«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Երևանի տիկնիկային թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար Ռուբեն Բաբայանը:
-Պարոն Բաբայան, այսօր Հայաստանում տոն է, Սահմանադրության օրն է, բայց հանրության տրամադրությունը կարծես թե տոնական չէ: Օրը մյուսներից թերեւս միայն ոչ աշխատանքային լինելով է տարբերվում:
-Դժվար հարց է, կարծում եմ, յուրաքանչյուր տոն իմաստավորվում է, երբ այն օրը, որը նշվում է, բովանդակությամբ լեցուն է լինում, երբ մենք մեր Սահմանադրության յուրաքանչյուր կետը , իսկ վերջիվերջո, Սահմանադրություն ունենում են միայն անկախ պետությունները, զգում ենք մեր վրա եւ հպարտանում ենք, որ մենք ունենք Սահամանադրություն, ունենք պետություն, այդ Սահմանադրությունը գործում է եւ ի շնորհիվ նրա մենք ունենք արժանապատիվ եւ բարեկեցիկ կյանք: Հակառակ դեպքում, երբ նման զգացողություն չկա, նաեւ այդքան էլ անկեղծորեն չի լինում տոնը: Սա վերաբերվում է եւ Սահմանադրության օրվան եւ Անկախության օրվան: Ես կարծում եմ, որ յուրաքանչյուր իրադարձության արտաքին արտահայտում առաջին հերթին պետք է ներքին բովանդակությամբ լցված լինի , միայն այդ ժամանակ մենք անկեղծ դուրս կգանք փողոց, կշնորհավորենք միմյանց: Այդ դեպքում, Ձեր այսօրվա զանգը կսկսվեր «Ձեր տոնը շնորհավոր» արտահայտությամբ եւ մենք մի քիչ ավելի այլ երաժշտական լադի վրա կվարեինք մեր խոսակցությունը` ոչ թե մինոր, այլ մաժոր, կփորձեինք ամեն օր հասկանալ, թե Սահմանադրության ինչ նոր կետ իրականացավ: Կարծում եմ, ամենակարեւորն է, որ իրականանա մեր Սահմանադրության հենց առաջին հոդվածը` որ Հայաստանի Հանրապետությունը ինքնիշխան , ժողովրդավարական, իրավական, սոցիալական պետություն է: Երբ մենք կարողանանք միմյանց շնորհավորել այս 4 կետերի իրականացման կապակցությամբ, դա կդառնա տոն:
-Մեր երկրում ցավոք, ամեն պահի Սահմանադրությունը կարող է խախտվել` սկսած մարդու եւ քաղաքացու տարրական իրավունքներից, մինչեւ ինքնիշխանության հետ կապված խնդիրներ: Այս պայմաններում, Սահմանադրությունը շարունակում է փոփոխությունների ենթարկվել: Իրականում Մայր օրենքի տե՞ստն է վատը, թե խնդիրն այլ տեղ է թաքնված:
-Ես կարծում եմ, անկախ նրանից, ինչպիսին է Սահմանադրությունը, այն պետք է գործի եւ միայն գործելու ընթացքում կարող են ի հայտ գալ որոշակի թերություններ, որոնք կարող են փոփոխության ենթարկվել: Մենք գիտենք Միացյալ Նահանգների Սահմանադրությունը, այն որոշակի փոփոխություններ կրել է եւ այդ փոփոխությունները եղել են ժողովրդավարության, մարդու իրավունքների եւ ազատությունների վերաբերյալ: Իրականում, Սահմանադրությունը պետք է գործի եւ չի կարելի պատճառաբանել, որ մենք փոխում ենք Սահմանադրությունը, որովհետեւ նախկինը չէր գործում, նորը կգործի: Այդպես չէ, եւ հինը եւ նորը պետք է գործածենք մենք, հակառակ դեպքում դա դառնում է մի փաստաթուղթ, որն ընդունված է ունենալ, ընդունված է ունենալ դատարաններ, օրենքներ, մարդու իրավունքների պաշտպան… Մի քիչ էլ տպավորություն է ստեղծվում, որ այդ ամենը մենք անում ենք համապատասխան եվրոպական կառույցներին ցույց տալու համար, որ տեսեք, մենք էլ քաղաքակիրթ երկիր ենք: Կարծում եմ, առաջին հերթին դա մեզ է պետք , առաջին հերթին մեզ համար պետք է գործի մեզ Սահմանադրությունը, նա պետք է արդարացված լինի մեզ համար, պետք է մեր կողմից գնահատական ստանա, մեր ընտրությունները գնահատական պետք է ստանան մեր կողմից, ոչ թե տարբեր կառույցների ու դիրտորդների:
