Գնանկում, թե՞ գնաճ. Անշարժ գույքի շուկայում սպասվող փոփոխությունների մասին մասնագետները տարբեր կանխատեսումներ են անում

Լուսանկարը՝ Akcern.am

Անշարժ գույքի շուկայում առաջիկայում գնանկում է սպասվում։ «Մեդիալաբի» հետ զրույցում նման տեսակետ է հայտնում տնտեսագետ Թադևոս Ավետիսյանը։ 

Մասնագետի խոսքով՝ առաջին պատճառն այն է, որ մարդկանց եկամուտները նվազում են, ինչը կարևոր գործոն է այս հարցում։ Տնտեսագետը նաև այլ գործոններ է նշում, որոնք անշարժ գույքի շուկայում գնանկում կառաջացնեն։

«Վարկերի երկարաձգումները ևս իրական խնդիր են, և բանկերի վարկունակությունն ակնհայտորեն նվազում է, չվճարման ռիսկերը մեծանում են։ Եվ հնարավոր է տոկոսադրույքների բարձրացում, այդ թվում՝ հիպոթեքային վարկերի։ Մյուս գործոնը, որը ոչ պակաս կարևոր է, անշարժ գույքի ու հողի նկատմամբ մասնավոր տնտեսավարողների պահանջարկն է, որն էապես կրճատվելու է»,- «Մեդիալաբին» ասում է Թադևոս Ավետիսյանը։ 

Նրա խոսքով՝ այս տարի ներդրումների սահմանափակում, որոշակի նոր ներդրումային պրոյեկտների հետաձգում կլինի։ Իսկ ներդրումները նաև հողի ու այլ անշարժ գույքի նկատմամբ պահանջարկ էին ենթադրում։ Եթե չլինեն ներդրումները, այդ պահանջարկը կկրճատվի։

«Նաև բացասական սպասումների այս ֆոնը ազդեցություն կունենա, որը մարդկանց մոտ ընդհանուր առմամբ կապիտալ գնումների նկատմամբ հետաձգման մղում է առաջացնում։ Այսինքն՝ սպասենք գնանկման, որովհետև համաշխարհային փորձը ցույց է տալիս, որ ճգնաժամային վիճակներում անշարժ գույքի շուկայում գնանկում է լինում»,- հավելում է մասնագետը։ 

Տնտեսագետը հիշեցնում է, որ 2008-ի ճգնաժամի ժամանակ էլ անշարժ գույքի շուկայում գնանկում արձանագրվեց՝ հատկապես զարգացող երկրներում։

Թադևոս Ավետիսյանի խոսքով՝ անշարժ գույք վաճառողների մոտ էլ վատ սպասումներ կան, նրանք կարող են գումարի անհրաժեշտություն ունենալ։ 

Լրացուցիչ միջոցների անհրաժեշտություն կա հիմա տնտեսավարողների մոտ, և այդ հարցը սրվում է, երբ նրանք եկամուտ չեն ստանում, կամ եկամուտները նվազում են։ 

«Եվ նրանք կարող են ֆինանսական լրացուցիչ մուտքեր ապահովել անշարժ գույքի իրացմամբ։ Իսկ դա կնշանակի, որ կավելանա նաև առաջարկը, որը նույնպես գնանկման հիմք է։ Եվ կարևոր գործոն է այն, որ հիմա անշարժ գույքի, հատկապես բնակարանային շուկայում վարձավճարների չվճարման մեծ ռիսկ կա։ Այսինքն՝ վարձավճարները ռիսկային են դառնում, որովհետև վարձակալների եկամուտները կրճատվել են, կամ մարդիկ կորցրել են իրենց եկամուտները։ Եթե դա տևական լինի, արդեն գույքի սեփականատերը նաև կարող է վաճառել գույքը»,- նշում է Ավետիսյանը։ 

Ընդհանուր առմամբ, ըստ տնտեսագետի, այս բոլոր գործոնները ներկա պայմաններում շատ իրատեսական ու տեսանելի են։ 

«Եվ ես կարծում եմ, որ շուկայում արդեն իսկ սկսվել է գնանկման գործընթացը»,- հավելում է նա։

Նշենք, որ 2018 թվականին տեղի ունեցած հեղափոխությունից ամիսներ անց Հայաստանում անշարժ գույքի գների աճ նկատվեց, շուկան ակտիվացավ։ Մասնագետները դա բացատրում էին պահանջարկի մեծացմամբ, քանի որ աճել է նաև արտերկրից Հայաստանում անշարժ գույք գնողների թիվը։

