Նախագահ Ալիևի նորագույն հայտարարությունը առաջին հայացքից քաղաքական անհեթեթության հերթական նմուշ կարող է համարվել: Պետք է փորձել սակայն հայտարարության շարժառիթը տեսնել` հայ-ադրբեջանական հակամարտության գործընթացի ժամանակի ներկա տարածքում և այնտեղ կատարված վերջին զարգացումների լույսի ներքո։
Նախ ամփոփենք հայտարարության բովանդակության հիմնական կետերը:
Նախագահ Ալիևի համար Ադրբեջանի թիվ մեկ թշնամին հայկական լոբբին է: Հայաստանի Հանրապետությունը, ըստ Ադրբեջանի ղեկավարի, արհեստական մի պետություն է` «հիմնված հնադարյան ադրբեջանական տարածքների վրա»:
Ալիևը շարունակում է քաղաքական «գյուտարարությունը» և, այս անգամ հայկական լոբբիի կողմից դիտելով հարցը` հայտարարել է, որ Ադրբեջանի համար հայկական լոբբին թիվ մեկ թշնամին է, բացատրելու համար, թե ինչո´ւ է Բաքուն թշնամի նկատում հայկական լոբբին: Թշնամանքը թշնամանքի արդյունք է «խաղաղասեր» Բաքվի համար:
Ապա Ալիևն անցել է դասակարգելու իր երկրի թիվ երկու թշնամուն, որ իսլամաֆոբիան է, որին կլանված են տարբեր պետություններ: Այստեղ իսլամաֆոբիայի զարգացման ալիևյան բացատրությունն այնքան էական չէ, որքան երևույթի նշումը իբրև երկրորդ թշնամի: Բայց այդ մասին` քիչ հետո:
Շատ արագ, ալիևյան այս հայտարարությունը հուշում է համահնչեղություն Անկարայի տարբեր վարիչների կողմից կրկնվող հանկերգին` Թուրքիան պատրաստ է Հայաստանի Հանրապետության հետ բնականոն հարաբերություններ մշակելու, սակայն Սփյուռքն է (իմա` հայկական լոբբին) խանգարողը. կամ` ծայրահեղական Սփյուռքի և չափավորական Հայաստանի անտեղի բնութագրումներն ու որակավորումները` ներհայկական ճեղքեր առաջացնելու անարդյունք քաղաքականության կիրարկման փորձերով:
Այս դեպքում սակայն աշխատում է մեկ այլ տրամաբանություն: Չմոռանանք, որ քաղաքական ի՛նչ տեսակի կարևորություն ներկայացնող երևույթի և ժամանակի հանգամանքներ են ստիպել Ալիևին կատարելու նման հայտարարություն:
Խնդիրը շատ բնական կարգով կապվում է պաշտոնական Մոնտեվիդեոյի առած քայլերին: Բաքվի ղեկավարն ու իր խորհրդականները շատ լավ գիտեն, որ Ուրուգվայը զուտ հայտարարողական հարթությունից դուրս է եկել և իրոք, քայլ առ քայլ, պատրաստվում է Արցախի իրավական ճանաչման առնչությամբ պաշտոնական դիրք ճշտելու: Բաքվի բողոքագրերը ևս որևէ ազդեցություն չեն գործել Մոնտեվիդեոյի վրա, որ միևնույն հետևողականությունն ու հայտարարված հանձնառությունը ցույց է տալիս Արցախի թղթածրարի նկատմամբ: Թեկուզ նվազ ազդեցիկությամբ, այսուհանդերձ տագնապի մատնող քայլ էր նաև Ավստրալիայի մեծագույն նահանգի կողմից Արցախի Հանրապետության ճանաչումը, որից շփոթահար վիճակում հայտնվեց Ալիևի վարչակարգը:
Ուրուգվայի Արևելյան Հանրապետության Ներկայացուցիչների պալատի նախագահի այցելությունը Ստեփանակերտ ինքնին Բաքվի անճարակությունը մատնող քայլ է: Ճիշտ է, որ երկար ճանապարհ է ենթադրում տակավին, այսուհանդերձ առաջին քայլն արված է, և դեպի իրավական ճանաչումը քայլ առ քայլ կտրելիք ուղի է:
Հիմա պետք է զորաշարժի ենթարկել ադրբեջանական դիվանագիտությունը` թիրախ ընտրելով հայկական լոբբին: Ալիևի վարչախումբը նկատել է, որ ինչպես Ավստրալիայի և ԱՄՆ որոշ նահանգների, այնպես էլ Ուրուգվայի դեպքում տեղի շարժիչ գործոնները՝ Հայ Դատի գրասենյակներն ու հանձնախմբերը հիմնական դերակատարությունն են ունեցել։ Ուրեմն պետք է թիվ մեկ թշնամի նախ հայտարարել ու ճանաչել հայկական լոբբին, մշուշապատել թշնամանքի բուն պատճառը` հայտարարելով, որ իրենց թշնամանքը հայկական լոբբիի կողմից դավանած թշնամանքի արդյունք է պարզապես ,և ապա հայտարարված թիվ մեկ թշնամու դեմ հավաքագրել և զորաշարժի ենթարկել նրանց, ովքեր իսլամաֆոբիայի զոհ են: Կրոնական հանգամանքի այս իբրև թե հեզասահ անցումը կատարելով` Ալիևը խաղում է հայկական լոբբիի դեմ իսլամական աշխարհը զինվորագրելու նպատակով հին մարտավարությամբ նոր խաղը:
Ուրուգվայի քայլերը հունից հանել են նախագահ Ալիևին: Սա նշանակում է, որ դիվանագիտական պատերազմ հայտարարող Ալիևի համար հետզհետե, քայլ առ քայլ տեսանելի դառնալու ընթացքում է Արցախի Հանրապետության ճանաչման գործընթացը: Իսկ այս մեկը փաստում է արդեն Բաքվի վրա հայկական լոբբիի կամ Ադրբեջանի թիվ մեկ թշնամու արձանագրած առաջխաղացումը:
Շահան Գանտահարյան
«Ազդակի» գլխավոր խմբագիր
