Կոռուպցիայի դեմ պայքարը չի ուղեկցվում բարձրաստիճան պաշտոնյաների ձերբակալություններով, այնինչ սպասելիքներն այլ են

Կոռուպցիայի դեմ պայքարը չի ուղեկցվում բարձրաստիճան պաշտոնյաների ձերբակալություններով, այնինչ սպասելիքներն այլ են
Կոռուպցիայի դեմ պայքարը չի ուղեկցվում բարձրաստիճան պաշտոնյաների ձերբակալություններով, այնինչ սպասելիքներն այլ են

Հայաստանում կոռուպցիոն գործընթացներում ներգրավված բարձրաստիճան պաշտանյաներ պետք է ձերբակալվեն, բայց չպետք է խտրական մոտեցում կիրառվի, որպեսզի դա քաղաքական հետապնդում չդիտարկվի: «Մեդիալաբի» հետ զրույցում նման դիտարկում է անում «Թրանսփարենսի ինթերնեշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոնի ծրագրերի ղեկավար Վարուժան Հոկտանյանը:

Կառավարության՝ կոռուպցիայի դեմ պայքարի գործողությունները դեռևս չեն ուղեկցվում ներկա և նախկին բարձրաստիճան պաշտոնյաների ձերբակալություններով: Այնինչ, հանրության սպասելիքներն այլ են այս գործընթացից: Ազգային անվտանգության ծառայության կողմից սուպերմարկետներում գործողություններ իրականացնելու ընթացքում բարձրաստիճան պաշտոնյաների ձերբակալություններ չեղան: ԱԱԾ-ն արդեն գործողություններ է սկսել «Երևան» հիմնադրամում, որի հոգաբարձուների խորհրդի նախագահը Երևանի քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանն է:

ԱԱԾ-ն բողոք էր ստացել քաղաքացիներից, որ Երևանի քաղաքապետարանի պաշտոնատար անձինք, կառուցապատման և գույքի ձևակերպման համապատասխան թույլտվություններ տրամադրելու դիմաց, բացի օրենքով սահմանված վճարումներից, իրենց պարտադրել են «Երևան» հիմնադրամին փոխանցել խոշոր չափերով գումարներ: Նյութերի նախապատրաստման ընթացքում պարզվել է, որ վերոնշյալ պատրվակով առձեռն ստացված գումարների մի մասը հիմնադրամի հաշվեհամար չի մուտքագրվել և հափշտակվել է:

Արդյոք պե՞տք է այս գործով Երևանի քաղաքապետարանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների ձերբակալություններ սպասել: Վարուժան Հոկտանյանի խոսքով՝ պետք է ապացուցվի, որ քաղաքապետ Տարոն Մարգարյանն է ուղղորդել այդ ամբողջ թալանը, որն իրականացվել է «Երևան» հիմնադրամի միջոցով:

«Իսկ եթե խնդիրը դիտարկում ենք հակակոռուպցիոն տեսանկյունից, ապա խոշոր պաշտոնյաներին պետք է ձերբակալել: Բայց միաժամանակ դրանով տարվելն այնքան էլ ճիշտ չէ, որովհետև եթե չկան լուրջ կանխարգելիչ ու տնտեսական քայլեր, միայն ձերբակալություններով հարցը չի լուծվի: Այստեղ նաև վտանգ կա, որ երբ նման ձերբակալություններ լինեն, արդեն կարող է աղմուկ բարձրանալ, թե դա քաղաքական դրդապատճառ ունի: Այսինքն՝ եթե ձերբակալում են բարձրաստիճան պաշտոնյաների, ուրեմն հստակ փաստեր պետք է ունենան, պետք է ապացուցեն, որ նրանք իսկապես կոռուպցիոն հանցագործություն են իրականացրել»,- «Մեդիալաբին» ասում է Վարուժան Հոկտանյանը:

Նա հավելում է, որ ձերբակալությունների հարցում պետք է նաև խտրականություն չցուցաբերվի: «Եթե Երևանում նման գործընթաց է, կարելի է նաև Գյումրիում, Հրազդանում, Վանաձորում, Գավառում և այլ քաղաքներում էլ կիրառել: Ընդ որում, պետք է պատժել ոչ միայն ՀՀԿ-ականներին, քանի որ ՀՅԴ-ական ու ԲՀԿ-ական մարզպետներ ու համայնքապետներ էլ են եղել: Այսինքն՝ սելեկտիվ չպետք է լինի դա և պետք է լինի փաստերի վրա հիմնված: Բայց չի կարող արդյունավետ պայքար լինել, եթե այդ ձերբակալությունները չուղեկցվեն արդյունավետ կանխարգելման աշխատանքներով և այնպիսի քայլերով, որոնք կբարձրացնեն ժողովրդի բարեկեցությունը»,- ասում է մասնագետը:

