Հայ Ձմեռ պապ 2011. Փախստական, հաշմանդամ, որդեկորույս հայր

Հայ Ձմեռ պապ 2011. Փախստական, հաշմանդամ, որդեկորույս հայր
Հայ Ձմեռ պապ 2011. Փախստական, հաշմանդամ, որդեկորույս հայր

Երեք որդիներին կորցրած Իգոր Սարգսյանն ամեն երեկո նստում է փայտի վառարանի կողքին, ձեռքն առնում մի փոքրիկ ծոցատետր, թերթում այն և թաքուն արտասվում` ժամանակ առ ժամանակ զգուշությամբ սրբելով թերթերի վրայի արցունքի կաթիլները, որոնք չորանալով` կարող են լղոզել թանկ ձեռագիրը…
Այդ ծոցատետրը Իգորի որդի Անդրանիկինն է, ով սեպտեմբեր ամսին զոհվել է ԼՂՀ Պաշտպանության բանակի առաջնագծերից մեկում`ադրբեջանցի դիպուկահարի կրակոցից:
Ծոցատետրում Անդրանիկը գրառել է իր ամենօրյա տպավորությունները. որ բանակն իրեն օգնում է կայանալ որպես տղամարդ, հասկանալ պատանեկության տարիների սխալները, գնահատել ծնողների վաստակը, մեկ առ մեկ հիշել և շնորհավորել մայրիկի, քույրիկների, փոքրիկ եղբոր, հոր, ընկերների ծնունդները:

Անդրանիկը գրում է, որ շատ է կարոտում հարազատներին, օրեր է հաշվում, որ վերջապես վերադառնա տուն և ծնողներին ոտքի կանգնեցնի, աշխատանքի տեղավորվի, ավարտին հասցնի տան վերանորոգումը, հայրիկին բուժման տանի և, և, և …

«Առավոտ ժամը տասին վայենկոմատից զանգում են, թե Անդրանիկը էլ չկա: Ոնց չկա, արա, երեկ եմ խոսել հեռախոսով, պոստում էր, ասում էր` պապա, լոխ լավ ա, վերջին վըյեզդս ա, խրեգ մնաց, կյամում տոն էսա», – հուզմունքից բառերը հազիվ արտաբերելով` պատմում է հայրը:

Անդրանիկը ծառայեց ուղիղ մեկ տարի և տաս ամիս: Նոյեմբերին պետք է զորացրվեր:

Իգորը պատմում է, որ հաճախ էր գնում որդուն տեսության: Ասում է, որ գոհ էր ծառայությունից, տեսքը միշտ տեղն էր, «հալի էր եկել», թիկնեղ էր դարձել:

«Ինքը որ խրամատում հերթապահություն էր անում, ընկերները հանգիստ էին: Ասում էին` շուշեցին որ հետներս ա, մենք արխային ենք: Շատ զգոն էր, պատասխանատու»:

Սարգսյանները մեկն են Շուշիում ապրող այն ընտանիքներից, որոնց բռնի տեղահանել են Բաքվից: Ընտանիքի հայրը` 48-ամյա Իգոր Սարգսյանը, պատերազմի առաջին օրվանից ի վեր մարտի դաշտում է եղել: Կնոջն ու երեխաներին պատսպարելով գյուղի նկուղներում` ինքը մեկնել է պատերազմ:

Բաքվում ապրելու տարիների մասին խոսելիս Իգորի աչքերը լցվում են: Այնտեղ է անցկացրել իր կյանքի ամենալավ տարիները, երբ «ամեն ինչ բոլ էր, իմ ու քո չկար»: Բաքվեցիներին բնորոշ ակցենտով Իգորն իրեն հարց է տալիս, թե ինչպես ստացվեց, որ երեկվա «եղբայրներն» սկսեցին պատերազմել իրար դեմ. ո՞վ է մեղավոր, ե՞րբ է վերջանալու` ինքը չգիտե: Բայց ինքն էլ շատերի պես գնաց պատերազմ, քանի որ, իր կարծիքով, ընտանիքը պաշտպանելու խնդիր կար.

