«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է երգիչ-երգահան Էդուարդ Զորիկյանը:
– Պարո՛ն Զորիկյան, վերջին շրջանում ակտիվ քննարկվում է Հայաստանի օրհներգը փոխելու հարցը: Ձեր կարծիքով՝ կարիք կա՞ փոխել այն:
– Եթե փոխվեր, հեղափոխությունն ինչ-որ բան կբերեր իր հետ: Բայց այն երգը, որը երգում էին՝ «Ես անում եմ իմ քայլը», օրհներգ չէ: Նման մի բան չծնվեց այդ օրերին, հիմա արհեստական ուզում են ինչ-որ բան անել: Եվ հարցն այն է, որ եթե մեր պատմության մեջ նոր փուլ է սկսվում, ուրեմն նոր օրհներգ պետք է գրվի: Այսինքն՝ եթե երկիրը բնականոն գնում է դեպի հեղափոխություն, այդ ընթացքում օրհներգն էլ է ծնվում, դրոշն էլ, մարդիկ մինչև փողոց դուրս գալն այդ ամենը երգում են իրենց հավաքների ժամանակ:
Իսկ այսօր ի՞նչ է կատարվում, «Մեր հայրենիքը» չեն ուզում, որովհետև ասում են՝ այնտեղ մենք թշվառ-անտեր ենք ներկայացվում: Է՛, ոնց կայինք՝ այնպես էլ ներկայացվում էինք, ի՛նչ կա զարմանալու: Համենայնդեպս, այն ժամանակ այդպես էինք, թշվառ էինք, անտեր էինք, դրա համար էլ մեկ ուզում էինք, որ մեզ Անգլիան տեր կանգներ, մեկ՝ Գերմանիան, վերջը ռուսը եկավ՝«տեր կանգնեց»:
Ինչ վերաբերում է Արամ Խաչատրյանի երաժշտության տարբերակին, որքան էլ ասում են՝ տաղանդավոր է, օրինակներ են բերում, թե որտեղ դա հնչում է, մարդիկ նույնիսկ ոտքի են կանգնում, դա խորհրդային ժամանակներն է հիշեցնում: Ում հետևից էլ գոռան ասեն՝ встать, բոլորը ոտքի կկանգնեն: Բայց մեզ նման օրհներգ պետք չէ, մեզ պետք է, որ ներսից գա այդ հարգանքը, ոտքի կանգնելը: Իսկ ներսից հարգանքը գալիս է այն ժամանակ, երբ ժողովուրդն ինքն է ուզում ազատ ու անկախ ապրել, երբ ինքն է պատրաստ կյանքը զոհելու իր ազատության համար, ոչ միայն հայրենիքի սահմանը պահելու, այլ հենց ազատ ու անկախ ապրելու համար:
Նաև լսեցի, որ ուզում են դրոշի վրա խաչ նկարել: Նույն բանը այստեղ պետք է ասեմ՝ այդ խաչը մարդկանց սրտի ու հոգու մեջ պետք է լինի: Ամբողջ ազգը 30 տարի բյուջե է գողացել, և այսօր ասում են, մինչև այդ խաչը չդնենք դրոշի վրա, կշարունակեն գողանալ: Պետականության բոլոր այդ սիմվոլները պետք է միաժամանակ հնարավորինս պարզ լինեն, հնարավորինս քիչ, բայց ասելիք ունեցող ինֆորմացիա կրեն իրենց մեջ: Ես հիշում եմ՝ 2006-2007 թվականներին նորից այս ալիքը կար, էլի ուզում էին փոխել օրհներգը: Ժամանակ առ ժամանակ դա լինում է, բայց պետք չէ հինգ կամ վեց ամսական հղիություններ ունենալ:
Պտուղը առողջ կծնվի, երբ կծնվի ճիշտ ժամանակին: Իսկ մենք հիմա ուզում ենք ժամանակից շուտ կեսարյան հատում անել: Այդ պտուղն ինքնըստինքյան կծնվի, եթե դուք՝ իշխանություն, անեք այն, ինչի համար եկել եք իշխանության: Եթե ժողովուրդը ձեր գործը տեսնի, հավատացե՛ք՝ այդ օրհներգն էլ կծնվի:
– Իսկ ի՛նչ եք արձանագրում՝ այն, ինչի համար մարդիկ եկել են իշխանության, այսօր իրականացնո՞ւմ են:
