Չտեսությունը պետք է բավականին թանկ հաճույք լինի. քաղաքական գործչի կարծիքով՝ շքեղության հարկ սահմանելու պահը հասունացել է

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Քաղաքացու որոշում» կուսակցության գործադիր մարմնի անդամ Միքայել Նահապետյանը

– Պարո՛ն Նահապետյան, այսօր կարծիք էիք հայտնել, որ հասունացել է շքեղության հարկի ներդրման մասին մտածելու պահը: Երեկվա հարսանեկան միջոցառո՞ւմն էր ձեզ դրդել նման գաղափար հայտնել:

– Դա իմ անձնական դիրքորոշումն է՝ որպես ՀՀ քաղաքացի և քաղաքականությամբ հետաքրքրված մարդ: Ես կարծում եմ՝ մի երկրում, որտեղ կան բազմաթիվ աղքատներ, մի երկրում, որը ապրում է պաշարված, հնարավոր չէ մի մասի համար գործեն Սպարտայի կանոններ, մեկ այլ հատվածի համար՝ Բադեն Բադենի:

Հետևաբար, չտեսությունը պետք է բավականին թանկ հաճույք լինի, որպեսզի մարդիկ չտեսություն չանեն: Եթե մարդիկ ուզում են անել չտեսություն, քանի որ մենք ապրում ենք ազատ աշխարհում, թող փողը տան, անեն չտեսություն:

Այս դեպքում չտեսության չափերը գուցե ավելի նկատելի կլինեն նրանց համար, որովհետև նրանց համար խոշոր հաշվով հաճույքը գնի մեջ է: Դե իսկ ես էլ առաջարկում եմ թանկացնել այդ հաճույքը և այդ գումարն ուղղել այնպիսի խնդիրների լուծմանը, որը մեր հանրապետությունը 30 տարիների ընթացքում չի կարողացել լուծել:

Օրինակ՝ մենք ունենք անօթևաններ, մենք ունենք երեխաներ, որոնց ընտանիքները գրքի փող չեն կարողանում վաստակել, հետո այդ երեխաները գնում են բանակ ու լավ չեն սովորում ռազմական արվեստ, հետո այդ երեխաները զոհվում են, հետո այդ երեխաների ծնողներն ապրում են դժբախտության ու աղքատության մեջ:

Քաղաքակրթությա՞ն պակասն էր, թե՞… ինչի՞ պակասն էր այս երևույթը, ինչո՞ւ այդպես վարվել, ինչպես դուք եք ասում՝ ինչու նման չտեսություն դրսևորել:

– Դրա պատճառը իրականում ազգային կապիտալի ձևավորման պատմության ու շերտի հետ է կապված, թե ովքեր ու ինչպես են ձևավորել ազգային կապիտալ: Ամեն երկիր իր պատմությունն ունի:

Մեզ մոտ ազգային կապիտալ ձևավորվել է երկու հիմնական խավերի վրա: Առաջինն ռազմական այն շերտն է, որոնք կադրային գեներալներ, սպաներ չէին, այսինքն՝ ինտելեկտուալ չէին, կրթություն չունեին, մյուս շերտը «ցեխավիկներն» էին, սովետական կամերսանտները:

Երկուսն էլ իրենց ինտելեկտով ու ճաշակով չփայլող կոնտինգենտ են եղել միշտ: Եթե ուսումնասիրում ենք լուսավորչական շրջանի հարուստներին, այնպես չէ, որ նրանց հաճույքներն ու շքեղությունները խիստ նրբաճաշակ են:

Այսինքն՝ իմ խնդիրը դա չէ, ինչի վրա ուզում են, թող իրենց փողը ծախսեն, բայց ես կրկնում եմ՝ չի կարող հանրության մի կեսի համար պրոպագանդան աշխատի այնպես, որ մենք Սպարտայում ենք, մյուս կեսի համար պրոպագանդան աշխատի Բադեն Բադենի կանոններով:

