ՀՀԿ-ի և Ռոբերտ Քոչարյանի օգտին օնլայն հարթակում գործող խմբերը հույս ունեն ազդել հասարակության տրամադրությունների վրա, բայց դա նրանց չի հաջողի:
«Մեդիալաբի» հետ զրույցում նման դիտարկում է անում Գյումրիի Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբի նախագահ Լևոն Բարսեղյանը՝ անդրադառնալով վերջին շրջանում սոցիալական ցանցերում ակտիվացած ֆեյք օգտատերերի՝ այսպես կոչված հակահեղափոխականների խնդրին։
«Իրենց թվում է, թե արդարադատությունը կարելի է փոփոխել, խոչընդոտել ու ձևափոխել ֆեյքերի միջոցով: Բայց հանրային ընկալումների վրա շատ ավելի մեծ ազդեցություն ունի բացահայտ խոսքը, երբ մարդն իր խոսքը հրապարակային է ասում, իսկ թաքնված խոսքը, որի հեղինակը հայտնի չէ, որևէ ազդեցություն չունի հասարակական կարծիքի ձևավորման վրա: Մանավանդ երբ խոսքը վերաբերում է զրպարտություններին, վիրավորանքներին ու զուտ ինքնապաշտպանությանը: Հիմա ինչքան ուզում են Ռոբերտ Քոչարյանի նկարը դնեն «Ֆեյսբուքում», դրանով կարծում են քարոզչությո՞ւն են իրականացնում»,- «Մեդիալաբին» ասում է Լևոն Բարսեղյանը:
Նշենք, որ ֆեյք օգտատերերի հակաքարոզչությունը հատկապես «Ֆեյսբուք» սոցիալական ցանցում ակնհայտ դարձավ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի կալանավորումից հետո: Լևոն Բարսեղյանն ասում է, որ ի վերջո նրանք պետք է հասկանան մի բան, որ հեղափոխությունների, իշխանափոխության, հեղաշրջումների, դատավարությունների վրա զանգվածային լրատվամիջոցներով խոշոր հաշվով ազդել հնարավոր չէ:
Լևոն Բարսեղյանի խոսքով՝ երբ ԶԼՄ-ները մոնոպոլ էին կառավարվում, մենաշնորհ կար, այլ իրավիճակ էր: «Հիմա ինչքան ուզում է փող թափեն, գովազդային նյութեր դնեն «Ֆեյսբուքում», հեռուստատեսությամբ, դրանով ընդամենը կարող են մի քիչ դանդաղեցնել պրոցեսը: Բայց գերագնահատել դրա ազդեցությունը չարժի: Ես օրինակ բերեմ. հեղափոխությունը տեղի է ունեցել առանց հեռուստաընկերությունների օգնության, ավելին, հեռուստաընկերությունների բուռն դիմադրության ու հակաքարոզի պայմաններում: «Ֆեյսբուքում» իրենք էլի վայրահաչել են, հեղափոխականներն էլ «Ֆեյսբուքն» օգտագործել են որպես իրազեկման հարթակ»,- ասաց նա: Ըստ Բարսեղյանի՝ նրանք հասկանում են, որ իրենց քարոզչությունն իրենց դեմ է աշխատում: «Հիմա մեկը, երբ բերանը բացում, Սերժիկին ու Ռոբիկին է պաշտպանում, հետևից 50 հոգի բերանը ծեփում են»,- հավելում է նա:
Տեղեկատվական անվտանգության մասնագետ Սամվել Մարտիրոսյանն ասում է, որ այսօր օնլայն տիրույթում քարոզչական լուրջ հակամարտություն է տեղի ունենում:
«Սա երկու ճամբարների բախում չէ, որը բնական է, քանի որ կան մարդիկ, ովքեր ներկա իշխանություններին չեն ընդունում տարբեր պատճառներով: Վերջին շաբաթների զարգացումները խոսում են այն մասին, որ ուղղորդված քարոզչություն է իրականացվում: Այսինքն՝ գումարներ են օգտագործվում և այլն»,- «Մեդիալաբին» ասում է Սամվել Մարտիրոսյանը:
«Ֆեյսբուք» սոցիալական ցանցում այսօր հայ օգտատերերի թիվը հասնում է 1 մլն 200 հազարի: Ըստ Սամվել Մարտիրոսյանի՝ պետք է հաշվի առնել, որ այդ թվում ներառված են շատ մարդիկ, ովքեր քաղաքականությունից շատ հեռու են:
Հայաստանում տեղի ունեցած հեղափոխությունից հետո «Ֆեյսբուքում» հայ օգտատերերի թիվն ավելացել է 150-200 հազարով:
Մարտիրոսյանը նշում է, սակայն, որ նրանց մեծ մասը «Ֆեյսբուք» են «ներգաղթել» ռուսական «Օդնոկլասնիկի» կայքից: Իսկ «Օդնոկլասնիկիի» օգտատերերի մոտ ընդունված է կեղծ անուններով գրանցվելը: «Եվ այդ մարդիկ սովոր էլ չեն ֆեյսբուքյան ոճին ու քննարկումներին, կարող են ֆեյքի տպավորություն թողնել: Ֆեյք ասելով՝ տվյալ դեպքում նկատի ունեմ հատուկ կեղծված քարոզչական պրոֆիլները»,- հավելեց մասնագետը: Նա նշեց, որ իրական ֆեյքերն էլ են ավելացել «Ֆեյսբուքում», բայց նրանց թիվը շատ չէ: Մարտիրոսյանի դիտարկմամբ՝ հակաքարոզչությունը հիմնականում ֆեյքերի միջոցով չի իրականացվում: Նրանք ռեալ մարդիկ են կամ էջեր:
Մասնագետները նշում են, որ հակաքարոզչությունը կատարվում է որոշակի գումարի դիմաց, դա աշխարհում ընդունված ձև է: «Ֆեյսբուք» սոցիալական ցանցում օգտատերերը գրում են, որ Ռոբերտ Քոչարյանի օգտին մեկ ստատուսի արժեքը 50-100 դոլար է:
Սամվել Մարտիրոսյանն ասում է, որ 50-100 դոլարը Հայաստանում միջինացված թիվ է, արտառոց մեծ թիվ չէ, բայց կոմերցիոն բնույթի գրառումների համար է ընդունված: «Քաղաքական դաշտում, կարծում եմ, այդ մոդելը չի աշխատում: Կամ աշխատում են թիմեր, նրանք աշխատավարձ են ստանում են ոչ թե ամեն գրառման դիմաց, կամ պայմանավորվածություն է լինում ինչ-որ մարդկանց հետ, որպեսզի իրենք աշխատեն»,- նշեց մասնագետը:
Թե ինչ ազդեցություն կարող է ունենալ այս օնլայն քարոզչությունը հասարակության տրամադրությունների ու դիրքորոշումների վրա, մասնագետն ասում է, որ դա չափելը շատ դժվար է: Ընդհանրապես քարոզչության մասով ամենաբարդը ոչ թե դա իրականացնելն է, այլ ազդեցությունը գնահատելը: Պետք է սոցիոլոգիական հարցումներ, հատուկ հաշվարկներ կատարվեն՝ պարզելու դրա ազդեցությունը:
«Բնականաբար, քարոզչությունն իր ազդեցությունը միշտ էլ ունենում է, եթե չունենար, դրա վրա ամբողջ աշխարհում ֆինանսներ չէին ծախսվի: Այլ հարց է, թե դա որքանով է լուրջ, և որքանով է հնարավոր հակակառավարական տրամադրություն ստեղծել այն մարդկանց մոտ, ում մոտ դա չկա: Դա դժվար է հաշվարկել հատկապես «Ֆեյսբուքի» դեպքում, իսկ քարոզչությունը հենց «Ֆեյսբուքում» է արվում: «Ֆեյսբուքն» ունի լուրջ պրոբլեմ, ինքը մարդկանց խմբավորում է, միմյանց ցուցադրում է այն մարդկանց, ովքեր իրար հետ ընդհանուր գծեր ունեն: Դրա համար շատ հաճախ կարող է տպավորություն ստեղծվել, թե ինչ-որ մեկի ազդեցությունը շատ ուժեղ է»,- նշեց մասնագետը:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
