«Երբ հազարամյա անկախություն ունեցող ազգի անկախությունը նշում ես 30-ամյակով, դա ազգադավություն է». Պարույր Հայրիկյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանել է ԱԻՄ նախագահ Պարույր Հայրիկյանը

– Կառավարությունը որոշել է Անկախության 30-ամյակը նշել «մասշտաբային և գունագեղ» միջոցառումներով, ինչը մեծ աղմուկ բարձրացրեց հասարակության մեջ: Մյուս կողմից շատերը հարց են տալիս՝ իսկ անկախությունից ի՞նչ է մնացել, որ այդպես շուքով ուզում են նշել: Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում այս քայլը:

– Ես անկախության ակունքներում կանգնած մարդկանցից եմ, բայց այս դեպքում «անկախություն հանրաքվեի ճանապարհով»-ը մեր ժողովրդին իմ անմիջական, իմ անձնական նվերն է: Ո՛չ անկախության գաղափարն էր նոր, ո՛չ ինքնորոշման գաղափարը, բայց դրանք իրար հետ համատեղել և ԽՍՀՄ-ի պայմաններում ծրագիր դարձրել՝ դա իմ ու իմ ընկերների նախաձեռնությունն էր: Հետևաբար, ես այստեղ որոշակի իրավունքներ ունեմ, մանավանդ հաշվի առնելով այն, որ դա մեր ժողովրդի վերջին հարյուրամյակների միակ ծրագիրն է մեր ժողովրդի համար ստեղծված, որ իրականություն է դարձել:

Հանրաքվեի գաղափարը Սախարովն էլ է ներկայացրել և Ուկրաինայի ազգային հերոս Լուկյանենկոն, բայց իրենք միայն խոսել են, իսկ մենք տեսականից անցանք գործի և ստեղծեցինք կազմակերպություն հենց այդ գաղափարի համար, ազգայինն ու ժողովրդավարականը համատեղող գաղափարի համար միացան ուկրաինացիներ, ռուսներ, լատիշներ, լիտվացիներ, նույնիսկ հրեաներ: Դա իմ զավակն է, իմ նվերն է հայ ժողովրդին, և այդ զավակի անունը ինքնորոշում է, ոչ թե անկախություն:

Անկախության հանրաքվե է, բայց այդ օրը տեղի է ունեցել ինքնորոշում: Այդ համազգային բթամտությունը մեր ժողովրդին պարտադրվեց՝ լուրջ վնասներ հասցնելով: Առաջին՝ հայ ժողովրդի անկախությունը սկսվում է Հայկ նահապետից:

Երբ դու մի քանի հազարամյա անկախություն ունեցող ազգի անկախությունը նշում ես 30-ամյակով, դա ազգադավություն է: Նրանք ուղղակի տականքներ են:

Այն ժամանակ էլ կռվեցին, ես այն ժամանակ էլ նախագծեր եմ ներկայացրել, բոլոր խմբակցությունները համաձայնեցին, բայց քանի որ Հայրիկյանինն է, պետք է ընթացք չտանք: Այդպիսի ազգային հիվանդություն կա՝ նախանձ: Երևի դրանք բոլորից բարձր պետք է գոռան իմ անունը, երբ ես չլինեմ, բայց ինձ պետք չէ իրենց գոռալը, ավելի լավ է ես ապրեմ և օգտակար լինեմ:

Ինչ վերաբերում է Նիկոլ Փաշինյանի որոշմանը, ինքը շատ լավ գիտի, որ դա ինքնորոշման օր է, որովհետև ինքնորոշումը ծառն է, անկախությունը՝ պտուղը: Դու չես կարող պտուղը փառաբանել՝ մոռանալով ծառը: Ինքնորոշումը պետք է գնահատականի արժանանա՝ որպես հավիտենական արժեք: Նիկոլը դա անվանում է Անկախության օր: Դա գալիս է «Տոների և հիշատակի օրերի մասին» օրենքից, որտեղ ևս պետք է անհապաղ ուղղել այդ սխալը:

Երկրորդ՝ ինքը ասում է՝ դա պետք է լինի անկախության և ինքնիշխանության օր: Նա չգիտի, որ անկախությունն ու ինքնիշխանությունը նույն բառերն են, հոմանիշներ են: Ինչ վերաբերում է նրան, որ պետք է դա դարձնենք անվտանգության, զինվորների հիշատակի օր, ապա մենք դրանով ամեն օր պետք է զբաղվենք, ոչ թե մեկ օր: Եթե դու նշում ես անկախության հանրաքվեի 30-ամյակը, դու այդ օրը ամեն հարցի կարող ես անդրադառնալ, բայց առաջին հերթին պետք է անդրադառնաս այդ օրվա ստեղծմանը:

– Մասշտաբային տոնակատարություն անելը, երբ պատերազմի մեկ տարին դեռ չի լրացել, որքանո՞վ է նպատակահարմար:

-Պատերազմական թեմայով, որ նկարահանումներ լինում են, ես անհարմարավետություն եմ զգում, և կարծում եմ՝ այդ զգացողությունը բոլորն են ունենում: Բոլորս, կարելի է ասել, ընկճախտային վիճակում ենք, և դա ոչ թե երևակայական, այլ առարկայական երևույթների հետևանք է:

Այս պայմաններում 30-ամյակը, այո՛, պետք է նշել, բայց ես, օրինակ՝ չէի կարողանա կոչ անել մասնակցել այդ տոնակատարություններին: Մենք հին ԱԻՄ-ականներով, հին ԱՄԿ-ականներով ամեն տարի նշում ենք կամ իմ տանը, կամ բնության գրկում, բայց էս անգամ ես ասում էի՝ էս սրտով ի՞նչ նշենք:

Բայց չեմ ուզում ծայրահեղության մեջ ընկնել, երբ նայում ենք մեր ազգին գլխին եկած դժբախտությունների շարքը, այս վերջին ողբերգությունը, որի մասնակիցն ու ականատեսը եղանք, ամենածանր բանը չի եղել, որ մեր ազգը տեսել է, բայց ամեն դեպքում սա այնքան ճնշող է, որ ես չեմ կարող տրամադրվել ու տոնական լինել: Եթե որևէ մեկը կարող է, ես իրեն չեմ մեղադրում: Այստեղ ամբողջ հարցն այն է, որ դու տոնը պղծում ես:

– Կարո՞ղ ենք արձանագրել, որ այս իշխանությունը գնալով ավելի է թուլացնում իր դիրքերը հասարակության մոտ:

– Դիրքերի մասին չեմ կարող խոսել: Բարոյական տեսանկյունից իր դիրքերը չափից ավելի թույլ են, քաղաքական տեսանկյունից գնահատականը աշխարհն է տալու, մենք տեսնում ենք, որ մենք աշխարհի համար գնալով դառնում ենք զրո: Դա անդրադառնում է կյանքի բոլոր ոլորտների վրա:

Ինչ-որ բաներ կան, որ դեռ կարելի է անել՝ ինչ-որ բան փրկելու, նաև առաջ գնալու համար: Բայց ինչ անում են, ձևական բնույթ է կրում: Օրինակ՝ երեկ իմացա, որ արդարադատության նախարարը ինչ-որ հանդիպում է կազմակերպել Սահմանադրական փոփոխությունների թեմայով:

Հասկանում ես, որ այդ բոլորը ավելի շատ ձևական բնույթ է կրում: Նույնիսկ խնդրեցի, որ ինձ կապեն նախարարի հետ, որովհետև չեմ ուզում բացասաբար տրամադրվել և ամեն ինչ հենց սկզբից մերժելի համարել: Եթե կարող ես օգտակար լինել, պետք է օգտակար լինես, ով ուզում է լինի, որովհետև դու օգտակար ես լինում ոչ թե նրան, այլ քո ժողովրդին:

Մանե Հարությունյան

MediaLab.am