«Մեդիալաբը» երկրում տեղի ունեցող վերջին զարգացումների շուրջ զրուցել է հայտնի երգիչ, երգահան Էդուարդ Զորիկյանի հետ:
-Պարոն Զորիկայն, այս օրերին ականատես ենք լինում վարչապետի հրաժարականին ու նոր կառավարության ձևավորմանը: Իշխանությունները հայտարարում են, որ ազգային համաձայնության կառավարություն են ստեղծում ու գնում են էական փոփոխությունների ճանապարհով: Արդյոք պե՞տք է հավատալ այս խոստումներին ու ինչ-որ արդյունք սպասել այս գործընթացից:
-Երբ նույն ուժն է այդ խոստումները տալիս, ի՞նչ սպասել: Ես ինչքան հիշում եմ, միշտ էլ ինչ-որ բան են ասել, բայց ոչ մի արդյունք էլ չի եղել: Հերթական անգամ բան են ասում, հիմա հո չփոխվեցի՞ն, նույն մարդիկն են, չէ՞: Ի՞նչ կապ ունի՝ այսօր վարչապետ է, վաղը դեսպան կամ նախագահ կլինի, նույն մարդիկ են, նույն ուժն է: Փոփոխություն անողը ոչ թե ասում է՝ շուտով փոփոխություն կլինի, փոփոխություն անողը հենց ընտրվելու առաջին իսկ օրվանից, եթե իհարկե դա ընտրություն է եղել, կսկսի փոխել ու այդ ճանապարհով իր՝ մշտապես վերընտրվելու հարցը կլուծի, ոչ թե էն ճանապարհներով, որոնցով էսօր իշխանությունները փորձում են վերարատադրել իրենց:
-Այսինքն՝ հերթական անգամ փորձում են վերարտադրվելու համար ուղղակի դատակ խոստումնե՞ր տալ հասարակությանը:
-Միշտ էլ թոզ են փչել մարդկանց աչքերին: Իրենք թոզ են փչել, մինչև մենք էդ թոզը մաքրել ենք մեր աչքերից, իրենք մի քանի դղյակ ավելի են սարքել՝ այստեղ, դրսում, չգիտեմ որտեղ, լուսնի վրա: Հիմա բանաձևն են փոխել, բայց միևնույն է՝ երկու անգամ երկու չորս է անում, ոնց ուզում են, թող անվանեն:
-Իսկ իրականում ի՞նչ պետք է անել այս իրավիճակից դուրս գալու ու իրոք փոփոխությունների հասնելու համար:
-Պետք է ազնիվ լինել: Մեր ժողովուրդը բազմաթիվ անգամներ ապացուցեց, թե ինքը ինչ ներուժ ունի: Այսքան դժգոհում ենք, որ անկախացանք, բայց այդպես էլ չանկախացանք, բայց նույնիսկ այս պայմաններում ժողովուրդը ապացուցեց, որ ինքը կապված է իր լեզվի, իր ազգային արժեքների ու իր արմատների հետ: Հատկապես նոր սերունդը, որը ծնվել ու մեծացել է անկախության պայմաններում, դա գնահատում է: Թեկուզ չակերտավոր ազատության, բայց նույնիսկ ազատության այդ փոքրիկ օդանցքը, որ բացվում է, ազգային կոչվող ծառը սկսում է աճել, ձգտել դեպի լույսն ու մաքուր օդը: Մեր ժողովուրդը տարբեր իրավիճակներում ու տարբեր որոշումներից հետո ցույց է տվել, թե ինչպես է դրսևորվել: Բոլորը միշտ օրինակ են բերում, թե քառօրյա պատերազմի ժամանակ ժողովուրդը ոնց դրսևորեց իրեն, բայց միայն դա չէ, մինչև այդ էլ են եղել բազմաթիվ դեպքեր: Նույնիսկ այն ժամանակ, երբ Բաղրամյան պողոտայում հավաքեցին մարդկանց ու գնացին մոմավառության ու աղոթքի, ժողովրդի մոտ կար մի զգացողություն, որ կարող էր արյուն թափվել, նման քայլից հետ կանգնեցին: Դե թող կեսը