Քաղաքագետ Արմեն Բաղդասարյանը, արձագանքելով ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանին, համաձայն է՝ Ռուսաստանը միութենական պետությանը անդամակցելու պաշտոնական առաջարկ չի արել, բայց, իհարկե, տարբեր խողովակներով Հայաստանին հասկացրել է միութենական պետությանը անդամակցելու մասին:
«Ավելին, Ռուսաստանին ձեռնտու կլիներ, որ Հայաստանը հայտնվեր այնպիսի վիճակում, որ ինքը՝ Հայաստանը դիմեր միութենական պետության մաս կազմելու համար: Այդ դեպքում Ռուսաստանը հնարավորություն կունենար էլ ավելի մեծացնել իր ճնշումը Հայաստանի նկատմամբ և արդեն Հայաստանի անունից բացահայտորեն բանակցությունների կամ առևտրի մեջ մտնել Թուրքիայի ու Ադրբեջանի հետ»,-«Մեդիալաբի» հետ զրույցում ասում է Բաղդասարյանը:
Միութենական պետությանն անդամակցելու համար Հայաստանին ուղղված ճնշումների մասին նախորդ տարեվերջին խոսել էր Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանը՝ հայտարարելով, որ Հայաստանին ճնշում են Ռուսաստան-Բելառուս միութենական դաշինքին անդամակցելու համար։ «Երբ Հայաստանը դիմադրում է, ստանում է ճնշումներ ռազմական տեսքով»,- Հանրային հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում ասել էր Գրիգորյանը՝ միևնույն ժամանակ չմատնանշելով՝ ո՛ր երկրների կողմից են գալիս այդ ճնշումները:
Այսօր կայացած ասուլիսում վարչապետը չի խոսել ռազմական ճնշումների մասին, այլ միայն ակնարկել է, որ այդ ճնշումները գալիս են ռուսական փորձագիտական շրջանակների կողմից: Հարցին, թե արդյոք ոչ պաշտոնական խողովակներով միութենական պետությանն անդամակցելու մասով ճնշումներ եղե՞լ են, վարչապետը պատասխանել էր.
«Նայած՝ ինչ նկատի ունենք՝ ոչ պաշտոնական խողովակ ասելով։ Փորձագետների կողմից շարունակաբար զարգացվող խոսույթն էլ կարելի է ոչ պաշտոնական համարել, ոչ պաշտոնական շփումներն էլ համարել: ԱԽ քարտուղարը ճնշումների մասին խոսելիս նաև սրանք է նկատի ունեցել»:
Փաշինյանը նաև ընդգծել էր, որ միութենական պետությանն անդամակցելու մասին Հայաստանին պաշտոնական առաջարկ չի եղել: «Եթե նկատի ունեք որևէ պաշտոնական առաջարկ, ապա որևէ պաշտոնական առաջարկ չի եղել և չէր էլ կարող լինել, բայց իրականությունն այդքան պարզ չէ, ինչքան թվում է։ Երբեմն մենք պետք է խորը դիտարկենք ոչ այնքան հարցի տեքստը, որքան ենթատեքստը, և մենք պետք է դիտարկենք գլոբալ պրոցեսները։ Ես այլ բան կարող եմ ասել՝ մեզ համար ընդհանուր առմամբ ՀՀ ինքնիշխանությունը, անկախությունը, պետականությունը բացարձակ արժեքներ են»,- շեշտել էր Փաշինյանը:
Քաղաքագետ Արմեն Բաղդասարյանը համոզված է՝ կուլիսներում Ռուսաստան-Բելառուս միութենական դաշինքին միանալու առաջարկ Հայաստանին եղել է նախկինում, ու հիմա էլ նման բան շարունակվում է: «Ռուսաստանը դա պաշտոնապես չի հայտարարի, որովհետև այս պահին Հայաստանի անդամակցումը միութենական պետությանը Ռուսաստանին ոչ միայն լրացուցիչ լծակներ կտա, այլ նաև լրացուցիչ պարտավորություններ: Իսկ Ռուսաստանը Հայաստանի դեպքում ցանկանում է ունենալ միայն ավելի շատ իրավունքներ՝ առանց որևէ պարտավորության: Դրա համար այդպիսի ճնշումներ կլինեին»,- ընդգծում է Բաղդասարյանը:
Նրա խոսքով՝ Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանի կեցվածքը անընդունելի է, քանզի նման բարձրաստիճան պաշտոնյան «իրավունք չուներ ոչ պաշտոնական խողովակներից ճնշումների մասին բարձրաձայնել»:
Ինչ վերաբերում է փորձագիտական շրջանակներից եկող հնարավոր ճնշումներին, որի վերաբերյալ այսօր ակնարկել էր վարչապետը, Բաղդասարյանն ասում է. «Փորձագիտական ճնշումներին պետք է պատասխանել փորձագիտական մակարդակով: Մենք հասկանում ենք, որ Ռուսաստանում անկախ փորձագետներ չկան, և այնտեղ խոսող բոլոր փորձագետները ներկայացնում են պաշտոնական Կրեմլի տեսակետները, բայց դա չի նշանակում, որ Հայաստանը պետք է պետական մակարդակով պատասխաներ: Հետևաբար Արմեն Գրիգորյանի այդ հայտարարությունները կոպիտ ու անթույլատրելի սխալ էին, որից Հայաստանը չի շահելու և միայն կորցնելու է»:
