Բռնություն կանանց, քույրերի և նույնիսկ մոր նկատմամբ, սպանություններ, առևանգում, բռի վերաբերմունք ծերերին ու երեխաներին, ագրեսիվ խառնվածք և ավելին:
ՀՀ Գիտությունների ակադեմիայի «Փորձաքննությունների ազգային բյուրոյի», «Նորավանք» գիտակրթական հիմնադրամի ու ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի վերջին ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ բռնության և ագրեսիայի տարածման գործում իր մասնաբաժինն ունի հեռուստատեսությունը` տարբեր տարիքի հեռուստադիտողին առաջարկելով նման բովանդակությամբ ֆիլմեր, մուլտեր, հաղորդումներ:
ԵՊՀ հայագիտական հետազոտությունների կենտրոնի գիտաշխատող Վահրամ Միրաքյանը, որը հեղինակել է նաև այս տարի հրատարակված «Ագրեսիվ հեռուստատեսության հետևանքները» գիրքը, նշում է, որ հայկական հեռուստատեսության տարբեր ալիքներով փրայմ թայմ և պիկ ժամերին ներկայացվում է ագրեսիվ բովանդակությամբ հեռուստաարտադրանք՝ սենսացիոն նյութերի կամ ֆիլմերի, սերիալների տեսքով, որոնք «խոսքային և ֆիզիկական բռնության ու ագրեսիայի մոդելներ են քարոզում»:
«Դրական կերպարները մեր սերիալներում քրեական միջոցներով խնդիրներ լուծող անձինք են: Քրեական վարք, գողական ենթամշակույթ են քարոզվում: Դրանք ագրեսիա են կիրառում, և բառապաշարից, վարքից սկսած` այդ ամենը կրկնում է ցանկացած երեխա: Իսկ բռնությունը կանանց նկատմամբ, կոշտ վերաբերմունքը ծերերի ու երեխաների նկատմամբ` այս ամենը դառնում են մոդելներ»,- ասում է Վ.Միրաքյանը:
Սակայն, ի տարբերություն Միրաքյանի, հոգեբանական գիտությունների դոկտոր Սամվել Խուդոյանը համոզված է, որ ագրեսիվությունը արմատավորվում է շատ ավելի վաղ հասակում` մուլֆիլմերի բացասական կերպարների և բովանդակության հետևանքով, որոնք «ուղղակիորեն արտացոլվում են երեխաների վարքագծի մեջ»:
«Ժամանակակից մուլտֆիլմերը շատ ագրեսիվ են` ի տարբերություն 1970-80-ականների մուլտֆիլմերի: Դինոզավրերն իրար հետ կռվում են, անընդհատ պատերազմներ, իրար ոչնչացնում են… և դա ուղղակիորեն արտացոլվում է երեխաների վարքի մեջ: Մուլտֆիլմերն են, որ բացասական և ագրեսիվ դիրքորոշում ունեցող սերունդ կարող են մեծացնել, և ոչ թե սերիալները»,- նշում է Ս. Խուդոյանը, ով համոզված է, որ վերջին տարիներին սերիալների ազդեցությունը Հայաստանում շատ է գերագնահատվում:
Հիշեցնենք, որ սերիալների շուրջ կրքերը թեժացան վերջերս, երբ ընդդեմ հատկապես կանանց նկատմամբ բռնություն և ագրեսիա պարունակող սերիալների հանդես եկան ոչ միայն կանանց իրավապաշտպան կազմակերպությունները, այլև մտավորականները` նամակ հղելով նախագահ Սերժ Սարգսյանին:
«Եթե սերիալում տեսնում ենք, որ ինչ-որ մեկին ծեծում են, փակում, ապա ես կարծում եմ, որ դա օրինակ չի ծառայի էն մարդկանց համար, ովքեր էդ տեսակ բան կանեին: Դա աբսուրդ է: Սովետական շրջանում ոչ մի սերիալ, ոչ մի բան չկար, բայց այդ նույն հանցագործ ենթամշակույթը տասնապատիկ ավելի մեծ արժեք, հարգանք ուներ, քան հիմա»,- ասում է Ս. Խուդոյանը:
Նա հավելում է, որ երեխաների համար ընդօրինակման տեսանկյունից ավելի վտանգավոր են մուլտֆիլմերը, իսկ ագրեսիայի տարածման և դաստիարակչական առումով ավելի մեծ է բացասական լուրերի, նյութերի ու տեղեկատվական հոսքերի ազդեցությունը:
Հիշեցնենք, որ մի քանի ամիս առաջ Երևանում անցկացվել էր բռնության և ագրեսիայի տեսարաններ պարունակող սերիալները դատապարտող ակցիա, որի մասնակիցները պահանջում էին կանանց նկատմամբ բռնությունները, ստորացումները, նվաստացումներն ու սեքսիստական արտահայտությունները վերացնել հեռուստաեթերից:
Միրաքյանը նշում է, որ այս առումով հեռուստաեթերը վերահսկելու չափորոշիչները շատ դժվար է որոշել, քանի որ ՀՀ օրենսդրությամբ դրանք սահմանված չեն:
«Տարբեր ստեղծագործական միություններից, մտավորականներից ու շահագրգիռ անձանցից առաջարկներ ենք հավաքել, ու առաջիկայում մեծ քննարկում է լինելու, և հենց այդ առաջարկների հիման վրա ներկայացվելու է ՀՀ նախագահին: Մենք փորձելու ենք եվրոպական փորձի հիման վրա սահմանել այդ չափորոշիչներն ու իրականացնել այդ ամենը»,- ասում է Միրաքյանը:
Հիշեցնենք, որ Հեռուստատեսության և ռադիոյի ազգային հանձնաժողովը, վերահսկելով այս ոլորտը, նույնպես գործելու իրավասություն չունի, քանի որ այս առումով օրենսդրական դաշտը բաց է, ու օրենքով սահմանված չափորոշիչներ չկան:
Մեր հոդվածը` հեռուստատեսային սերիալների ազդեցության մասին այստեղ:
Լիլիթ Առաքելյան
© Medialab.am