գնար մոմավառության, մյուս կեսը գնար Բաղրամյան 26-ը քանդելու: Բայց չգնաց, չէ՞: Այսինքն՝ ժողովուրդը տարբեր կերպ ու միշտ իր դժգոհությունն արտահայտել է, բայց երբեք այն աստիճան սրացումների, ինչը կարող է բերել քաղաքացիական պատերազմի, երբեք չի գնացել: Ես էլ չեմ խոսում այն մասին, որ այս ժողովրդին ընդամենը կես բերան մի բան են ասում, խելոք ենթարկվում է: Հիշո՞ւմ եք, ինչ աղմուկ հանեց ճանապարհներին տեսախցիկների տեղադրումը, աղմկեցին, բայց հիմա ի՞նչ են անում՝ սուս ու փուս ենթարկվում են: Աշխատում են չխախտել, եթե խախտեց, ուրեմն պետք է տանի ու վճարի: Մարդիկ հասկանում են, որ ձևը դա է, պիտի չխախտես:
-Իսկ գուցե հենց այդ առիթից էլ օգտվո՞ւմ է իշխանությունը, երբ տեսնում է, որ հասարակությունն ամեն ինչի հետ հարմարվում է:
-Այ դա արդեն բնութագրում է մեր իշխանությանը: Այն, որ իրենք էդ են, մենք էն գլխից գիտեինք: Իսկ ո՞վ ասեց, որ հենց առաջին օրից հավատ կար նախագահի կամ իշխանությունների հանդեպ: Մոռացա՞նք, թե ինչ ճանապարհով եկան իշխանության, Մարտի մեկը նկատի ունեմ: Մեր վատն այն է, որ երեք նախագահներից որէև մեկի մասով չենք կարող ասել, որ՝ այսինչի ժամանակ ինչ-որ բան արվեց: Էդ որ շենք են սարքում, չգիտեմ ինչ են անում, ժողովուրդը հասկանում է, որ դա ուղղակի իրենց բիզնեսն է: Դա թող չմատուցեն ու ժողովրդի աչքը չմտցնեն, թե՝ տեսեք, մենք Հյուսիսային պողոտա ենք սարքել: Ո՞ւմ էր պետք ձեր պողոտան: Եթե իշխանությունը մի հասարակ բան հասկանա, երկրի վիճակը սա չի լինի: Մովսեսն ինչո՞ւ հրեաներին հանեց Եգիպոսից: Նա իր կարճ խելքով հասկացավ, որ իր ժողովուրդն ուրիշ պետությանը չպետք է հարկ մուծի, որովհետև ժողովուրդը հարկատու է: Պետք է առաջինը պոկել, ժողովրդին հանել կայսրությունից, հետո ինչ-որ տեղ, ինչ-որ հողի վրա ստեղծել քո պետությունը, հետո նոր այդ ժողովրդից հարկ վերցնել: Պետության խնդիրը դա է՝ ժողովրդին պաշտպանել, ասել՝ ազատ եք, իրավունքները ձերն են, աշխատեք, հարստացեք, հարկն էլ վճարեք: Բայց մերոնք մինչև էսօր չեն հասկանում սա: Մերոնց թվում է, որ ախպոր տղուն բերեց էսինչ գործին, էդ ախպոր տղեն էլ իրան լավ կնայի: Այ մարդ, գնայիք մի տեղ հեռու իրար հետ գործ անեիք, բայց եթե դուք պետության գլուխ եք, մի քիչ ուրիշ ձև պիտի մտածեք արդեն, չէ՞: Լավ ինչքա՞ն կարելի է այսպես:
Ժողովրդին ոչ մի օգուտ վարչապետի փոփոխությունից: Մենք արդեն գիտենք՝ ում են նշանակելու Հովիկ Աբրահամյանի փոխարեն: Է հա, բայց ինքը քաղաքապետ է եղել, տեսանք, նույն բանը չարե՞ց: Դրեց, երկու շենք ներկեց, նույն թոզը չփեց ժողովրդի աչքերին: Հա բայց ժողովրդի գրպանի պարունակությունը դրանից չի ավելանում, իրենց գրպանի պարունակությունն է ավելանում: Բայց էն ներկը, որ քսում են էդ շենքին, ժողովրդի գրպանի պարունակությունից է, իրենց գրպանից հո չէ:
Էմմա Մանուկյան
MediaLab.am