– Ինձ թվում է՝ անում են: Այլ հարց է, թե ինչքանո՛վ են կարողանում: Ավելի շատ քննադատվում է, թե նրանք որքանով են պրոֆեսիոնալ, որքանով են փորձառու: Բայց որ գործ անում են՝ փաստ է: Ես չեմ հիշում, թե ՀՔԾ-ն 30 տարի ի՞նչ էր անում, միայն Խաչիկյանին էին բռնել, ով թոշակառուներից թոշակ էր գողացել: Այսօր ամեն օր ՀՔԾ-ն գործ է անում: ԱԱԾ-ն ի՞նչ է արել նախորդ տարիներին, 30 տարի մեր նախագահներից ու վարչապետներից ո՛վ էր այսքան հանդիպումների գնացել, կամ ո՛ւմ էին բանատեղ դրել, ոչ մեկին: Մեր նախագահներից ո՞վ էր 30 տարի առանց թղթի ճառ ասել կամ մի քանի լեզուներով խոսել:
Երեսուն տարի ժողովրդի հետ ունքերը չկիտած ո՞վ էր խոսել, ոչ ոք, բոլորն էլ կիտած էին խոսում ժողովրդի հետ, դրսի հետ կիսակռացած ժպտալով էին խոսում: Այսօր տեսնում ենք, որ մարդը դրսի հետ ունքերը կիտած է խոսում, ժողովրդի հետ՝ ժպտալով: Երեսուն տարվա ընթացքում ո՞վ էր ժողովրդին անընդհատ հաշվետվություն տալիս՝ ես գնում եմ այսինչ տեղը, այս եմ անում, այն եմ անում: Ասում է՝ գնացի թատրոն, հոյակապ ներկայացում էր: Այսինքն՝ տողատակերով նաև ուղղորդում է՝ ժողովո՛ւրդ, գնացե՛ք թատրոն, լավն էր:
Իհարկե, կատարվում է ինչ-որ բան, բայց դա չի նշանակում, որ պրոցեսները պետք է արագանան: Ես նկատի ունեմ այս օրհներգի ու դրոշի հարցը: Չգիտես ինչու, այդպես ժամանակին շտապեցին, զինանշանի առյուծի բերանը փակեցին, արծվի լեզուն դրեցին բերանը, կտուցը փակեցին, ճանկերը կարճացրեցին: Մտածված սարքեցին ծաղրի առարկա մեր զինանշանը։
– Այսինքն՝ պետք չէ՞ այդ հարցը դնել հանրային քննարկման։
– Ո՛չ, նման բաները գալիս են ինքնըստինքյան։ «Մեր հայրենիքը» գոնե պատմություն ունի, իսկ Խորհրդային Հայաստանի հիմնը, եթե մոռացել եք, բացեք տեքստը՝ կարդացեք, համոզված եմ, չեք կարողանա կարդալ, եթե նույնիսկ երաժշտությունը Արամ Խաչատրյանն է գրել։ Հիմա դա ուզում են վերականգնել։ Նա, ով հին սերնդի ներկայացուցիչ է, մտքով հետ է գնալու, խառնաշփոթ է սկսվելու։ Ինձ թվում է` մեկ փուլ պետք է հետ գցել այս քննարկումները:
– Ինչո՞ւ հանրությունը վերջին շրջանում բուռն արձագանքեց պաշտոնյաների պարգևավճարների թեմային:
– Դա նույն 13-րդ աշխատավարձն է, միշտ գործել է, խորհրդային տարիներին եղել է, անկախությունից հետո այդ սիստեմի մեջ ոչ մի բան չի փոխվել: Երեսուն տարի այդ նույն սիստեմը գործել է, բայց այս տարի, չգիտես ինչու, բոլորը ասացին՝ վա՛յ, էս ի՞նչ է, պարգևատրում են: Ինձ թվում է՝ այդ վայնասունը ՀՀԿ-ն է դրել, որովհետև իրենք չեն պարգևատրվում: Դա 30 տարի գործում էր, հո հեղափոխականները չմտցրեցի՞ն: Բացի դա, ֆեյքերի քանակը շատանում է, մեզ թվում է՝ բուռն քննարկում կա: Բայց իրական պատկերն այն է, որ խորհրդային տարիներից մտցրեցին այդ 13-րդ աշխատավարձը: Անկախանալուց հետո նույն հաշվապահները ցուցակներով հաշվում էին, որովհետև հաշվելու ուրիշ ձև չգիտեն: Մինչև այսօր չգիտեն ուրիշ ձև, չգիտեն ոնց բաշխեն այդ փողը:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