«Թորքը էդքան կրակեց ինձ վրա, բայց ճակատս պինդ էր, ոչ մի բան չեղավ ինձ հետ: Մատերս կորցրեցի, ողնաշարիս մի մասը կորցրի, բայց ապրում եմ, լավ-վատ` ապրում եմ: Ի՞նչ իմանայի, որ մի օր ինձ չկպած թորքի գյուլլեն որդուս կսպանի»:

Սարգսյան ամուսինները նայում են հայելու մեջ և չեն ճանաչում իրենց` երկու ամսում նրանք անճանաչելիորեն փոխվել են, նիհարել, ծերացել… Որդու մահը կարծես թարմացրած լինի նրանց անցյալի ցավերը, դժվար տարիների մասին հիշողությունները…

Բաքվում ապրելու տարիներին մանուկ հասակում նախ մահացավ նրանց առաջնեկը: Շուշի տեղափոխվելուց հետո 15 տարեկանում կոկորդի քաղցկեցից մահացավ նրանց երկրորդ որդին: Ընտանիքի մայրը` Լորելան ասում է, որ երկու տարի հիվանդանոցներում են անցկացրել, տարբեր մեթոդներով փորձել են բուժել որդուն, սակայն անօգուտ:

Լորելան հիշում է, որ կյանքի մեծ մասն անցկացրել է հիվանդասենյակներում: Երկու մահացած որդիներից բացի, երկար ժամանակ նաև ամուսնուն էր խնամում հոսպիտալում, երբ պատերազմի տարիներին մի քանի անգամ վիրավորվեց: Ամուսինն այդ տարիներից ի վեր հաշմանդամ է, բայց, չնայած դրան, այսօր իրենց օրվա ապրուստը հոգացողն է: Ժամանակ առ ժամանակ ուժերը ներածին չափով շինարարությամբ է զբաղվում: Մեկ-մեկ էլ կինը` Լորելան է գորգագործությամբ զբաղվում` պատվերներ ունենալու դեպքում: Ընտանիքի հիմնական եկամուտը երեխաների ամսական նպաստն է` 48 հազար դրամ ($ 133):

Կենցաղային անբավարար պայմանների մասին ամուսինները նույնիսկ չեն էլ ակնարկում: Չեն խոսում այն մասին, որ պատուհանների ապակու փոխարեն ցելոֆան է, և տուն ներս թափանցող քամու դեմ նույնիսկ փայտի վառարանն է անզոր պայքարել:

«Դրանք լուծվող հարցեր են: Ցամաք հացավ էլ յոլա կքինանք: Կարևորը էս խոխեքս սաղ-սալամաթ ինին, արդեն վախումում: Ու՞մ եմ ինչ արել, որ կյանքս ստի ա դասավորվալ, վեշմինին փիսոթուն չում ըրալ, սաղ կյանքս հալալ քրտինքավում ապրալ, խե՞պիտի երեք տղա հողին հանձնեմ, խե՞»,- ասում է Լորելան:

Այժմ ամուսիններն ապրում են` իրենց երկու փոքրիկների վաղվա օրվան հավատալով: 10 տարեկան Լուիզան և 8 տարեկան Վաչիկը դպրոց են հաճախում: Նրանց ավագ քույրիկն արդեն ամուսնացել է և փոքրիկ որդի ունի:

Այդ փոքրիկներին նույնիսկ սենյակի սառնությունը չի խանգարում, որպեսզի ժամերով փակվեն և դասերով զբաղվեն: Մայրիկն ու հայրիկը խոստովանում են, որ վերջերս աչքաթող են արել երեխաներին, ուժ չեն գտնում, որ առաջվա պես օգնեն` տնային աշխատանքները կատարեն, խաղան հետները…

Բայց կարմիր թուշիկներով քույր ու եղբայրը միշտ մաքուր են, կոկիկ հագնված, ժպիտը դեմքներին:

«Լուիզան դպրոցի լույսն է, դպրոցի պարծանքը», – ասում է Սարգսյանների հարևանուհին` ընկեր Լուսինեն, ով նաև Լուիզայի ուսուցչուհին է:

-Լուիզա, որ մեծանաս, ի՞նչ ես դառնալու:

-Ը~մ, չգիտեմ… Որ մեծանամ, մաթեմատիկայի ուսուցչուհի եմ դառնալու:

Լուսինե Մուսայելյան

«Ազատություն» ռադիոկայանի հայկական ծառայություն /www.azatutyun.am/

———————————————————————————————–

«Հայ Ձմեռ պապ» բարեգործական հիմնադրամը /http://haysanta.am/, համագործակցությամբ «Հետք» և «ՄեդիաԼաբ» առցանց պարբերականների, «168 ժամ», «Տեսանկյուն» թերթերի և «Ազատություն» ռադիոկայանի հայկական ծառայության, ներկայացնում է «Հայ Ձմեռ պապ-2011» լրագրողական-բարեգործական թողարկումը: Այս համատեղ թողարկումը սկիզբն է Հայաստանում նոր` լրագրողական բարեգործական ցանցի գործունեության: Հոդվածը տպագրվում է «Հայ Ձմեռ պապ» բարեգործական հիմնադրամի ծրագրի շրջանակներում: