«Մեռած եմ, թաղած չեմ»,- այսպես է նկարագրում իր վիճակը Երևանի Նոր Նորքի առաջին զանգվածի բնակիչ 63-ամյա ազատամարտիկ Էդվարդ Ներսեսյանը:
Ղարաբաղյան պատերազմի տարիներին նա անձնուրաց ծառայել է հայրենիքին, պատերազմի ամբողջ ընթացքում եղել է ռազմի դաշտում, ինչպես ինքն է ասում՝ վիրավորվել, ապաքինվել ու նորից գնացել է կռիվ:
Պետությունը, սակայն, Էդվարդ Ներսեսյանի խոսքով, այսօր անտեսում է իր խնդիրները: Առողջական ու սոցիալական խնդիրների պատճառով նա կորցրել է հույսը, ասում է՝ հոգսերն այնքան շատ են, որ չի կարողանում ամուսնացնել երեք չափահաս որդիներին:
«Էսօր որ ինվալիդ եմ դարձել, թող իրանք էլ մի քիչ ֆայմ ունենան, մի բան անեն: Մենք էս երկրի կողմից անտեսված ենք, բայց չգիտեմ, թե մենք իրանց ի՛նչ ենք արել: Մենք ենք արել, որ իրանք դարձան պրեզիդենտ, նախարար ու եսիմ ինչ պաշտոններ գրավեցին: Իսկ էսօր իրանք մեր մահն են ուզում, իրանք գենոցիդ են անում, Ալիևի զինվորներն են, շակալներ»,- «Մեդիալաբին» ասում է Էդվարդ Ներսեսյանը:
Նրան պատկան մարմիները հորդորել են հերթի մեջ սպասել, մինչև կբարելավեն բնակարանային խնդիրները:
«Ես եթե հերթին սպասեմ, կդառնամ 90 քանի տարեկան, որ նոր ինձ բարելավում տան, իմ տղերքն էլ կդառնան 60 տարեկան: Բայց իմ երեխեքն արդեն 30-ն անց են, չեն կարող սպասել, էսօր չենք կարողանում մենք երեխա պսակենք»:
Էդվարդ Ներսեսյանն ասում է, որ հիվանդանոց դիմելիս որևէ արտոնություն չունի, ոչ ոքի չի էլ հետաքրքրում, որ ինքն ազատամարտիկ է:
«Իրանք ասում են՝ փողը կտաս՝ կտաս, չես տա՝ պարտադիր պտի տաս: Չտաս՝ կտանեն, ես շատ գիտեմ, ընենց սենյակ կգցեն, որ սիրտդ կխառնի»,- ասում է նա:
Արցախյան պատերազմի մասնակիցներն Ազատության հրապարակում հունիսի 4-ից դարձյալ եռօրյա նստացույց են հայտարարել՝ պահանջելով, որ կառավարությունը բավարարի ազատամարտիկների՝ 6 կետից բաղկացած պահանջները. արժանապատիվ կյանք սեփական հայրենիքում:
Ասում են, որ նախարարի հետ օրերս տեղի ունեցած հանդիպումից գոհ են:
«Իրար հետ զրուցել ենք, մեր պահանջները ներկայացրել ենք: Նախարարն էլ ցանկություն ունի, որ մեզ օգնի, բնական է, դրա համար էր հրավիրել նախարարություն: Վեց հոգանոց խմբով գնացել ենք, ասաց, որ կներկայացնի խնդիրները կառավարություն, և կաշխատեն լուծել: Հետո տղաներով հասկացանք, որ իր կողմից ուշադրություն կա, որ իրոք ուզում է օգնել մեզ»,- «Մեդիալաբին» ասում է ազատամարտիկ, պահեստազորի գնդապետ Վոլոդյա Ավետիսյանը:
Չնայած Սեյրան Օհանյանի հետ հանդիպմանը՝ ազատամարտիկները որոշել են շարունակել իրենց նստացույցը, որպեսզի, իրենց խոսքով, զգոն պահեն կառավարությանը:
Ազատամարտիկների վեց կետից բաղկացած պահանջներն են՝ նախ՝ կամավոր ազատամարտիկների կարգավիճակի վերաբերյալ օրենքի ընդունում: Ազատամարտիկները նաև պահանջում են իրենց հատկացնել անժամկետ հավելյալ թոշակ՝ նվազագույն զամբյուղի չափով:
Պահանջներից մեկն էլ այն է, որ պատերազմին մասնակցած և վիրավորված ազատամարտիկների հաշմանդամության թոշակը կրկնակի բարձրանա:
