 2008 թ. հունվարի 1-ից ներդրված ամուսնության նպաստի ծրագրի շնորհիվ` 2009 թ. ամուսնությունների թիվը Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում կազմել է 947:
«Ինչը, չհաշված 2008 թ. աննախադեպ ցուցանիշը`3057, անկախության ձեռքբերումից հետո ամենաբարձր ցուցանիշն է»,- ասում է նա:
Ղարաբաղի պետական բյուջեն, որը, ի տարբերություն մի քանի տարի առաջվա, բավական աճել է, արդեն երկու տարի է` ինչ երկրում առկա ժողովրդագրական և սոցիալական խնդիրների լուծմանն ուղղված հատուկ քաղաքականության արդյունքում ևս առաջընթաց է արձանագրել:
2009 թ. միայն սոցիալական պաշտպանությանն ուղղված ծախսերը կազմել են պետբյուջեի ծախսերի 27,2%-ը, մոտ 16,0 մլրդ դրամ` 2008 թ. համեմատ ավելանալով շուրջ 17,4%-ով, ընդամենը 5 տարի առաջ ԼՂՀ ամբողջ պետական բյուջեն կազմում էր մոտ 14,5 մլրդ դրամ:
«Կյանքը Ղարաբաղում փոխվում է դեպի լավը, և դա անդրադառնում է թե´ մարդկանց սոցիալական վիճակի, թե´ տրամադրությունների և թե´ ավելի շատ երեխաներ ունենալու վրա, ինչը հրաշալի է,- «Մեդիալաբին» ասում է Գոհար Հակոբջանյանը:
– Եվ պիտի ուրախությամբ նշեմ, որ ծնունդներն ավելանում են ոչ միայն նորաստեղծ առաջնածին, այլև արդեն մի քանի երեխա ունեցող ընտանիքներում»:
© Medialab.am