Ըստ նրա՝ եթե նոր իշխանություններն իրենց հակակոռուպցիոն գործողություններով չբարձրացնեն մարդկանց բարեկեցությունը, կլինի այնպես, ինչպես Վրաստանում եղավ, երբ ամեն քայլափոխի կոռուպցիան «սատկացնում» էին, բայց հետո ժողովուրդը գնաց ու դեմ քվեարկեց Սաակաշվիլիին: Ինչո՞ւ, որովհետև պարզվեց, որ ժողովրդի կենսամակարդակն այդ հակակոռուպցիոն միջոցառումների ֆոնին չէր փոխվել:

«Չպետք է կրկնվի այն փորձը, որը տեղի ունեցավ Վրաստանում, երբ թալանված ու հետ բերված գումարն ավելի շատ գնում էր իրենց կուսակցության կառույցներն ուժեղացնելուն կամ Սաակաշվիլիի պաշտոնական այցերն ու արձակուրդները ֆինանսավորելուն: Օրինակ՝ պատմում էին, որ նա գնացել էր Պերուի նախագահի ինաուգուրացիային, մի քանի օր էլ հանգստացել էր հայտնի զբոսաշրջային վայրերում: Այսինքն՝ եթե գումարներն այդ նպատակով ծախսվեն, խնդիր է առաջանում»,- ասաց նա: Այդ դեպքում, ըստ մասնագետի, հասարակության համար իմաստ չի ունենում կոռուպցիայի դեմ պայքարը:

Հայաստանի նոր կառավարության մոտ, ըստ Հոկտանյանի, կոռուպցիայի դեմ պայքարի հարցում քաղաքական կամք կա: Նախկին իշխանությունները լավագույն դեպքում իրավական ակտեր էին ընդունում, որոնք մնում էին թղթի վրա: Այս կառավարության կողմից քայլեր են արվում, բայց հարց է, թե որքանով են դրանք արդյունավետ ու որքանով կնպաստեն իսկապես իրավիճակի փոփոխությանը:

«Ո՞րն է կոռուպցիայի դեմ պայքարի հիմնական նպատակը. որ մարդիկ ավելի շատ եկամուտ ունենան, ավելի լավ ապրեն: Բայց եթե դու պայքարում ես կոռուպցիայի դեմ, և շարքային քաղաքացին դրանից ոչինչ չի ստանում, այդ դեպքում ինչո՞ւ ես պայքարում: Եթե դրա արդյունքում աշխատատեղեր չեն բացվում, սուպերմարկետները հանում ես ստվերից, բայց քաղաքացին դարձյալ աշխատանք չի գտնում կամ ստանում է ոչ թե աշխատավարձ, այլ աղքատավարձ և չի կարողանում օգտվել արդեն ստվերից դուրս աշխատող սուպերմարկետից, այդ քաղաքացին դժվար թե ասի, որ լավ բան եղավ: Ի վերջո պետք է հստակ սահմանվի, որ կոռուպցիայի դեմ պայքարի նպատակը պետք է լինի քաղաքացու բարեկեցության աճը: Այսինքն՝ մոտեցումը պետք է լինի համակարգային, ինչը ես դեռ չեմ տեսնում»,- ասաց մասնագետը:

Եթե նախկին իշխանությունների համար կոռուպցիայի դեմ իրական պայքարը ինքնասպանության նման մի բան էր, այսինքն՝ իրենք իրենց դեմ չէին պայքարելու, ապա, ըստ Հոկտանյանի, այսօր նոր իշխանությունները կարծես այդ խնդիրը չունեն:
«Նոր իշխանություններն առայժմ այդ խնդիրը չունեն, բայց մենք հիշում ենք 1990-ականների սկիզբը, երբ ՀՀՇ-ն այլասերվեց: Այն ժամանակ էլ էր երկրում հեղափոխություն, բայց հետո տեսանք, թե ինչ եղավ: Այնպես չէր, որ այն ժամանակ բոլորն էին թալանչի, բայց մի քանի թալանչիների պատճառով վարկաբեկվեց ամբողջ իշխանությունը»,- ասաց Վարուժան Հոկտանյանը:

Ռոզա Հովհաննիսյան

MediaLab.am