Ազատամարտիկները պահանջում են նաև, որ իրենց ընտանիքների, ինչպես նաև զոհված ազատամարտիկների ընտանիքների անդամների համար սահմանվեն անվճար վիրահատություն, բուժօգնություն, ուսման և կոմունալ վճարների մասով զեղչեր: Պահանջում են նաև Արցախյան պատերազմին մասնակցած, ժամկետային զինվորական ծառայություն անցած և պահեստազորում գտնվող ազատամարտիներին նշանակել արժանապատիվ թոշակ:
Ավետիսյանն ասում է, որ, թեև պահեստազորի գնդապետ է, սակայն ամսական 85 հազար դրամ թոշակ է ստանում, որից 5000 դրամը Արցախյան ազատամարտին մասնակցելու գումարն է: «Ովքեր չեն ծառայել, էդ 5000 դրամն էլ չեն ստանում, դրա համար մենք պահանջում ենք հավելյալ թոշակ՝ սննդի զամբյուղի հավելյալ չափով»,- ասում է նա:
Քելբաջարի և Ֆիզուլիի ազատագրման մարտերին և Շահումյանի շրջանի պաշտպանությանը մասնակցած Վանաձորի բնակիչ Մերուժան Հարությունյանն ասում է, որ պաշտպանության նախարարությունից փաստաթուղթ ունի, որը փաստում է, որ ինքը Լաչինի շրջանում վիրավորվել է ու կոնտուզիա ստացել:
«Բայց թոշակ չեն տալիս, ասում են՝ հիվանդանոց չես պառկել: Ինձ հասանելիքն էլ չեն տալիս, ի՞նչ ուզես էս պետությունից: Պետությունը մերն է, բայց ղեկավարությունն այսօր զավթել է իշխանությունը: Սա մեր հողն է, չեմ զղջում, որ պաշտպանել եմ, մերն է, ոչ թե Սերժի, Լֆիկի, Մկան կամ Նեմեցի»,- «Մեդիալաբին» ասում է նա: Ազատամարտիկը նշում է, որ թոռնիկներ ունի, սակայն չի կարողանում ոչինչ գնել նրանց համար, ինչը մեծ ցավ է պատճառում իրեն: 55-ամյա Հարությունյանը շատ է փորձել, բայց չի կարողանում աշխատանք գտնել և, իր խոսքով, ողորմություն անելով է ապրում: Բայց չի կորցրել հպարտությունը. «Էս կառավարությունից մեզ հասանելիքն ենք ուզում, ոչ թե ողորմություն»:
Ազատամարտիկ Ստեփան Ստեփանյանը (Ռեմբո) ասում է, որ նախկինում Սթրես կենտրոնում էին իրենց բուժումն ստանում պետպատվերի շրջանակներում, սակայն ոչ բոլորին էին անվճար բուժում, անտեղյակներից գումար էին վերցնում:
Իսկ հիմա, կենտրոնի վաճառքից հետո, նրանք չգիտեն՝ որտե՛ղ դիմել բուժօգնություն ստանալու համար: Ստեփանյանը երրորդ խմբի հաշմանդամ է, ասում է, որ ստանում է ընդամենը 46 հազար դրամ թոշակ:
«Ինձ՝ մի հատ սիգարետ, մեկին՝ մի հատ պեչենի, դատարկ գալիս եմ տուն, էդ ի՞նչ փող ա: Տերովներին տերն ա տարել, անտերներին գելն ա տարել»,- հավելում է Ռեմբոն:
Ազատամարտիկ Սամվել Սիմոնյանն էլ ապրում է Կոտայքի մարզում՝ վթարային տան մեջ:
«Ժամանակին 250 հազար ռուբլի վճարել եմ իմ պետությանը՝ զենք գնելու համար, մասնակցել եմ Շուշիի ազատագրմանը, բայց այսօրվա դրությամբ ոչ մի ուշադրություն ինձ չեն դարձնում: Այդ գումարով ես 4 հատ կսարքեի»,- ասում է նա՝ երկրի ղեկավարությունից խնդրելով լուծել իր բնակարանային հարցերը: Սիմոնյանն այսօր ստանում է ընդամենը 23 հազար դրամ թոշակ:
Առաջիկա հինգշաբթի՝ կառավարության նիստի օրը, ազատամարտիկները պատրաստվում են Ազատության հրապարակից երթով գնալու դեպի կառավարության շենք: Նրանք նշում են, որ մտադիր են նստացույցը դադարեցնել հինգշաբթի երեկոյան:
Մարի Ներսեսյան
© Medialab.am