Միայն Երևանում, ըստ պաշտոնական տվյալների, 2019 թվականին բնակարանների գներն աճել են մոտ 11 տոկոսով։ 2019 թվականին Հայաստանում անշարժ գույքի նկատմամբ իրականացվել է 186 061 պետական գրանցման գործարք՝ 2018 թվականի համեմատ աճելով 14.5%-ով։ Այդ թվում՝ առուվաճառքի գործարքների ընդհանուր քանակն աճել է 12.9%-ով։

Անշարժ գույքի գործակալ Վարոս Աբնուսյանը, սակայն, չի կարծում, թե առաջիկայում անշարժ գույքի գների նվազում կարձանագրվի։ Ըստ նրա՝ նորակառույցների նկատմամբ պահանջարկը չի նվազում, իսկ երկրորդային շուկայի նկատմամբ հետաքրքրությունը որոշակի նվազելու է։

«Իմ կարծիքով՝ անշարժ գույքի շուկայում գների յուրահատուկ փոփոխություն չի լինի»,- «Մեդիալաբին» ասում է Վարոս Աբնուսյանը։ 

Նրա խոսքով՝ այս օրերին, թեև արտակարգ դրություն է երկրում, սակայն անշարժ գույքի գործակալները հաճախորդներից զանգեր ստանում են, գույք գնելու պահանջարկ կա։

Միաժամանակ, մասնագետը նշում է, որ այս իրավիճակում կանխատեսում անելը ռեալ չէ, եթե վարակի հետևանքով համաշխարհային տնտեսությունն ավերիչ վնասներ կրի, մեզ մոտ էլ իրավիճակը կվատանա։ Բայց եթե մեկ ամսից այս ճգնաժամային խնդիրը լուծվի, անշարժ գույքի շուկան մեծ հարվածի տակ չի հայտնվի։

«Ես այլ տեսանկյունից եմ խնդրին նայում՝ կանխատեսում եմ, որ գների աճ, քան այսօր կա, էլ տեղի չի ունենա, որովհետև այսօր գներն արդեն բավական աճել են։ Այսօր, ի տարբերություն 2007-2008 թվականների գնաճի, ուռճացված գնաճ չէ։

Կան գործոններ, որոնց պատճառով գնաճը տեղի է ունեցել։ Այդ գործոններից է այն, որ նորակառույցների նկատմամբ պահանջարկը մեծանում է, քանի որ գործում է եկամտահարկի վերադարձի որոշումը։

Եվ պահանջարկին զուգահեռ առաջարկը չի բավարարում, գինը մի քիչ բարձրանում է։ Բայց ես էլ չեմ սպասում, որ նորակառույցների շուկայում գնաճ կլինի, չնայած գնաճը ի նպաստ տնտեսության է»,- ասում է Աբնուսյանը։

Նրա խոսքով՝ նորակառույցներում գները բարձրացել են նաև այն բանի հաշվին, որ համալիր կառուցապատումներ են լինում, ինչը բերում է տարածաշրջանի զարգացմանը։ Գնաճը այդ դեպքում բնական է։

«Բայց երբ մարդը տանը նստած է, իր թաղամասում ոչինչ չի փոխվել, իսկ ինքն ասում է՝ գները բարձրացել են, ես թանկ եմ վաճառում, այդ մարդկանց գույքի նկատմամբ պահանջարկը կնվազի։ Այսինքն՝ պահանջարկը մնում է, պարզապես երկրորդային շուկայի նկատմամբ հետաքրքրությունը նվազելու է»,- հավելում է նա։ 

Վարոս Աբնուսյանը ասում է, որ նորակառույց բնակարանների դեպքում եկամտահարկի վերադարձի որոշումը էական աշխուժություն է մտցրել շուկայում։ 

«Ես շատ հաճախորդներ ունեմ, որոնք առանց եկամտահարկի վերադարձի ուղղակի ի վիճակի չեն բնակարան ձեռք բերել։ Եվ այդ պահանջարկը երբեք չի սպառվի։ Այդ օրենքն այսօր ամբողջությամբ ծառայում է ի նպաստ հենց զարգացող խավի»,- ընդգծում է մասնագետը։

Ռոզա Հովհաննիսյան

MediaLab.am