Իմիտացիոն հոխորտումներ Ռուսաստանի ուղղությամբ. իշխանությունները «Համերկրացիների» քննադատությամբ պատրաստվում են ընտրությունների

Իմիտացիոն հոխորտումներ Ռուսաստանի ուղղությամբ. իշխանությունները «Համերկրացիների» քննադատությամբ պատրաստվում են ընտրությունների
Իմիտացիոն հոխորտումներ Ռուսաստանի ուղղությամբ. իշխանությունները «Համերկրացիների» քննադատությամբ պատրաստվում են ընտրությունների

Թեև հոկտեմբերի 3-ին ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանը ներկայացրել է կառավարության հստակ դիրքորոշումը Ռուսաստանի կողմից իրականացվող աղմկահարույց «Համերկրացիներ» ծրագրի վերաբերյալ` ԱԺ ամբիոնից հայտարարելով, թե «այն ձևով ու ֆորմատով, որով ծրագիրն իրականացվում է այլ հանրապետություններում, մեզ համար ընդունելի չէ», այնուամենայնիվ, Հայաստանի բնակիչներին շահավետ պայմաններ առաջարկող ծրագիրը շարունակում է նույն ռիթմով աշխատել` Ռուսաստանի տարբեր մասերում «ապաստան» տրամադրելով բազմաթիվ մարդկանց:
«Ռուսաստանի իշխանությունները նույնպես զարմացած էին վարչապետի այս հայտարարությամբ և նույնիսկ իրենց բացասական գնահատական տվեցին` նշելով, որ եթե Հայաստանի կառավարությունը մտահոգված է իր երկրից արտագաղթով, ապա թող իր բնակչության կենսամակարդակը բարձրացնի»,- ասում է քաղաքական վերլուծաբան Երվանդ Բոզոյանը, ով ամբողջ աղմուկը որակում է որպես իմիտացիա և կապում է գալիք նախագահական ընտրությունների հետ:
2013-ի նախագահական ընտրություններին ընդառաջ արտագաղթի թեման հիմնական շահարկումների առիթ է` իշխանությունների վարած քաղաքականությունը քննադատելու համար: Թեև մասնագետները նշում են, որ այս ոլորտում ամբողջական ուսումնասիրություն գոյություն չունի, այնուամենայնիվ, իրավիճակն իրոք անհանգստացնող է նույնիսկ ըստ պաշտոնական վիճակագրական տվյալների:

ՀՀ ազգային վիճակագրական ծառայության տրամադրած միջազգային ուղևորափոխադրումների վերաբերյալ տվյալների վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ 2012 թ. հունվար-սեպտեմբեր ամիսներին միջազգային ուղևորահոսքերի բացասական մնացորդը (հանրապետությունից մեկնածների թվի գերազանցումը հանրապետություն ժամանածների թվին) նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ ավելացել է 7,2 հազարով կամ 8,0%-ով և կազմել -97,1 հազար մարդ:

Հիմնական ուղղություններից մեկը, ինչպես միշտ, մնում է Ռուսաստանը, քանի որ ի տարբերություն, օրինակ` եվրոպական երկրների, վիզային ռեժիմի խոչընդոտ գոյություն չունի, և մարդիկ կարողանում են երկրում ոչ լեգալ գտնվելով աշխատել և ապահովել Հայաստանում մնացած իրենց ընտանիքներին:

Այս առումով 2006-ից մեկնարկած ՌԴ միգրացիոն ծառայության «Համերկրացիներ» ծրագիրը գրավիչ պայմաններով և առաջարկվող փաթեթով լավ հնարավորություն է ընձեռում ԱՊՀ երկրների բնակիչներին ընտանյոք հանդերձ օրինական հիմունքներով տեղափոխվել Ռուսաստանի` հիմնականում ծայրամասային բնակավայրեր` տրամադրելով ինչպես աշխատանք, այնպես էլ տուն, հոգալով տեղափոխման և հարակից բոլոր ծախսերը:

«Երկար տարիներ մարդիկ այդ ծրագրով գնացել են, և ոչ մեկը դրան ուշադրություն չի դարձրել: Քանի որ նախընտրական քարոզարշավն արդեն սկսված է, ՀՀ կառավարությունն ասում է, որ մտահոգված է արտագաղթով, թեև գործնականում ոչ մի քայլ չի արել: Իսկ ինչքանով է մտահոգված, սա ընդամենն կեղծ աղմուկ է»,- ասում է վերլուծաբան Երվանդ Բոզոյանը:

Չնայած մինչև անցյալ տարի ծրագրի շուրջ խոսակցություններն ավելի բուռն էին, քանի որ ի տարբերություն ներկայիս լուռ աշխատաոճի, գրավիչ ռադիո, հեռուստատեսային, ինչպես նաև օնլայն հնարավորություններն օգտագործելով, «Համերկրացիներ» ծրագիրը գովազդվում էր` ավելի ու ավելի շատ մարդկանց ներգրավելով, այնուամենայնիվ մեկամյա լռությունից հետո կրքերը բորբոքվեցին այն բանից հետո, երբ ծրագիրը դյուրացնելու նպատակով ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը փոփոխություններ կատարելու հրամանագիր ստորագրեց` ծրագրի տևողությունը դարձնելով անժամկետ:

Հրամանագրով նաև մի շարք փոփոխություններ կատարվեցին, մասնավորապես, զգալի դյուրացվեց ծրագրին դիմելու ընթացակարգը, ինչպես նաև հնարավորություն ընձեռվեց Ռուսաստան մեկնող ընտանիքների կազմում ընդգրկել նաև տատիկ-պապիկներին, չափահաս տարիքի քույր-եղբայրներին: Այսինքն` ստեղծվեցին բոլոր պայմանները մեծ ընտանիքներով Հայաստանից հեռանալու համար:

Տիգրան Սարգսյանի հայտարարության պատասխանը չուշացավ Ռուսաստանի կողմից: Հայաստանում ՌԴ դեսպանը, կոշտ գնահատականներ հնչեցնելով, հայտարարեց, որ «Ռուսաստանը բռնի ուժով Հայաստանի քաղաքացիներին Ռուսաստան չի տանում»:

«Ի՞նչ է, հայերին ինչ-որ մեկը հարկադրաբա՞ր է Ռուսաստան տանում: Եթե մեր միգրացիոն ծառայության ծրագիրը փակենք, դուք կարծում եք` մարդիկ չե՞ն մեկնի Ռուսաստան»,- հոկտեմբերի 10-ին հրավիրած մամուլի ասուլիսում ասաց դեսպան Վյաչեսլավ Կովալենկոն`նշելով, որ մարդիկ մեկնում են, քանի որ օբյեկտիվ պատճառներ ունեն, և որ ԱՄՆ-ի «Գրին քարտ» ծրագրով Հայաստանից ավելի շատ մարդ է մեկնել, քան «Համերկրացիներ» ծրագրով:

Թեև «Գրին քարտին» մասնակցելով չի պարտադրվում հրաժարվել ՀՀ քաղաքացիությունից, ինչը «Համերկրացիների» պարտադիր պայմաններից մեկն է, այնուամենայնիվ, ամեն ինչ մի քիչ էլ հեռուն գնաց:

Հոկտեմբերի 12-ին հայ-ռուսական տնտեսական միջկառավարական հանձնաժողովի նիստի ընթացքում հայկական կողմը կրկին կտրուկ դիրքորոշում արտահայտեց «Համերկրացիների» հասցեին, այս անգամ արդեն` արձանագրության տեսքով:

«Հայկական կողմն արձանագրել է, որ կտրականապես դեմ է ծրագրին,- լրագրողներին տեղեկացրեց ՀՀ փոխարտգործնախարար Շավարշ Քոչարյանը` հավելելով,- Հայաստանի տարածքում գործողությունները որոշում է Հայաստանը: Քանի որ մենք դեմ ենք արտահայտվել այդ ծրագրին, բնական է, որ այն չի կարող իրականացվել»:

Սակայն տարիներ շարունակ Ռուսաստանի վարած քաղաքականության դեմ լռություն պահպանող կառավարության անհասկանալի պոռթկումը միանշանակ չի ընդունվել:

«Կառավարությունը հերթական անգամ իմիտացիայով է զբաղվում, ինչպես մյուս բոլոր ոլորտներում: Եթե նա իսկապես մտահոգված լիներ, ապա գործնական քայլերի կդիմեր»,- նշում է Երվանդ Բոզոյանը:

Տասնամյակներ շարունակ Հայաստանի բնակիչների համար Ռուսաստանը աշխատանքային միգրացիայի ամենանախընտրելի ուղղությունն է: Ոչ լեգալ աշխատելով Ռուսաստանում` տասնյակ հազարավոր հայ տղամարդիկ փաստացի պահում են Հայաստանում մնացած իրենց ընտանիքներին: Սրա վառ վկայությունը նաև բանկային փոխանցումներն են, որոնց առյուծի բաժինը ընկնում է Ռուսաստանին:

Ըստ ՀՀ կենտրոնական բանկի տվյալների` այս տարվա առաջին կիսամյակում Հայաստանի տրասֆերտների ընդհանուր ծավալի ավելի քան 80%-ը հոսել է Ռուսաստանից: Ընդհանուր առմամբ, Ռուսաստանից Հայաստան անցյալ տարվա համեմատությամբ այս տարի տրանսֆերտների ծավալն աճել է 12%-ով և կազմել 707.4 մլն ԱՄՆ դոլար: Միևնույն ժամանակ, նույն ժամանակահատվածում, օրինակ` ԱՄՆ-ից փոխանցումները ևս աճել են մոտ 5 %-ով, սակայն կազմել են ընդամենը 39.8 մլն ԱՄՆ դոլար:

Ազգագրագետ Հրանուշ Խառատյանն ասում է, որ իշխանությունները ծրագրեր փակելու փոխարեն պետք է մտածեն արտագաղթի պատճառները վերացնելու մասին, քանի որ եթե մարդիկ որոշել են հեռանալ, ապա ամեն դեպքում կհեռանան: Նա ասում է, որ «փակվում են արտագաղթի ճանապարհները, բայց մեծացվում են արտագաղթի պատճառները»:

«Ռուսաստանն իր ժողովրդագրության հարցն է լուծում, մինչդեռ նույն խնդիրը Հայաստանում խիստ մտահոգիչ է»,- ասում է Խառատյանը:

«Միևնույն է, այն մարդիկ, որոնք գնալու են, շարունակելու են դուրս գնալ, պարզապես Ռուսաստանը կոորդինացնում է հայերի արտագաղթը»,- հավելում է Երվանդ Բոզոյանը:

© Medialab.am