«Երբ տանն ասացի, որ ուզում եմ քաղաքագիտության կամ միջազգային հարաբերությունների ֆակուլտետ ընդունվել, մայրս ասաց՝ «ցանկացած բան, բայց ոչ դա»,- պատմում է Քրիստինե Ավետիսյանը, ով տեղի տալով ընտանիքի անդամների կարծիքին որպես մասնագիտություն ընտրել է լեզվաբանությունը:
Վերլուծաբաններն ասում են` հայ հասարակության մեջ դեռևս ամուր դիրքեր ունի կնոջ` հեզ ու համեստ էակ լինելու կարծրատիպը, և շատերը դեռևս քաղաքականությունը չեն համարում կնոջ տեղը։
«Կինն ուր, քաղաքականությունն ուր։Կինը պետք է կին մնա»,-համարում է Երեւանի բնակիչ 60-ամյա Անդրանիկ Սարգսյանը։
Չնայած նման վերաբերմունքի` վերջին տարիներին կին քաղաքական գործչի նկատմամբ վստահությունը զգալիորեն աճել է։
«Քաղաքականությունը կնոջ համար կոպիտ բան է, բայց եթե կինն ուժեղ անձնավորություն է և կարողանում է գլուխ հանել գործից, ինչո՞ւ ոչ։ Մարգարեթ Թեթչերն ու Գանդին ապացուցել են, որ կինն էլ կարող է լավ քաղաքական գործիչ լինել։ Բացի այդ, կանայք դիվանագիտական մոտեցումով են վերաբերվում ամեն ինչին և ավելի զարգացած ինտուիցիա ունեն»,- համարում է Երեւանի բնակչուհի Գալինա Ավետիսյանը։
«Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության պատգամավոր Նաիրա Զոհրաբյանն ասում է` Հայաստանում քաղաքականության մեջ կինը որպես ռեսուրս շատ քիչ է օգտագործվում.
«Բայց պիտի ասեմ, որ վերջին մի քանի տարիներին որոշակի բեկում նկատվում է, որովհետև փոխվում է կնոջ ստերիոտիպային ընկալումը։ Եթե նախկինում կինը քաղաքականության մեջ ընկալվում էր որպես տղամարդու սուրոգատ մի տեսակ, որը փորձում էր ամեն ինչում նմանակել տղամարդուն, հիմա կարծես թե մեր հանրությունը սկսում է կնոջը ընկալել որպես առանձին գործոն քաղաքականության մեջ»։
«Ես շատ կարևոր եմ համարում, որ փոխվել է նաև ընկալումը հենց կանանց մոտ։ Կանայք հիմա շատ ավելի ազատ ու անկաշկանդ են և չեն փորձում ընդօրինակել տղամարդկանց»,- ընդգծում է Զոհրաբյանը։
Հոգեբան Արմինե Ղազարյանն ասում է` կարծրատիպերի ամրապնդմանը նպաստում են նաեւ կանայք, քանի որ հայ կինը իրեն հատուկ է համարում տնային տնտեսուհու կերպարը, ինքն իրեն ցածր է դասում տղամարդուց և հետևաբար չի վստահում նաև մյուս կին քաղաքական գործիչներին։
«Եթե, օրինակ, մեր հասարակության մեջ կանանց բավական մեծ զանգված չի աշխատում (տնային տնտեսուհի), կին-տղամարդ թեկնածուների մրցապայքարում չի ընտրի կին թեկնածուին: Կին ընտրողը վստահություն չի տածում կին թեկնածուի նկատմամբ, քանզի ինքն իր բնույթով և կենսակերպով բոլորովին այլ ակտիվություն, հետաքրքրություններ ու առաջնահերթություններ ունի կյանքում, իր «ուժեղ մասը» իր «տղամարդն է», և լուրջ քաղաքական ոլորտը զուգահեռ է տանում սեփական ընտանիքի տիպի (մոդելի) հետ»,- փաստում է Ղազարյանը:
«Ժառանգություն» խմբակցության պատգամավոր Լարիսա Ալավերդյանն ասում է` կինը չնչին տեղ ունի հայաստանյան քաղաքականութան մեջ` հավելելով, որ տարիների ընթացքում ոչինչ չի փոխվել, քանի որ նախարարի պաշտոնում, օրինակ, լինում է մեկ կամ երկու կին, Ազգային ժողովում կին պատգամավբորների տոկոսը ցածր է միշտ մեկ կամ երկու նախարար է լինում.
«Նույնը կարող եմ ասել տեղական ինքնակառավարման մարմինների մասին, ավելին, տեղական ինքնակառավարման մարմիններում նկատվում է կանանց ընդգրկման թվի անկում»։
Տարածքային կառավարման նախարարության տվյալներով` Հայաստանի 912 համայնքներում այս տարի 23 կին ղեկավար կա, անցյալ տարի կին ղեկավարները 24-ն էին:
«Դա արտացոլվում է այն ահավոր վիճակի վրա, որն ունենք կառավարման համակարգում։ Համոզված եմ, որ եթե քաղաքականության մեջ ներգրավվեն այն կանայք, որոնք իրենց կյանքում ապացուցել են, որ ունակ են ներգրավված լինել և ազդել քաղաքականության վրա, այժմյան գռեհիկ կառավարման մեթոդները ամպայման կվերանան, կամ գոնե մակարդակը կիջնի»,- հավաստում է Ալավերդյանը։
Ազգային ժողովում կանանց ներգրավվածությունն ապահովելու համար օրինագիծ է ընդունվել, ըստ որի`կուսակցության ընտրացուցակի առաջին տասնյակում պետք է ընդգրկված լինի առնվազն մեկ կին, իսկ 11-րդից սկսած՝ յուրաքանչյուր հնգյակում եւս մեկական կին։ Ընտրացուցակի առնվազն 20 տոկոսն, այդպիսով, պետք է զբաղեցնեն կանայք:
«Կովկաս» հասարակական գիտահետազոտական կենտրոնի հետազոտությունը պարզել է, որ հայերի 57 տոկոսը դրական է գնահատում նման մոտեցումը: Սակայն, հաճախ կանայք ընդգրկվում են նախընտրական ցուցակներում ու դուրս մղվում այնտեղից ընտրություններից հետո, քանի որ նրանց տեղը զբաղեցնում են տղամարդիկ:
Աննա Կարապետյան
Հոդվածն արտատվում է Պատերազմի եւ խաղաղության լուսաբանման ինստիտուտի (ՊԽԼԻ)` հայ–ադրբեջանական «Հարեւաններ» նախագծի շրջանակներում տպագրված ներդիրից:
Լուսանկարը՝ Իննա Մխիթարյանի
© Medialab.am