Բռնություն ու թերացում. Ըստ սոցապ նախարարի` երեխաների իրավունքների պաշտպանության ոլորտում քաղաքականությունը փոփոխվում է

Բռնություն ու թերացում. Ըստ սոցապ նախարարի` երեխաների իրավունքների պաշտպանության ոլորտում քաղաքականությունը փոփոխվում է
Բռնություն ու թերացում. Ըստ սոցապ նախարարի` երեխաների իրավունքների պաշտպանության ոլորտում քաղաքականությունը փոփոխվում է

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարար Արտեմ Ասատրյանը:

-Պարոն Ասատրյան, վերջին շրջանում մեծ աղմուկ բարձրացրեց Բյուրեղավանի գիշերօթիկ դպրոցում տեղի ունեցածը, երբ տնօրենի կողմից բռնություն էր կիրառվել սոցիալապես խոցելի խմբին պատկանող երեխաների նկատմամբ: Պետք է Մարդու իրավունքների պաշտպանը բացահայտումներ աներ, վարչապետն այցելեր դպրոց, նո՞ր միայն նախարարությունը տեսներ խնդիրները: Նախարարությունը վերահսկողության լծակներ չունի՞:

-Նախարարությունը, բնականաբար, ունի վերահսկողության լծակներ, և այս ընթացքում նաև իրականացվել են աշխատանքներ և դրանք շարունակական բնույթ են կրում: Բայց շատ կարևոր է, որպեսզի մեր հաստատություններում մատուցվող ծառայությունների առումով՝ խնամքի, դաստիարակության, սննդի և այլնի հետ կաված, ունենանք հստակ գործող մոնիթորինգի համակարգ: Մենք այդ ուղղությամբ արդեն բավական աշխատանքներ ենք կատարել, ներկայումս էլ այդ աշխատանքներն ավելի առարկայական են դառնում, ինչը թույլ կտա վերահսկողությունն ավելի օպերատիվ դարձնել և նաև արագ արձագանքել այն բոլոր խնդիրներին, որոնք հնարավոր է, որ կան կամ հնարավոր է, որ առաջանան: Կարծում եմ, որ սա պետք է ընդհանրապես ընդունենք որպես ազդակ, և այդ առումով ես կարծում եմ, որ ընդհանրապես նմանատիպ հաստատություններում այն խնդիրները, որոնք կան, պետք է երկկողմանի լուծումներ ունենան: Այնպես չէ, որ ես միայն նշեմ, ասենք, խնամք իրականացնողի հետ կապված խնդիրը: Կարծում եմ՝ դա բավականին դժվար առաքելություն է, բայց պետք է պատվով իրականացնել:

-Այսինքն՝ մոնիթորինգի մեխանիզմը ներդնելու դեպքում բացառվելու՞ են նմանատիպ դեպքերը:  

-Այո, մենք հիմա մոնիթորինգի համակարգ ենք ներդնում, որը բոլոր ուղղություններով է լինելու՝ խնամքի, սննդի, դաստիարակչական աշխատանքի հետ կապված: Դա ենթադրում է ստանալ ամբողջական և համալիր տեղեկատվություն: Ստանալ, վերլուծել անընդհատ ռեժիմով և դրա հիման վրա և մատուցվող ծառությունների որակն ու արդյունավետությունը գնահատել, և նաև մասնագիտական որակներն այդ խնամքի աշխատանքներն իրականցնողների, ընդհանրապես սոցիալական աշխատողների: Շատ կարևոր ինստիտուտ ենք հիմա ուզում ներդնել՝ սոցիալական աշխատողների հավաստագրման, և այդ առումով նաև պետք է իրականացնենք վերապատրստման, ուսուցման դասընթացներ, շարունակական ծրագրեր, որպեսզի այդ որակյալ կադրերով համալրվեն այդ կարգի հաստատությունները:

-Իսկ մոնիթորինգն ովքե՞ր են իրականացնելու, նախարարության աշխատակիցնե՞րը:

-Համակարգն այպիսին է, որ դա հնարավորինս զերծ է սուբյեկտիվ մոտեցումներից: Այսինքն՝ ցուցանիշների համակարգ է մշակվել ամբողջական, որը երեք տիպի է՝ քանակական, ժամկետային և որակական: Այս երեք ցուցանիշների համախումբը, եթե օբյեկտիվ հավաքում ես, ընդամենը պետք է վերլուծություններ իրականացնես և դրա վերաբերյալ եզրակացություններ ներկայացնես: Եվ նաև մեծացվում է այդ մոնիթորինգն իրականացնողների պատասխանատվությունը, որոնք պետք է նաև ժամանակին արձագանքեն առկա խնդիրներին:

-Մինչ այդ բացահայտումը, Բյուրեղավանի դպրոցում տիրող իրավիճակի մասին բողոքներ կամ ահազանգեր ստացե՞լ էր նախարարությունը:

