«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Հայաստանի հելսինկյան կոմիտեի նախագահ, իրավապաշտպան Ավետիք Իշխանյանը:
– Պարո՛ն Իշխանյան, ինչպե՞ս եք գնահատում կոռուպցիայի դեմ պայքարն ու այս փուլում իրականացվող բացահայտումները:
– Հայաստանում տեղի է ունենում այն, ինչին հասարակության որոշ շերտ սպասում էր, բայց հույս չուներ, որ ինչ-որ բան տեղից կշարժվեր, որովհետև անձեռնմխելիները ներգրավված էին կոռուպցիոն գործընթացներում: Շատ պարզ օրինակ բերեմ՝ եթե մի քաղաքում բոլորը գիտեին, որ տերն ու տիրակալը մեկ գեներալ է, նրա որդին քաղաքապետն էր, աղջիկը՝ դատավոր, այս պարագայում արդեն անիմաստ էր կոռուպցիայի դեմ պայքարի մասին խոսելը:
Այսինքն՝ այս ամենը հայտնի էր, և նախքան հեղափոխությունը Հայաստանի կառավարումն ամբողջովին իրականացվում էր կոռուպցիոն սխեմաների միջոցով: Եվ բոլորը խոցելի էին, խոցելիությանը զուգահեռ ենթարկվում էին միապետի հրահանգներին: Այդ ամենը փլուզվեց, և հիմա կատարվում են բացահայտումներ: Իհարկե, ողջունելի են այս գործընթացները, ուղղակի հարցն այն է, թե մինչև ո՞ւր են գնալու այդ բացահայտումները:
– Հանրությանն էլ է այդ հարցը հուզում՝ մինչև ո՞ւր են գնալու բացահայտումները, կհասնե՞ն ավելի վերևներ:
– Ես այդ հարցի պատասխանն առայժմ չունեմ, որովհետև դա շատերի շահերին է դիպչում: Պետք է նկատի ունենալ, որ կառավարության միակ ուժն այսօր հասարակությունն է: Իսկ երբ ասում եմ՝ շատերի շահերին են կպնում այդ բացահայտումները, այդ թվում և՛ ուժային կառույցներն են, և՛ կուսակցությունները, և՛ տարբեր կառույցներ:
Եվ այդ տեսանկյունից ինձ մոտ մի փոքր անհանգստություն կա: Մի կողմից անհանգստությունս այն է, որ այս բացահայտումները հանկարծ չլինեն ընտրովի, մյուս կողմից՝ եթե խոշոր մասշտաբի բացահայտումներ են լինելու, ես լուրջ անհանգստություն կունենամ նոր կառավարության անդամների անվտանգության հետ կապված: Հաջորդ խնդիրն այն է, որ ինձ մի փոքր անհանգստացնում է Ազգային անվտանգության ծառայության գործոնը:
Արդյոք այս բացահայտումները պետք է աներ Ազգային անվտանգության ծառայությո՞ւնը: Գուցե որոշ դեպքերում, երբ գործ ունենք ազգային անվտանգության հետ, իրենք պետք է գործեն, իսկ կոռուպցիան հենց ազգային անվտանգության հարց է:
– Այս փուլում հենց ԱԱԾ-ի դերն է բարձրացել, այսինքն՝ տպավորություն է, որ առանց ԱԱԾ-ի հնարավոր չէ կոռուպցիայի դեմ պայքարել: Սա ի՞նչ վտանգներ է պարունակում:
– Մենք դեռևս վստահում ենք նոր կառավարությանը, բայց մտավախություններ կան՝ հանկարծ նոր մոնստր չունենանք մենք ԱԱԾ-ի կերպարանքով: Եվ իմ հույսն այն է, որ ինչ-որ ժամանակ անց, թերևս արտահերթ ընտրություններից հետո, ԱԱԾ-ն վերափոխվի նախարարության և գործի խորհրդարանի վերահսկողության տակ, ոչ թե որպես վարչապետին կից կառույց: Այդ ժամանակ ես կհամարեմ, որ ԱԱԾ-ն այս փուլում իր գործառույթները լավագույնս կատարեց, իսկ հետո անցնում է խորհրդարանական վերահսկողության տակ:
– Բացահայտումները ցույց են տալիս, որ տարբեր ոլորտներում միլիարդավոր դրամների չարաշահումներ են եղել: Ի՞նչ է կատարվել Հայաստանում:
– Այն, որ Հայաստանում հսկայական կոռուպցիա կար, երկիրը կոռուպցիոն սխեմաներով էր կառավարվում, հայտնի էր: Բայց այս բացահայտումները տեսնելով, որոնք ընդամենը մի փոքր մասն են կազմում ամբողջ կոռուպցիոն շղթայի, մարդ ատամները սեղմած զայրանում է: Մենք, փաստորեն, լինելով պատերազմի մեջ գտնվող երկիր, իրավունք չունեինք նույնիսկ ամենափոքր կոռուպցիայի առումով մեզ շռայլություն թույլ տալու:
Բայց երբ տեսնում ենք այս հսկայական կոռուպցիան, ուղղակի չես հասկանում՝ այդ մարդիկ պետության մասին գոնե մի փոքր մտածե՞լ են, թե՞ ոչ: Եթե մենք ինչ-որ անհաջողություն կրենք հերթական զինված բախման ժամանակ, այդ ամենի պատճառը կլինի այս 27 տարվա կառավարման համակարգը: Փոխանակ երկիրը հզորանար, որպեսզի հակառակորդի մտքով անգամ չանցներ, որ կարող է հարձակման դիմել, մենք տեսնում ենք, թե ինչ չարաշահումներ են եղել բանակում:
Մենք պետք է հիմա շատ ավելի ժամանակակից զենքով ու պաշտպանական կառույցներով պաշտպանված լինեինք, որպեսզի Ադրբեջանի մտքով անգամ չանցներ հարձակվել: Բայց այդ ամբողջ գումարները գնացել են ինչ-որ մարդկանց գրպանները, նրանք են հղփացել: Այս ամենը տարել է պետության կործանման, և ես հույս ունեմ, որ պատմությունը չի կրկնվի:
– Երկա՞ր ժամանակ է պետք այս ամենը մաքրելու համար:
– Մաքրելու համար դեռ մեծ ժամանակ է պետք, բայց ես մի կարևոր հարց եմ ուզում բարձրացնել: Քանի որ իշխանության գայթակղությունը շատ մեծ է, այսուհետ Հայաստանի իշխանությունները պետք է իրենց օրինակով ցույց տան, որ հնարավոր է համեստ կյանքով լինել իշխանության մեջ: Այն մտայնությունը, որ մեր հասարակության մեջ կա, թե իշխանությունները պետք է լավ ապրեն, պետք է ընդհանրապես վերանա: Դրա համար պետք է օրինակ ծառայեն իշխանությունները:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