– Դուք շքեղության հարկ եք առաջարկում, իշխանություններն ապօրինի գույքի բռնագանձման գործընթաց են նախաձեռնել…

– Ես այդ կուլակաթափության գաղափարին դեմ եմ, միշտ եմ դեմ եղել, որովհետև դա նոր հեղափոխություններ է բերում: Եթե դուք նայեք, օրինակ՝ Ռուսական կայսրության ազդեցության ռեգիոնը, ապա կտեսնեք, որ այդ տարածքում անընդհատ տեղի են ունեցել հեղափոխություններ, և դա խիստ համընկնում է այն բանի հետ, որ այդ տարածքում երբեք օրինական կապիտալ գոյություն չի ունեցել:

Սեփականության հարցը, ի վերջո, պետք է կարգավորել ու անցնել առաջ, որովհետև քանի որ մենք ապրում ենք իրական կյանքով, ապա պետք է հասկանալ, որ երբեք Ռոբին Հուդը հարուստներից չի վերցնում, բաժանում աղքատներին:

Ռուբին Հուդը, սովորաբար, վերցնում է, ինչ-որ տոկոսներ տալիս է աղքատներին, ապա հանդես են գալիս նոր ռոբինհուդներ, որոնք նախորդ Ռոբին Հուդից պետք է առգրավեն կուտակածը:

Դա իհարկե, մեթոդ չէ, վերջին 200 տարում դա հարցին լուծում չի տվել, ու հասարակարգերը պարբերաբար փլուզվել են այս ռեգիոնում:

Մեր առաջարկն այն էր, որ ապօրինի ճանապարհով ձևավորած կապիտալի համար փոխհատուցում տրվեր հանրությանը, բայց բիզնեսը մնար այդ բիզնեսմեններին: Այդ փոխհատուցված միջոցներով մենք կզարգացնեինք ենթակառուցվածքներ, որոնցում կձևավորվեր նոր սերունդ, որն էլ կսկսեր իր բիզնեսը:

Պետք է հաշվի նստել այն իրականության հետ, որում ապրում ես. եթե դու հարուստ ես, ապա պետք է որոշակի ծառայություն մատուցես քո բիզնեսն ապահովող պետությանը: Հասարակությունն է ցանկացած բարիքի ստեղծման հիմնաքարը, չկա հարուստ առանց աշխատավորական դասի, հետևաբար յուրաքանչյուր հարուստ պարտավոր է աշխատավորական դասին:

Իսկ այդ պարտավորությունները կոնկրետ, շոշափելի ֆինանսական կողմ են ունենում, ասենք՝ հարկերի տեսքով: 

– Նախկին գումարման խորհրդարաննեում Շքեղության հարկի մասին օրենքը պարբերաբար դրվել է շրջանառության մեջ, դրա շուրջ երկար քննարկումներ են եղել, բայց չի ընդունվել: Ըստ ձեզ՝ քաղաքական կամքի՞ հարց էր, որ այդպես էլ չընդունվեց:

– Այն ժամանակ շատ հստակ էր, թե ինչո՛ւ չի ընդունվել այդ օրինագիծը: Ու ինձ թվում է, որ դա նույնիսկ նորմալ է. երբ պառլամենտում հարուստներ են նստած, նորմալ է, որ շքեղության հարկ չլինի: Հիմա կառավարման է եկել մի շերտ, որը նվազ ինտելեկտով է, ամեն ինչից վախեցած ու հասարակական հարաբերություններից բացարձակ անտեղյակ, որը վարում է նեոլիբերալ քաղաքականություն, այսինքն՝ հանում է պրոգրեսիվ հարկը, ապրանքի սպառման վրա հարկեր է դնում:

Ու հիմա խոսք է գնում սոցիալական ծախսերի կրճատման մասին, մասնավորապես, հիմա էլ մտածում են վերացնել եկամտահարկի վերադարձը, որը տրամադրվում էր բնակարանների ձեռքբերման դեպքում: 

Հասմիկ Համբարձումյան

MediaLab.am