«Փողոցում պայքարող քաղաքական ուժերին հանրային աջակցությունը, այո՛, շատ սահմանափակ է և նվազման միտում ունի». Բորիս Նավասարդյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Երևանի մամուլի ակումբի նախագահ Բորիս Նավասարդյանը

Պարո՛ն Նավասարդյան, ինչպե՞ս եք գնահատում ներքաղաքական կյանքում կատարվողը, ու ինչպե՞ս է դա արտացոլվում զանգվածային լրատվության միջոցներում:

– Մեզանում քաղաքական կյանքն ու լրատվամիջոցները նույն բանով են շնչում ու ապրում, այսինք՝ լրատվական դաշտը լիովին սերտաճած է քաղաքականությանն ու քաղաքական գործիչներին, ուժերին, հետևաբար՝ կախված նրանից, թե որ քաղաքական ուժն ինչ դիրքորոշում ունի այսօր և ընդհանրապես, այնպես էլ լրատվամիջոցներն են բաժանվում ճամբարների՝ փոքր բացառությամբ: Ինչ է տեղի ունենում, կարծում եմ՝ բոլորս գիտենք, ու դա համարժեքորեն, թեև ոչ անկողմնակալ մոտեցումներով, արտացոլվում է նաև լրատվամիջոցներում:

Կատարվողն անաչառ լուսաբանելու սկզբունքն այսօր որքանո՞վ է պահպանվում:

– Ինչպես ասացի, բավական բևեռացված են և՛ քաղաքական կյանքը, և՛ լրատվամիջոցները, ու անաչառություն կարող ենք տեսնել լրատվամիջոցների միայն փոքր սեգմենտում, լավագույն դեպքում՝ մինչև 20%-ը կարող է դա լինել ընդհանուր մեդիաշուկայում:

Պարո՛ն Նավասարդյան, իսկ իրողությունների ոչ անաչառ մատուցումն ի՞նչ ազդեցություն կամ հետևանքներ է ունենում հանրության պատկերացումների, ընկալումների վրա:

– Մարդիկ, որոնք քաղաքականապես հասուն չեն կամ քիչ իրազեկ են, լրատվամիջոցների հոսքից կա՛մ շշկռվում են, կա՛մ ենթարկվում են ինչ-որ մի ճամբարի լրատվամիջոցների կողմնորոշիչներին և, համապատասխանաբար, կարող են նաև խեղաթյուրված պատկեր ստեղծել իրենց համար կամ ընդհանրապես հստակ պատկերացում չունենալ, թե ինչ է տեղի ունենում: Այո՛, ցավոք, մեր հասարակությունը բավական շատ է ապակողմնորոշված և՛ ներքին, և՛ արտաքին քաղաքականության առումով:

Կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ լրատվամիջոցների մի մասն իր առջև խնդիր է դրել ապակողմնորոշել մարդկանց ու իրենց նպատակին հասնում է:

– Չեմ կարծում, որ նպատակին հասնում են, որովհետև մարդիկ, որոնք շշկռված են, կարծում եմ՝ մեծամասնություն են կազմում, ու դա է պատճառը, թե ինչո՛ւ այսօր մենք քաղաքացիական ակտիվություն առանձնապես չենք տեսնում: Մարդկանց համար կյանքի պատկերը բավականին մշուշոտ է, ու քանի որ այդպես է, վճռականություն չեն դրսևորում այս կամ այն քաղաքական ուժին աջակցելու առումով: Այնպես որ, կարծում եմ՝ չեն կարողանում իրենց օրակարգն արդյունավետորեն առաջ տանել:

Պարո՛ն Նավասարդյան, այսինքն կարծում եք, որ փողոցում պայքարող քաղաքական ուժերն այսօր հանրային լայն աջակցություն չունե՞ն:

– Եթե խոսքն ակտիվ հանրային աջակցության մասին է, ապա, այո՛, շատ սահմանափակ է, և որքան կարող ենք տեսնել՝ նվազման միտում ունի: Կարող են լինել մարդիկ, որոնք պասիվ՝ տանը նստած, աջակցում են, բայց, ինչպես գիտենք, քաղաքական զարգացումները կապված են կոնկրետ գործողությունների հետ, եթե չկա կոնկրետ գործողություն՝ չկա նաև քաղաքական գործունեության արդյունք:

