Միգրացիոն գործակալության նախկին պետ, միգրացիոն հարցերով փորձագետ Գագիկ Եգանյանը Հայաստանում արտագաղթի տեմպերը «սաստիկ մտահոգիչ» է համարում: Նման եզրահանգման Եգանյանը եկել է՝ ուսումնասիրելով այս տարվա առաջին կիսամյակի ուղևորահոսքի տվյալները:
«Երբ տեսնում ես, որ ուղևորահոսքերի տարբերությունը բացասական է, այսինքն՝ մեկնողներն են միշտ շատ, ապա կարելի է բավականին ճշգրտությամբ եզրակացնել, որ, այո՛, Հայաստանում գերիշխում են արտագաղթելու տրամադրությունները: Իսկ ուղևորահոսքի տվյալները սաստիկ մտահոգիչ են»,- «Մեդիալաբին» ասում է Գագիկ Եգանյանը:
Այս տարվա առաջին կիսամյակի ընթացքում ուղևորահոսքերի բացասական մնացորդը կազմել է 94 հազար, այսինքն՝ ՀՀ այդքան քաղաքացի Հայաստանից մեկնել է, բայց չի վերադարձել: «Նախընթաց ոչ մի տարիների ընթացքում, 20-25 տարիների ընթացքում նման ցուցանիշ չի եղել, սա շատ մտահոգիչ ցուցանիշ է: Միայն նման ցուցանիշ թերևս եղել է 1992-1994 թվականներին՝ զանգվածային արտագաղթի տարիներին: Կրկնեմ՝ բացարձակ սալդոն բացասական թվով խիստ աճել է»,- ասում է Գագիկ Եգանյանը:
Որպեսզի ավելի պատկերավոր լինի տվյալը, փորձագետը նկատում է՝ նախորդ տարի նույն ժամանակահատվածում այս բացասական ցուցանիշը եղել կրկնակի պակաս:
Մյուս ցուցանիշը, որը Եգանյանը դարձյալ մտահոգիչ է համարում, այն է, որ Հայաստանից մեկնած 5 ուղևորից մեկը մնացել է արտերկրում և չի վերադարձել Հայաստան: «Նախկինում 30 ուղևորից մեկն էր, որ չէր վերադառնում Հայաստան: Պատկերացրեք՝ ինչ իրավիճակ է»,- ուղևորահոսքի փաստական տվյալներն է ներկայացնում Գագիկ Եգանյանը:
Այս պատկերը փորձագետը ընդամենը հետևանք է համարում, քանի որ երկրում ստեղծված իրավիճակն է քաղաքացիներին ստիպում լքել երկիրը:
«Մինչև այժմ գոյություն ունեցող պատճառներին՝ աշխատատեղերի բացակայություն, ցածր վարձատրվող աշխատատեղեր, բիզնեսի հետ կապված խնդիրներ և այլն, ավելացել է անվտանգության շատ կարևոր հարցը, ինչը որոշ քաղաքացիների համար շոշափելի գործոն է դարձել»,- խնդիրը ներկայացնում է Գագիկ Եգանյանը:
Բացի այդ, նրա խոսքով, Արցախյան 44-օրյա պատերազմի հետևանքով տասնյակ հազարավոր մարդիկ անտուն են մնացել և իրենց ապահովությունը որոնում են Ռուսաստանում կամ այլ երկրներում:
Նա զգուշացնում է՝ եթե արմատական փոփոխություններ չարվեն, մարդկանց ապահովության զգացումը չամրապնդվի, ապա արտագաղթի այս ծանր միտումը կշարունակվի, և Հայաստանը կունենա 1992-1994 թթ. նման իրավիճակ, երբ միլիոնավոր մարդիկ լքեցին երկիրը: Ավելին, տարբեր գնահատականների համաձայն՝ եթե այսպես շարունակվի, տարեկան 200 հազարի հասնող արտագաղթի հոսք կունենա Հայաստանը:
«Դասագրքային կանոններով բացատրեմ՝ միգրացիան տիրող իրողությունների հետևանքը կամ արձագանքն է: Կան միգրացիոն գործընթացների ձևավորման արտամղող գործոններ և կլանող գործոններ: Արտամղող, վանող գործոններն են՝ ցածր կենսամակարդակը, աշխատատեղերի բացակայությունը, բարոյահոգեբանական անառողջ մթնոլորտը, անվտանգության հետ կապված գործոնները և այլն: Այս գործոնների փունջը Հայաստանի համար, ցավոք, կա: Իսկ կլանող գործոններն են՝ բարձր վարձատրությունը, բարոյահոգեբանական լավ վիճակը, ապահովված անվտանգ մթնոլորտը»,- նշում է Եգանյանը:
Հիմնվելով ուղևորահոսքի այս տարվա առաջին կեսի տվյալների վրա՝ փորձագետը եզրակացնում է՝ Հայաստանում գերակշռում են արտամղող գործոնները, դրանք ավելի են խորացել:
Ի՞նչ պետք է անել հարցին՝ Գագիկ Եգանյանն արձագանքում է. «Երկիրը պետք է երկիր սարքել, ի՛նչ պետք է անել»:
Հարցին, թե վերընտրված իշխանությունների կողմից չի՞ նկատում «երկիրը երկիր սարքելուն» ուղղված գործողություններ, նա պատասխանում է.
«Ես ինչ կարող եմ ասել, ցուցանիշներն են խոսում այդ մասին: Թե ինչ կանեն, չեն անի, անում են, չեն անում, իմ ներկայացրած ցուցանիշները շատ խոսուն են»:
Հասմիկ Համբարձումյան
MediaLab.am
