«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Հովհ. Թումանյանի անվան տիկնիկային թատրոնի տնօրեն Ռուբեն Բաբայանը
– Պարո՛ն Բաբայան, «Գառնի» պատմամշակութային արգելոց-թանգարանում տեղի ունեցած հարսանեկան միջոցառման վերաբերյալ դեռևս շարունակվում են տարաբնույթ մեկնաբանությունները: Դուք ինչպե՞ս եք գնահատում կատարվածը:
– Սա առաջին դեպքը չէ, մի դեպք էլ Զվարթնոցում է եղել: Տարիներ առաջ, երբ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հանձնախումբը եկել էր, որպեսզի Նորավանքը դասեր իր պահպանման մշակութային կառույցների շարքը, խանգարեց այն հանգամանքը, որ դրան կից բացված էր ռեստորան:
Պետք է շատ հստակ ու կոնկրետ տարանջատում լինի. մշակութային օջախը, որ մենք պահում ենք, տուրիզմի համար զարգացնում ենք, օգտագործվելու է միայն որպես այդպիսի վա՞յր, թե՞ նաև նախատեսված է նման քեֆերի, ուրախությունների համար:
Ինչքանո՞վ է այդպիսի տարածքներում ծննդյան արարողություններ, կորպորատիվ միջոցառումներ կամ հարսանիքներ անցկացնելը համապատասխանում այդ տարածքի բնույթին, ինչքանո՞վ դա չի խանգարում զբոսաշրջային այցելություններին. այս և այլ կարգի հարցերի պետք է տրվի պատասխան, պետք է լինեն հստակեցում ու ընդհանուր որոշում՝ մշակութային այդ կոթողների հետ կապված:
Փորձը ցույց է տալիս, որ մի տեղ աղմուկ է բարձրանում, հետո այն նվազում է, հաջորդ պահին նմանատիպ երևույթ կրկնվում է մեկ այլ վայրում: Պետք է շատ լուրջ մասնագիտական քննարկման արդյունքում կանոնակարգվի այս ամենը:
– Իսկ ԿԳՄՍՆ պահպանության ՊՈԱԿ-ի պարզաբանումը՝ դեպքի հետ կապված, պարո՛ն Բաբայան, նորմա՞լ եք համարում, այսինքն՝ խնդիրը միայն ռաբիս երաժշտության հնչե՞լն էր այդ տարածքում:
– Ինձ համար դա անլուրջ բացատրություն էր: Իսկ, ընդհանուր առմամբ, երաժշտությունը մտածելակերպ է, ապրելակեպ, մոտեցումը սեփական մշակույթին, ու եթե մենք սեփական մշակույթն արհամարհում ենք, այնտեղ ռաբիս է հնչում, թե չէ՝ այդքան էլ նշանակություն չունի: Կոնցեպտուալ լուծում է պետք. ի՞նչը կարելի է անել, իսկ ինչը՝ չէ և որտե՞ղ կարելի է անել, որտեղ՝ չէ: Եթե սա լինի, շատ հարցեր շատ հեշտ կլուծվեն:
– Իսկ ինչո՞վ եք բացատրում, որ նմանատիպ երևույթները շարունակական բնույթ են կրում: Նախկին համակարգի ժամանակ էլ էր նման բան տեղի ունենում, հեղափոխական համակարգի ժամանակ էլ, պատճառը ո՞րն է:
– Շատ կարևոր հարց եք տալիս, որի մասին խոսում ենք արդեն երեք տարի: Համակարգի խնդիրն է, այն պետք է փոխվի: Հաճախ, երբ ասում ենք նախկիններ ու կոնկրետ անուններ տալիս, մեզ թվում է, որ եթե այդ մարդիկ չկան, ուրեմն իրենց հետ միասին վերացավ համակարգը, այդպես չէ:
Անձերի փոփոխությունը կարևոր չէ, համակարգի փոփոխությունն է կարևոր: Բարեփոխոմները պետք է տեղի ունենան քաղաքակրթության մեջ՝ ինչ քաղաքակրթական տիրույթ ենք մեզ համար ընտրում:
Հաճախ են օրինակներ բերվում զարգացած երկրներից, որտեղ նման իրադարձություններ տեղի են ունենում, բայց դա լավ հիմնավորում չէ, որովհետև ամեն ինչ չէ, որ անպայման պետք է ընդունելի լինի մեզ համար: Փորձենք ինքներս մեզ համար որոշել մեր քաղաքակրթությունը, հասկանալ՝ ի վերջո, Գառնին ի՞նչ է մեզ համար:
Երբ մենք սկսեցինք այլանդակել Երևանը այն տրամաբանությամբ, թե նոր, ժամանակակից շենքեր կկառուցենք, մոռացանք մի շատ կարևոր բան, որ պատմությունը երբևէ զրոյից չեն սկսում, այն շարունակում են:
Եվ ինչպես ենք մենք վերաբերվում մեր մշակութային ժառանգությանը, ինչպես ենք փորձում այն պահպանել՝ խոսում է միայն մի բանի մասին. արդյոք մենք այդ հարուստ մշակութային ժառանգության կրո՞ղն ենք, զարգացնողն ու պահպանողը, թե՞ պարզապես դա թողնում ենք դասագրքերի համար՝ որպես պատմության մի մաս:
– Պարո՛ն Բաբայան, ընդհանրապես նմանատիպ երևույթները ինչո՞վ եք բացատրում, ինչո՞ւ հենց կոնկրետ դեպքում Գառնիում հարսանեկան միջոցառում անցկացնել, սա ինչի՞ հետևանք կամ արդյունք է:
– Գիտեք, դա խոսում է մեր արժեհամակարգի մասին: Այդ ցոփությունը՝ այնտեղ հարսանիք անել, սրա մեջ էլ ինչ-որ հիվանդոտ բան կա, չէ՞, պարծենալ, ուրիշի աչքը ծակել: Ես չգիտեմ, թե ի՞նչ պարտադիր էր այնտեղ հարսանիք անել, ի՞նչ հարց էր դա լուծելու, չգիտեմ, արժեքային համակարգ է:
Այստեղ խնդիր կա հասարակության մեջ նաև. սա չպետք է դառնա իրար աչք ծակելու, ավելի հզոր երևալու ձև: Ցուցամոլության հետևանք է նաև, իսկ ցուցամոլությունը խոսում է ցածր մշակութային մակարդակի մասին, որովհետև մշակույթն ինքնին ծանր երևույթ է՝ լավ իմաստով, և այն արտահայտվում է քո ամեն մի քայլով ու խոսքով:
Ցուցադրաբար պետք չէ ասել՝ սիրում եմ իմ պատմությունը, մշակույթը, պետք է գործով ապացուցել դա: Սա պետք է վերանա որպես արժեք կամ ցուցանիշ ինչ-որ բանի, սա միայն տգիտության, հետամնացության ցուցանիշ է:
Նման երևույթների կանխման համար կարևոր է հասարակության գիտակցության փոփոխությունը: Մենք կարող ենք հազար օրենք ընդունել հայհոյանքի դեմ, բայց դրանով չենք կարող պայքարել, դա մշակույթի, մեր արժեքների հարցն է: Մենք պատրաստ ենք իրար ատել, մեղադրել, հայհոյել, վիրավորե՞լ, թե՞ պատրաստ ենք երկխոսել՝ անգամ ամենամեծ անհամաձայնության պարագայում չանցնել պարկեշտության սահմանները:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
