«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Հովհ․ Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի տնօրեն Ռուբեն Բաբայանը
– Պարո՛ն Բաբայան, երբ օրեր առաջ վարչապետի աշխատակազմի ղեկավար Արայիկ Հարությունյանը հայտարարեց, որ սեպտեմբերին մեգաաստղ է ժամանելու Հայաստան, հանրությունը, ինչպես միշտ, երկու մասի բաժանվեց՝ քննադատների ու պաշտպանների: Հաշվի առնելով իրավիճակը, որում մենք ենք, հատկապես արցախահայությունը, կառավարության նման որոշումն ինչպե՞ս եք գնահատում:
– Լավ է, որ նշեցիք՝ ինչպես միշտ, որովհետև մեզանում գնահատականները չափից ավելի քաղաքականացված են. նրանք, ովքեր կողմնակից են իշխանությանը, ընդունում են ամեն ինչ, նրանք, ովքեր դեմ են, չեն ընդունում ոչինչ, ու այստեղ կորչում է ամենակարևորը՝ օբյեկտիվ գնահատականը:
Ես կուզեի այդ ամենն այլ տեսանկյունից դիտարկել, ելնելով մեր երկրի վիճակից՝ հետպատերազմյան, չենք էլ կարող ասել, որ պատերազմն ամբողջովին ավարտված է: Կա շատ կարևոր մի հանգամանք բոլոր նման երկրներում, որոնք ապրում են կամ ապրել են այս իրավիճակում, դա հոգեբանական ասպեկտն է: Շատ կարևոր է հոգեբանական ռեաբիլիտացիան, կարևոր է ցույց տալ, որ կյանքը շարունակվում է, շարունակել ապրել, որովհետև կյանքը իմաստավորվում է կյանքով:
Ես բերեմ մի օրինակ, որը միգուցե որոշ փակագծեր կբացի. 1943 թվականին՝ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ամենաթեժ ժամանակ, երբ տեղի էր ունենում Ստալինգրադի ճակատամարտը, որից կախված էր այդ պատերազմի ելքը, երբ արդեն երկու տարի Լենինգրադը գտնվում էր շրջափակման մեջ, որտեղ մարդիկ մահանում էին ցրտից, սովից, և նույնիսկ հնարավորություն չկար նրանց թաղելու, և փողոցներում դիակներ էին, Երևանում բացվեց Երաժշտական կոմեդիայի թատրոնը և ոչ միայն Երևանում:
Երկրորդը՝ նույն Լենինգրադում, այդ 900 օրվա շրջափակման ժամանակ միայն մեկ թատրոն իր դռները չփակեց ու աշխատեց ամբողջ այդ օրերին, դա Երաժշտական կոմեդիայի թատրոնն էր:
Հարց է ծագում՝ ինչո՞ւ, մի՞թե չկային ավելի կարևոր բաներ երկրի համար, բայց շատ կարևոր է ապրել ու ցույց տալ, որ դու կաս, որ կարող ես ուրախանալ, մշակույթով զբաղվել: Սա չի նշանակում, թե անտարբեր ես այն ողբերգությանը, որը կատարվում է, բայց բնակչությանը զրկել մշակութային հաճույքներից, կարծում եմ, առաջին հերթին թշնամու ջրաղացին ջուր լցնել է:
Եթե մարդիկ չեն ապրում ու միայն սգում ու ողբում են, չեն կարողանալու երբեք երկրում կյանք ապահովել, որովհետև նույնիսկ ամենածանր պայմաններում հաղթում է նա, ով պայքարում է հանուն կյանքի ու ամենադժվար պայմաններում շարունակում է կյանքը:
Բանտում նստած Փարաջանովը շարունակում էր ստեղծագործել ու ստեղծել հանճարեղ գործեր՝ ի տարբերություն իր բազմաթիվ կոլեգաների, որոնք ազատության մեջ էին, բայց դժվարությամբ էին ստեղծագործում: Ինձ համար կարևոր է, որ մարդիկ միմյանց չթելադրեն, թե ինչպե՛ս է պետք ապրել: Նրանք, ովքեր ուզում են գնալ համերգ կամ ներկայացում նայել, ժամանակ անցկացնել սրճարանում, պետք է կարողանան դա անել, և չպարտադրել բոլորին զբաղվել դրանով, նրանք, ովքեր չեն ուզում դրանով զբաղվել, ևս ազատ են իրենց ընտրության մեջ ու չպետք է պարտադրեն իրենց աշխարհայացքն ուրիշներին:
– Մարդիկ, որոնք դեմ են նման համերգներին, նշում են, որ այսկերպ իշխանությունը ցույց է տալիս, որ չունի ապրումակցում Արցախում ապրող մեր հայրենակիցների նկատմամբ, որ նրանք այնտեղ ցեղասպանության լուրջ վտանգի առաջ են, իսկ Հայաստանում համերգներ ու այլ փառատոներ են կազմակերպվում, ինչը, ըստ քննադատների, բարոյականության տեսանկյունից ևս սխալ է:
– Դե, ես էլ Լենինգրադի օրինակը բերեցի, երբ մարդիկ սովից մահանում էին, իսկ Երևանում բացվում էր Կոմեդիայի թատրոնը: Մի երկիր էր այդ ժամանակ, բոլորը համարվում էին հայրենակիցներ, չկար տարանջատում, Սովետական Միության քաղաքացի էին:
Ես կարծում եմ, որ սրանք ձևական կողմեր են, այնպես չէ, որ եթե մարդը գնում է համերգ, ուրեմն թքած ունի իր շուրջը կատարվողի վրա, կամ եթե չի գնում ու նստում է տանը, նշանակում է մտահոգված է, այդպես չէ: Մենք իրավունք չունենք ձեռքներս ծալած նստել ու հանձնվել, իսկ նման մոտեցումը, կարծում եմ, մեղմ ասած, նշանակում է հանձնվել, երբ դու հրաժարվում ես կյանքից, դու հանձնվում ես:
– Պարո՛ն Բաբայան, ձեր տպավորությամբ՝ Հայաստանի գործող իշխանությունն իսկապե՞ս ձեռքերը լվացել է Արցախից ու արցախահայությունից, իսկապե՞ս մեր հանրությանը չի հետաքրքրում, թե ինչ է կատարվում այս օրերին մեր հայրենակիցների հետ Ստեփանակերտում:
– Չեմ կարծում, որ Հայաստանի որևէ իշխանություն կարող է ձեռքերը լվանալ, որովհետև սա շատ ցավոտ հարց է: Այլ խնդիր է, թե ինչպե՛ս ենք մենք փորձում հարցը լուծել, ու ամենամեծ խնդիրն այստեղ է: Հասարակության համար ամենամեծ խնդիրն այն է, որ քաղաքական, այդ թվում և՝ իշխանական, առաջարկվող ուղիների մեջ հարցի լուծումը չի երևում: Մենք բոլորս կարիք ունենք շատ լուրջ քննարկման, թե ի՛նչ լուծում ենք պատկերացնում:
Շփոթությունը գալիս է այնտեղից, որ մենք չենք բնորոշել, թե ինչպիսի ապագա ենք ուզում տեսնել Հայաստանի համար: Մինչև այս հարցը չլուծենք, մենք ռեալ բաներ չենք կարող անել: Այն, ինչ արվում, առաջարկվում է այսօր, ոչ հեռանկարային է, այսրոպեական: Ենթադրենք՝ այդ հումանիտար բեռը հասավ Ստեփանակերտ, հարցն ամբողջովին կլուծվի՞: Խնդիրն այս անորոշությունն է, և հանրության հասցեին շատ հաճախ հնչող մեղադրանքները, թե անտարբեր են, բացարձակապես այդպես չէ:
Թող ոչ ոք իրեն չվերապահի այդ առաքելությունը, թե ինքը մտահոգ է, իսկ մյուսները՝ անտարբեր: Մարդիկ ուզում են գործողություններ կատարելուց առաջ իմանալ՝ որքանո՛վ է դա արդյունավետ լինելու և հանուն ինչի՛ է արվում: Այս պատերազմն իր ողբերգություններով հանդերձ մեզ դարձրեց ավելի իմաստուն, չենք վազում դատարկ խոսքերի, կենացների հետևից, մեզ դժվար է այդ կերպ տանել ինչ-որ ճանապարհով, իսկ դա բնավ վատ չէ:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
