«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է քաղաքագետ, «Դեմոկրատական այլընտրանք» կուսակցության քաղաքական խորհրդի նախագահ Սուրեն Սուրենյանցը
– Պարո՛ն Սուրենյանց, համակարծի՞ք եք ՀՀ անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի այն պնդմանը, թե Հայաստանում Եվրամիության քաղաքացիական դիտորդական առաքելությունը թափանցիկություն է բերում տարածաշրջան:
– Բազմիցս եմ ասել, որ ԵՄ քաղաքացիական դիտորդական առաքելությունը անվտանգության փոքր բարձիկ է, այն չի կարող ունենալ այն դերակատարումը, ինչը իշխանությունը փորձում է վերագրել այդ առաքելությանը։ Եթե այդ առաքելությունը այդ աստիճան մեր անվտանգությունը բարձրացրել է, ինչո՞ւ մենք ստիպված եղանք Երասխի այդ գործարանից հրաժարվել: Երկրորդ՝ եթե մեր անվտանգության մակարդակն այդ առաքելությամբ այդքան բարձրացված է, ինչո՞ւ էր Նիկոլ Փաշինյանն ասում, որ եթե զիջումներ չանենք Տավուշում, մինչև շաբաթվա վերջ պատերազմ է լինելու։
Անվտանգության մակարդակի բարձրացումը ես այդ ձևով եմ պատկերացնում, եթե դու քո անվտանգությունն ապահովում ես՝ էլի Ադրբեջանին միակողմանի զիջումներ անելով կամ նշաձող իջեցնելով, ապա նշանակում է, որ ԵՄ դիտորդական առաքելությունը փոքր անվտանգության բարձիկ է, ոչ ավելին։ Իշխանությունը պատրանք է ստեղծում, իբր ԵՄ-ն երաշխավորում է մեր անվտանգությունը, ինչը իրականության հետ բացարձակապես կապ չունի։
Ավելին ասեմ, ես մի ուրիշ վտանգ եմ զգում ու կանխատեսում, քանի որ փաստաթղթում, որը կանոնակարգում է նրանց գործունեությունը, կետ կա, որ այդ դիտորդական առաքելության անդամ կարող են լինել նաև ԵՄ անդամ չհանդիսացող երկրներ, ու հիմա կա, օրինակ՝ Կանադան: Ես շատ մեծ մտավախություն ունեմ, որ եթե այդ առաքելության ժամկետը երկարացվի, Թուրքիան հասնելու է նրան, որ ինքն էլ ներգրավվի այդ առաքելության մեջ։
– Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի հետևյալ միտքն է շատ քննարկվում, որ ասել է. «Ռազմավարական ապրանքները կարող են փոխվել, պետք է ավելի ճկուն լինենք, որպեսզի ուրիշներին թույլ չտանք թիրախավորել մեր ռազմավարական ապրանքները, և շատ հարմարվողական լինենք այդ իրականությանը։ Մեկ պարզ օրինակ բերեմ միայն. մենք կարող ենք ցորենից անցնել բրնձի. ցորենը կարող է ռազմավարական ապրանք լինել, բայց ինչ-որ պահի մենք կարող ենք անցնել բրնձի և փոխել մեր հարմարվողականությունը և ունենալ բրինձը որպես ռազմավարական ապրանք»։ Ինչպե՞ս եք մեկնաբանում այս միտքը, ի՞նչ է սա նշանակում։
– Արմեն Գրիգորյանը, երևի, տպավորվել է Լավրովի՝ Միրզոյանի հետ ունեցած զրույցի ներածական մասից, որ մարդիկ կարող են կրող լինել, օրինակ՝ կվադրոբերի մշակույթի։ Ինքն էլ ադապտացիա է առաջարկում, փաստացի, բայց կարո՞ղ է Արմեն Գրիգորյանը բացատրել, թե ինչի համար հայ ժողովուրդը պետք է ենթարկվի այդ զրկանքին՝ հրաժարվի ցորենից, ուտի գարի կամ բրինձ։ Եթե նա հիմնավորի դա, ապա կարելի է մտածել։ Ինչի՞ համար ենք այդ զրկանքին ենթարկվում։
– «Որ ուրիշներին թույլ չտանք թիրախավորել»՝ այսպես է բացատրում Արմեն Գրիգորյանը։
– Նրա ասածը ոչ մի կապ չունի ինքնիշխանության հետ, բացարձակապես։ Թող իրենք բերեն մեզ անվտանգության այլընտրանքային առաջարկությունը, եթե տեսնենք, որ իսկապես լուրջ այլընտրանք է, ոչ մեկիս պորտը Ռուսաստանում կտրած չէ, դնենք լուրջ քննարկենք։ Իրենց իղձերը, պատրանքները իրականության տեղ են փորձում վաճառել ժողովրդի վրա, իրենք դարձել են հույսի վաճառականներ։
Նրանք ոչ մի փաստարկ չեն բերում, ես էլ շատ ուղիղ պնդում եմ, ու իշխանությունից որևէ մեկը չի կարողանում հակափաստարկ բերել: Ասում եմ՝ Արևմուտքը մեր գործընկերն է, բայց շահ չունի մեր դաշնակիցը լինել ընդդեմ Ադրբեջանի ու Թուրքիայի։ Նրանք այս փաստարկին, բացի իրենց ցանկությունները մեզ վրա վաճառելուց, որևէ հակափաստարկ չեն բերում։
– Պարո՛ն Սուրենյանց, այսինքն՝ իշխանությունը իր կառավարման տարիների ընթացքում որևէ քայլ չի՞ արել, որ Հայաստանն ունենա ընդլայնված իմաստով անվտանգության երաշխիքներ։
– Իհարկե ո՛չ։ Վաղուց ՀԱՊԿ-ից դուրս եկած կլինեին, ԵԱՏՄ-ից էլ՝ հետը։ Փոխարենը՝ մեծացրել են Ռուսաստանից Հայաստանի տնտեսության կախվածությունը։ Նրանք որդեգրել են արկածախնդիր մի քաղաքականություն, որը հաջողության հասնելու որևէ շանս չունի, «լավագույն դեպքում» մեզ սպառնում է ուկրաինացում ամենատխուր հետևանքներով։
Թող բերեն պաշտոնական թուղթ, ցույց տան, որում Ֆրանսիան կամ ԱՄՆ-ն Հայաստանի առաջ պարտավորություն է ստանձնում ռազմական միջամտություն անելու, եթե մենք ենթարկվենք արտաքին ագրեսիայի։ Եթե չեն կարողացել նման փաստաթուղթ ստանալ, մնացածը դատարկ զրույցներ են։
Բլեֆ է նաև այն, որ ասում է՝ արտաքին ագրեսիայի դեպքում Հայաստանը կանի հնարավորն իրեն պաշտպանելու համար, որովհետև ակնհայտորեն երկու հարևան դաշնակցված ձևով են քեզ վնասելու, ու դու ուղղակի ռեսուրս չունես պաշտպանվելու։
Մեկ-երկու սպառազինության պայմանագիր ունեն, գիտեն՝ դրանով հարցը լուծվել է։ Թող նաև դասախոսություն չկարդան, որ անվտանգությունը միայն զինված ուժերը չէ, բոլորն էլ լավ գիտեն, որ անվտանգությունն ունի բազմաթիվ բաղադրիչներ, մեր պարագայում առաջին տեղում դիվանագիտությունն է։ Հիմա ուժերի բալանսն ի վնաս մեզ է, դիվանագիտականը՝ ևս, ավելի պարզ ասեմ՝ մենք զրկվել ենք դաշնակցից, չունենք նոր դաշնակից։
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