Ձեր գնահատմամբ՝ իշխանական և ընդդիմադիր լրատվամիջոցներն այս օրերին կատարվողը լուսաբանելիս որքանո՞վ են հավատարիմ մնում լրագրողական էթիկայի վարքականոններին: Ո՞ր կողմի մոտ եք ավելի շատ շեղում նկատում ընդունված նորմերից:

– Միանշանակ՝ ընդդիմությունն է ավելի շատ շեղվում էթիկայի վարքականոններից, ինչը, երևի պայմանավորված է նրանով, որ խնդիր ունի լուծելու և փորձում է դա լուծել նաև ագրեսիվ բառապաշարով ու պահվածքով, այն դեպքում, որ իշխանությունը հիմնականում բավարարված է այսօրվա իրավիճակով ու խնդիր չունի ագրեսիվության մթնոլորտը թեժացնելու:

Վերջին տարիներին ունեինք ժամանակահատվածներ, երբ առավել ագրեսիվ էր հենց իշխանությունը, որովհետև այն ժամանակ խնդիր ուներ լուծելու, իսկ այսօր կարծես այդպես չէ, ու իշխանությունն իր խնդիրները չի լուծում մեդիադաշտում:

Իսկ ընդդիմությունը մեդիադաշտո՞ւմ է փորձում իր խնդիրները լուծել:

– Ընդդիմությունը, փաստորեն, այլ լծակներ չունի և հիմնականում հրապարակային ելույթներով ու իր հետ կապ ունեցող լրատվամիջոցներով է փորձում իր նպատակներին հասնել:

Իսկ լրագրողների աշխատանքն այս օրերին ինչպե՞ս կգնահատեք ու նաև նրանց աշխատանքը խոչընդոտելու դեպքերին ինչպե՞ս եք վերաբերվում, պարո՛ն Նավասարդյան:

– Կարծում եմ՝ լրագրողները, եթե չգնահատենք այդ բևեռացված ու շատ դեպքերում՝ պրոֆեսիոնալ էթիկային հակասող գործունեությունը, այն պարտքը, որ ունեն գործատուի նկատմամբ, կատարում են, այսինքն՝ նվիրված աշխատանք ենք տեսնում:

Դա երևի պետք է գնահատել, որովհետև Հայաստանում ընդհանրապես շատ քիչ ինստիտուտներ կան, որոնք աշխատում են, հարցն անգամ այն չէ՝ ճի՞շտ են աշխատում, թե՞ սխալ, ընդհանրապես չեն աշխատում: Լրատվական դաշտը մեզ մոտ աշխատում է, ու լրագրողները մեծ ջանքեր են գործադրում, որպեսզի անեն այն, ինչ ճիշտ են համարում:

Ինչ վերաբերում է խոչընդոտելուն, ապա մենք ակնհայտ հրահանգ ենք տեսնում ուժային կառույցներին՝ խոչընդոտել լրագրողների աշխատանքը, երբ նրանք կարող են արձանագրել անհամաչափ ուժի կիրառում: Այստեղ նմանություն ենք տեսնում այն զանգվածային ակցիաների հետ, որոնք տեղի են ունեցել տարիների ընթացքում, այսինքն՝ միտումը նույնն է, և, կարծում եմ, դրա հիմքում ընկած է անպատժելիությունը, որն իր հերթին պայմանավորված է նրանով, որ իշխանության համար ուժային կառույցների հավատարմությունն այսօր կարևորագույն գործոնն է, և եթե նույնիսկ որևէ ոստիկան կամ այլ ուժային կառույցի ներկայացուցիչ անհամաչափ ուժ է կիրառում, նրան պատասխանատվության չեն ենթարկում, անգամ հիմքերի առկայության դեպքում, որովհետև դա կարող է ազդել հավատարմության վրա: Ու եթե կա անպատժելիություն, եթե նույնիսկ քո անմիջական ղեկավարությունը կարող է քեզ խրախուսել, այդ մարդիկ ուժի տեսանկյունից իրենց առանձնապես չեն զսպում:

Քրիստինե Աղաբեկյան

MediaLab.am