«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Երևանի մամուլի ակումբի ղեկավար Բորիս Նավասարդյանը
-Պարոն Նավասարդյան, ԱԺ-ում երեկ օրերս օրենք ընդունվեց, որով պատգամավորների ծախսերի համար նախատեսված 50 հազար դրամը դառնում է 250 հազար դրամ: Պատգամավորները նշում էին, որ իրենց ծախսերը շատ են, 50 հազարի մեջ չեն կարողանում տեղավորվել, մյուս կողմից փաստարկ էր բերվում, որ 44-օրյա պատերազմից հետո սա ամենակարևոր հարցը չէ, որ պետք է լուծում ստանար: Ընդհանրապես, որքանո՞վ էր նպատակահարմար այս պահին հապճեպ այսպիսի նախագիծ ներկայացնելը: Սա հանրության շրջանում լրացուցիչ լարվածություն չի՞ առաջացնում:
– Կարծում եմ՝ լրիվ ժամանակավրեպ էր այդ հարցի քննարկումը: Ի վերջո, այն պայմանները, որ այսօր սահմանված են, պետք է աշխատի ԱԺ-ի նոր կազմը, և թող հենց նոր կազմը որոշեր՝ արդյոք դա անհրաժե՞շտ է իրենց, թե՞ ոչ: Փաստորեն գնացող պատգամավորները որոշում են, թե ինչպիսի ֆինանսական պայմաններում պետք է աշխատեն հաջորդ խորհրդարանի պատգամավորները: Դա իհարկե լիովին արհամարհական վերաբերմունք էր հանրային կարծիքի և ընդհանրապես բոլոր քաղաքակիրթ նորմերի նկատմամբ:
Փաստորեն, լիովին այլ տրամաբանությամբ են գործել՝ մտածելով՝ դե, մենք գնացող ենք, մանավանդ որ, երկու նախաձեռնողները հենց այն պատգամավորներն են, որոնք նոր ԱԺ-ում չեն լինելու: Նրանք ամբողջ պատասխանատվությունը վերցրել են իրենց վրա՝ իրենց ապագա գործընկերներին լավություն անելու առումով: Այդ ամենը միանշանակ շատ տգեղ տպավորություն է թողնում, մանավանդ Հայաստանի պայմաններում, երբ բյուջեն չի կարողանում ապահովել այն ծախսերը, որոնք արդեն հաստատված են: Այդ ծախսերը վերաբերում են այն մարդկանց, որոնց գոյատևման խնդիրն է կախված այդ ծախսերից:
Փաստորեն այդ պայմաններում լրացուցիչ բեռ է դրվում բյուջեի վրա այդ կարգի որոշումներով: Ոչ միայն պատգամավորների դեպքում, այլև ընդհանրապես, տրամաբանության առումով այդ կարգի հարցեր չպետք է այսօր քննարկվեն: Երբ ՀՀ տնտեսությունն այն վիճակում կլինի, որ կկարողանա արդեն իսկ ստանձնած պարտավորությունները կատարել, կարելի է մտածել նոր ծախսերի մասին:
Մենք ունենք բազմաթիվ դեպքեր, երբ, օրինակ՝ այն մարդիկ, որոնք իրենց ողջ ունեցվածքը կորցրել են Արցախում, սպասում են փոխհատուցումների, և շատերի փոխհատուցումներն ուշանում են, և դեռ պարզ չէ՝ արդյոք կստանա՞ն, թե՞ ոչ: Պարզ է, որ եթե այս կարգի ծախսերի մասին որոշում է կայացվում, դրանց հետ կապված ոչ մի ուշացում չի լինելու:
Այդ ծախսերը կատարվելու են ժամանակին, և գումարները վճարվելու են, իսկ իրենց ունեցվածքը կորցրած մարդիկ սպասելու առումով ավելի բարդ իրավիճակում են հայտնվելու: Այնպես որ, նույնիսկ անկախ նրանից, թե ինչպիսի՞ն է այդ պատգամավորների ծանրաբեռնվածությունը, այդ ծանրաբեռնվածության առումով փոխհատուցումները բավարար են, թե բավարար չեն, կարծում եմ՝ դրա ժամանակը չէր: Մանավանդ հաշվի առնելով և՛ պարգևատրումները, և՛ պատգամավորների բավականին բարձր աշխատավարձը:
– Այսինքն` որևէ տրամաբանություն այս քայլի մեջ չկա:
– Այո՛, և նաև այն տեսանկյունից, որ չի կարելի ասել, որ խորհրդարանը՝ որպես ինստիտուտ, այս տարիներին արդյունավետ է աշխատել, կամ կան երաշխիքներ, որ արդյունավետ է աշխատելու: Կարծում եմ՝ խորհրդարանը սկզբից պետք է ապացուցի իր արդյունավետությունը, հետո նոր քննարկվի փոխհատուցումների, պարգևավճարների հարցը:
Կարծում եմ՝ պետք է լինի անհատականացված վճարում, բայց ես չէի ասի, որ պատգամավորներից ամեն մեկը առանձին մեծ ներդրում է ունեցել խորհրդարանի աշխատանքում: Եթե նայենք քվեարկությունները, կտեսնենք, որ այդ քվեարկությունները միահամուռ իրականացնելու դեպքում առանձին վերցրած պատգամավորը մեծ գործ չպիտի աներ:
Կամ կառավարությունը, կամ որևէ պատգամավոր նախաձեռնությամբ հանդես էր գալիս, և բոլորը քվեարկում էին: Էդ ի՞նչ մի հատուկ աշխատանք են կատարել, որը ենթադրում է լրացուցիչ ծախսեր: Եթե մենք ունենք խորհրդարան, որտեղ ամեն մի պատգամավոր կամ գոնե նրանց մեծամասնությունը արդյունավետ կաշխատի, կկատարի բոլոր այն քաղաքական պարտավորությունները, որոնք վերցրել են, նոր կարելի է խոսել այդ ինստիտուտի վրա ծախսերի բարձրացման մասին:
Նույնիսկ անմիջապես իրենց վերաբերող խնդիրը 2,5 տարիների ընթացքում, որը կապված էր Ընտրական օրենսգրքի բարեփոխումների հետ, նույնիսկ այդ խնդիրը չեն լուծել: Բազմաթիվ այլ օրինակներ կարելի է բերել: Երբ կտեսնենք, որ իրենց բոլոր պարտավորությունները նորմալ են կատարում, և մեր բյուջեն կարող է այդ ծախսերը հոգալ, այդ ժամանակ կարելի է նույնիսկ դրանից ավելի գումար նախատեսել:
Եվս մեկ հանգամանք. եթե խոսքը լրացուցիչ ծախսերի մասին է, ասենք՝ տրանսպորտ, գործուղումներ և այլն, որը պատգամավորն ինքն իր համար որոշում է, ոչ թե իրեն ուղարկում են, դա ավելի քաղաքակիրթ ձև է, երբ փաստացի ծախսերի դիմաց է վճարվում: Ընդամենը սահմանվում է վերին շեմ, թե ինչքան կարող է ամսական ծախսել, բայց պետք է փոխհատուցվի փաստացի ծախսը, ոչ թե գումարը տան, ասեն՝ ինչ ուզում ես արա:
– Քանի որ պարգևավճարների շուրջ մեծ աղմուկ էր բարձրացել, շատերի մոտ տպավորություն կա, որ այդ պարգևավճարներն են փորձում այս տարբերակով փոխհատուցել, այսինքն՝ այս գումարը մեծացնելով պարգևավճարի ինստիտուտը վերացնել:
– Բնականաբար այդպիսի բան չի լինելու, որովհետև պարգևավճարները ծավալով ավելի մեծ են, քան այս փոխհատուցումը:
– Պարո՛ն Նավասարդյան, ի՞նչ ակնկալիքներ կան նոր խորհրդարանից: Հաշվի առնելով, որ նախորդ ԱԺ-ի ընդդիմադիր ուժերը չեն լինելու նոր խորհրդարանում, դուք այստեղ առողջ բանավեճեր և կարևոր նախագծերի ներկայացում սպասո՞ւմ եք:
– Ես ուզում եմ հույս ունենալ, որ կլինի բանավեճի և կառուցողական քննարկումների վրա հիմնված աշխատանք: Որ չպետք է լինի միայն կուսակցական մոտեցում, որտեղ ամեն մի պատգամավոր, ի վերջո, իր խղճի ու գիտելիքների հիմքով պետք է բոլոր որոշումները կայացնի:
Ես ենթադրում եմ ավելի դիսկուսիոն միջավայր ու աշխատանքի ռեժիմ ոչ միայն տարբեր խմբակցությունների միջև, այլև հենց իշխող կուսակցության խմբակցությունում: Միայն այդ դեպքում մենք կարող ենք սպասել ամբողջ խորհրդարանից արդյունավետ աշխատանք:
Եթե դա չի լինելու, ուրեմն հերթական հիասթափությունը կունենանք և անվերջ հետաձգված բարեփոխումներ երկրում: Ես հիմա չեմ ուզում կանխատեսում անել, բայց որ նախորդ խորհրդարանը լավ ժառանգություն չի թողնում, այդ փաստը արձանագրենք և նայենք առաջ:
Մանե Հարությունյան
MediaLab.am