-Ի՞նչ եք կարծում, ինչպիսի՞ Հայաստան կունենայինք այսօր, եթե իրականում այն, ինչ գրված է Սահմանադրության տեքստում, կյանքի կոչվեր:
-Կունենայինք այնպիսի Հայաստան, որը նշված է Սահմանադրության առաջին կետում` ինքնիշխան, ժողովրդավարական, իրավական, սոցիալական: Հրաշալի կետ է: Կարծում եմ, որ Սահմանադրության իրագործումը եւ պահանջը, որ այն կայանա, ամբողջ ժողովրդի պարտականությունն է, Սահմանադրությունը գրված չէ ոչ իշխանության համար, ոչ ընդդիմության համար, այն մեր համար է` հասարակության, ժողովրդի, եթե այն չի աշխատում գեթ մեկ մարդու պարագայում, դա բոլորիս մեղքն է:
-Փաստացի, չի աշխատում, պարոն Բաբայան: Պատճառը ո՞րն է, հասարակությունը չի՞ ցանկանում, թե՞ իշխանությունը:
-Ես կարծում եմ, մենք շատ երկար տեւական ժամանակ է ձեւական կերպով ենք մոտենում Սահմանադրության շատ ու շատ դրույթների` կարծելով, որ դե, դա գրված է, որովհետեւ այդպես պետք է լինի: Այստեղ ես չեմ կարող միանշանակորեն մեղադրել իշխանությանը, որովհետեւ եթե լինի հասարակության կողմից ուժեղ ճնշում, ընդդիմության կողմից ուժեղ ճնշում, որեւէ իշխանություն չի կարող հակասահմանադրական գործողություններ իրականացնել: Աստրովսկու պիեսներից մեկում դուրս է գալիս կալվածատերը եւ գյուղացիներին ասում է` դե ինչպես եք ուզում դատեմ, օրենքո՞վ, թե՞ արդարությամբ: Արդարությունը նա իրեն է վերագրում, այ մենք էլ հաճախ, խուսափում ենք օրենքից եւ փնտրում ենք այլ ճանապարհներ, որպեսզի որեւէ գործ մեր ուզածով լուծվի: Ես բերեմ հասարակ օրինակ, ժամանակին, երիտասարդ տարիներին բախտ ունեցել եմ լինել ընտրական հանձնաժողովում ու ցավոք, նկատել եմ մի ահավոր բան` կեղծել պատրաստ են բոլորը, պարզապես ոմանց դա հաջողվում է, ոմանց` ոչ: Մենք պետք է կարողանանք հասկանալ, որ կեղծել պետք չի որեւէ պարագայում, որքան էլ քո կարծիքով արդար ու լավ մարդիկ քո կեղծիքի արդյունքում իշխանության կգան, որովհետեւ կեղծած յուրաքանչոյւր գործողություն իր բնույթով արդեն վնասակար է: Օրինական լուծումը կարող է մեզ դուր գալ կամ դուր չգալ, բայց այն, եթե օրինական է, այն ընդունելի է եւ հակառակը` անօրինական ամեն բան մեզ հետ է գցում:
-Իսկ ի՞նչ եք կարծում, դա հասկանալու համար երկա՞ր ժամանակ է հարկավոր:
-Գիտեք, կարծում եմ, մենք մի քիչ դժվար ենք դա հասկանում, բայց սկսում ենք հասկանալ, այդ պրոցեսը գնում է, մենք տեսնում ենք, որ մեր երիտասարդներն ավելի օրինապաշտ են, առավել հաճախ են խոսում օրենքի կետից: Մեծահասակների շրջանում դուք ավելի շատ կլսեք բողոքներ, խնդրանքներ, բայց ավելի քիչ կլսեք օրենքին համապատասխան գործողություններ կատարելու պահանջ: Շատ լավ է, որ երիտասարդները դա հասկացել են, որովհետեւ նրանք պետք է երկիր ստեղծեն ` հենց այսօր, նրանք մեր ապագան չեն, մեր ներկան են եւ որքան ավելի շուտ դառնան մեր ներկան, այնքան ավելի լավ:
Անի Սայադյան
MediaLab.am