Միջազգային և անվտանգության հարցերի հայկական ինստիտուտի (ՄԱՀՀԻ) փորձագետ Դավիթ Ստեփանյանը հստակեցնում է՝ Նիկոլ Փաշինյանը անձամբ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինից է առաջարկ ստացել անդամակցել միութենական պետությանը: «Դա եղել է Վլադիվոստոկում, երբ նրանք հանդիպել են վերջին անգամ: Այդ առաջարկը չի եղել թղթի վրա, չի եղել պաշտոնական, բայց, այնուամենայնիվ, այդ առաջարկը եղել է: Հիմա դրա մասին շատ է խոսվում փորձագիտական շրջանակներում: Այնպես որ, այն, ինչի մասին նաև Անվտանգության խորհրդի քարտուղար Արմեն Գրիգորյանն էր խոսում, դա էլ է իրականություն. ոչ պաշտոնական նման ակնարկներ եղել են Մոսկվայից և ոչ միայն Մոսկվայից, նաև՝ Բելառուսից: Բայց պաշտոնական առաջարկ Հայաստանը չի ստացել»,- «Մեդիալաբին» ասում է Ստեփանյանը:
Նրա խոսքով՝ նորմալ է, երբ վարչապետն ասում է՝ նման առաջարկ չի եղել, քանզի ոչ պաշտոնական մակարդակում եղած նման խոսակցությունները չի կարելի դիտարկել պաշտոնական և դիրքորոշում հայտնել դրա մասին:
«Արտաքին քաղաքականության մեջ շատ բան բացեիբաց չի արվում և շատ բան արվում է տակից, և մենք տեսնում ենք միայն այսբերգի վերևի մասը, իսկ հիմնականը գտնվում է ջրի տակ»,- ասում է փորձագետ Դավիթ Ստեփանյանը:
Անդրադառնալով ՀԱՊԿ խաղաղապահ զորավարժությունները Հայաստանում անցկացնելու աննպատակահարմարությանը, որի մասին հայտարարել էր վարչապետ Փաշինյանը, Ստեփանյանը դա «բավականին լուրջ քայլ» է համարում:
«Դա դիվանագիտական մեսիջ էր՝ ուղղված Մոսկվային, այդ թվում՝ նաև ՀԱՊԿ-ին Հայաստանի հետագա անդամակցության հարցում: Ես հասկանում եմ, որ Փաշինյանը բացահայտ չի կարող պատասխանել լրագրողի հարցին՝ Հայաստանը դո՞ւրս է գալու ՀԱՊԿ-ից, թե՞ ոչ: Դա ոչ կոռեկտ հարց է: Բայց այն, որ տրամադրություններ կան, և զորավարժություններից հրաժարումն էլ այդ տրամադրության մաս է, փաստ է: Սա ավելի էֆեկտիվ քայլ է Հայաստանի կողմից, քան այն, որ Փաշինյանը վեր կենար ու հայտարարեր՝ մենք դուրս ենք գալիս ՀԱՊԿ-ից»,- ասում է Ստեփանյանը:
Քաղաքագետ Արմեն Բաղդասարյանը ՀԱՊԿ-ի առնչությամբ Փաշինյանի հայտարարությունների ենթատեքստում վերջնագիր է նկատել.
«Ես այնպիսի տպավորություն ունեմ, որ թեև Նիկոլ Փաշինյանն ասում է, թե գործընկերների հետ չի կարելի վերջնագրի տեսքով խոսել, բայց նրա արտահայտած մտքերի ենթատեքստը մեծ հաշվով հենց վերջնագիր էր: Եթե ՀԱՊԿ-ը, այսինքն՝ Ռուսաստանը, Հայաստանի անվտանգության մակարդակը չի բարձրացնում, ապա այս իրավիճակը չի կարող երկար շարունակվել, որովհետև այդ դեպքում, հակառակը՝ մեզ համար լրացուցիչ ռիսկեր են ստեղծում Հայաստանի անդամակցումը ՀԱՊԿ-ին և ռուսական ռազմաբազայի ներկայությունը Հայաստանում»:
Նկատենք, որ ՌԴ նախագահի մամուլի խոսնակ Դ. Պեսկովը, արձագանքելով ՀԱՊԿ զորավարժությունները Հայաստանում անցկացնելու աննպատակահարմարության մասին Փաշինյանի հայտարարությանը, նշել էր, որ ՀԱՊԿ-ը պաշտոնական տեղեկատվություն այդ մասին ստացել է և հիմա մշակում է դրանք այլ վայրում անցկացնելու հնարավորությունը: «Կարծում եմ, որ ՀԱՊԿ-ի գծով գործընկերները կապի մեջ կլինեն, կհստակեցնեն Հայաստանի դիրքորոշման մանրամասները։ Ամեն դեպքում, Հայաստանը մեր շատ մտերիմ դաշնակիցն է: Մենք կշարունակենք երկխոսությունը, այդ թվում՝ այն հարցերի վերաբերյալ, որոնք այժմ շատ բարդ են»,-ասել է Պեսկովը:
Հասմիկ Համբարձումյան
MediaLab.am