-Ընդհանրապես տարաբնույթ խնդիրներ անընդհատ լինում են: Մեր համագործակցությունը ոչ պետական կազմակերպությունների՝ Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի, միջազգային կազմակերպությունների հետ, արդեն բավական երկար ժամանակ է: Եվ այդ համագործակցությունը հենց ենթադրում է պարբերական մոնիթորինգի միջոցով խնդիրների վերհանում և լուծում: Այնպես չի, որ մենք երբևէ տեղյակ չենք եղել խնդիրներին կամ խնդիր չեն եղել: Եվ եղել են խնդիրներ, և դրանք լուծումներ են ունեցել, դա նորմալ աշխատանքային պրոցես է:

-Դուք նախքան այդ իմացե՞լ եք, որ Բյուրեղավանի գիշերօթիկ դպրոցի արդեն նախկին տնօրենը բռնություն է գործադրում աշակերտների նկատմամբ:

-Գիտեք, դա դժվար ապացուցելի էր նաև այն առումով, որ այն խումբը, որն այցելել էր դպրոց նախարարությունից, այնպես չէր, որ իրավիճակը համապատասխանում էր նկարագրածին: Բայց այտեղ կա կարևոր խնդիր՝ օբյեկտիվություն ապահովելու խնդիր: Եվ անկախ նրանից, թե այդպիսի բռնություններ եղել են, թե ոչ, ի վերջո այն մթնոլորտը, որ ձևավորված էր կոնկրետ այդ դպրոցում, դա անընդունելի էր բնականաբար:

-Աշխատանքից հեռացված տնօրենին ի՞նչ պատիժ է սպասվում:

-Դա վերբերում է իրավապահ մարմինների գործառույթներին, քննություն է իրականացվում, և ես չեմ կարող ասել, թե քննության արդյունքներն ինչպիսին կլինեն:

-Սա առաջին դեպքը չէ, երբ հատուկ դպրոցում երեխաների իրավունքների ոտնահարման մասին ահազանգ է լինում: Ստացվում է, որ այդ հաստատություններում սովորող երեխաներն անպաշտպա՞ն են, պետությունն ինչպե՞ս է պաշտպանում նրանց:

-Ես կարծում եմ, որ այդ հաստատություններում խնամվող երեխաներն անպաշտպան չեն: Կարող են լինել, ասենք, իրենց աշխատանքներում թերացող, ինչ-որ խնդիրներ ժամանակին չլուծող կամ որոշակի խնդիրներ առաջացնող աշխատողներ: Բայց ընդհանրապես դա տարածել և ասել, որ համակարգում այդպիսի իրավիճակ է, ես դրա հետ ընդհանրապես համաձայն չեմ: Համակագում բավական փոփոխություններ են եղել, համակարգում բավական լավացել են և խնամքի, և սննդի հետ կապված պետական ֆինանսավորման շրջանակներում մատուցվող ծառայությունները: Բայց դա անընդհատ և շարունակական պրոցես է: Բացարձակ, ես այդ կարծիքին չեմ, որ անպաշտպան են երեխաները: Ավելին, մենք շատ հոգատար և խնամողներ ունենք, և տնօրեններ, և սոցիալական աշխատողներ, որոնք իրենց ամբողջ աշխատանքը հենց կառուցում են դրա վրա, որովհետև իրենք երևի աշխատավայրում ավելի շատ են լինում, քան իրենց տներում և ուզում են նաև այդ ընտանեկան միջավայրը ձևավորել: Բայց, այնուամենայնիվ, ընդհանրապես շուրջօրյա խնամքի հետ կապված մեր քաղաքանությունը երեխաների իրավունքների պաշտպանության ոլորտում փոփոխվում է: Հիմա շատ ավելի առարկայական միջոցառումների ծրագրեր ենք ներկայացնելու, որոնք ուղղված են լինելու նրան, որ երեխան պիտի խնամվի ընտանիքում: Սոցիալական պատճառներով երեխան չպիտի կտրվի ընտանիքից, չպիտի հայտնվի այդ հաստատություններում: Սա հիմնարար դրույթ է, և հիմա մենք գործնական քայլեր ենք նախատեսում, նաև միջազգային կազմակերպությունների հետ համագործակցելով, որպեսզի հնարավորինս ստեղծենք այլընտրանքային սոցիական ծառայություններ, որով կուժեղացնենք ընտանիքները, որպեսզի սոցիալական պատճառով երեխաները չհայտնվեն խնամիք հաստատություններում: Ներկա փուլում սա մեր գլխավոր խնդիրն  է, և կարծում եմ՝ կկարողանանք լուծել:

-Բյուրեղավանի գիշերօթիկ դպրոցում տեղի ունեցածի կապացությամբ պաշտոնեական լիազորությունները թերի կատարելու համար վարչապետի կողմից  խիստ նկատողություն ստացավ աշխատանքի և սոցիալական հարցերի փոխնախարար Ֆիլարետ Բերիկյանը: Դուք մինչ այդ չէի՞ք նկատել, որ ձեր տեղակալը թերանում է աշխատանքում:

-Ես կարծում եմ, որ այն, ինչ իրականացվեց, դա հենց իրերի դրությունն էր ցույց տալիս:

Լուսանկարում` Բյուրեղավանի գիշերօթիկ դպրոցը

Մարի Ներսեսյան

© Medialab.am