«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Երևանի պետական բժշկական համալսարանի համաճարակաբանության ամբիոնի դոցենտ, համաճարակաբան Մերի Տեր-Ստեփանյանը
– Տիկի՛ն Տեր-Ստեփանյան, կառավարությունում մտադիր են երկարաձգել դպրոցական արձակուրդը, բուհերն արդեն անցնում են հեռավար ուսուցման: Այդքան ծա՞նր է վիճակը, և դա անխուսափելի՞ էր:
– Այո՛, կորոնավիրուսային համավարակի հետ կապված իրավիճակը շատ ծանր է. օրական դեպքերի աճը, որն անցնում է արդեն 2000-ից, մահերի թիվը այլ ելք չեն թողնում: Այո՛, այդ որոշման կարիքը կար: Գոնե պետք է համաճարակային վիճակի որոշակի հանդարտեցում, նվազեցում գրանցել երկրում:
Ճիշտ է, պատվաստումային գործընթացի ակտիվացում կա, բայց դա չի կարող ընթացիկ համաճարակային պրոցեսի վրա որևէ անդրադարձ ունենալ: Հիմա մարդիկ գնում են պատվաստման, մի լրացուցիչ ռիսկ էլ էդտեղ է առաջանում, երբ պոլիկլինիկայի հերթում սպասում են: Դրա համար հիմա ավելի ճիշտ է որքան հնարավոր է շփումները սահմանափակել, որպեսզի վարակի տարածումը կանխենք:
– Բայց մյուս կողմից, տիկի՛ն Տեր-Ստեփանյան, ժամանցի վայրերն են բաց, մոլերում քեֆ-ուրախություններ են, մարդաշատ վայրերում հակահամաճարակային կանոնները չեն պահպանվում, և, ըստ էության, խիստ վերահսկողություն էլ չկա: Ստացվում է՝ միակ տարածողը բուհերն ու դպրոցներն են: Ինչպե՞ս հասկանալ սա:
– Համաձայն եմ, դա խնդիր է, այդ վայրերում էլ պետք է սահմանափակումներ կիրառվեն, բայց շատ պետք է խոսել մարդկանց ինքնագիտակցության բարձրացման համար, որ նման թվերի պարագայում ինչքան հնարավոր է՝ պետք է հանրային շփումները սահմանափակել: Ամեն նման ժամանցը կարող է հետո բերել առողջապահական աղետի:
– Բայց արդեն ավելի քան մեկ տարի է՝ խոսվում է այդ մասին…
– Եթե նայենք ուրիշ երկրների փորձը, արդեն կարելի էր մտածել լոքդաունի մասին, որովհետև վարակվածության բավական մեծ ցուցանիշ է հիմա Հայաստանում: Տագնապալի իրավիճակ է: Եթե մենք ունենանք թվերի ավելի բարձրացում, առողջապահական համակարգը կհայտնվի կոլապսի վիճակում:
– Նկատի ունեք հիվանդացությա՞ն թվերի աճը, թե՞ մահերի:
– Մահերի թիվը խոսում է ծանր վիճակների շատացման մասին: Ցավոք, ես չեմ տիրապետում վիճակագրական տվյալներին, որ ասեմ՝ ինչքան ծանր դեպք կա, ինչ տարիքային խմբում և այլն: Այս նկարագրական համաճարակաբանական իրավիճակը շատ անհրաժեշտ է դիտարկում անելու համար: Բայց կարող եմ ասել, որ մահերի աճող թիվը արդեն իսկ խոսում է առողջապահական համակարգի ծանրաբեռնվածության մասին:
– Տիկի՛ն Տեր-Ստեփանյան, հանրային որոշ շրջանակներում կա տարածված մտայնություն, թե պատվաստումների աճին զուգահեռ հիվանդացության թվերն են ավելանում: Նման դիտարկումներին ի՞նչ մասնագիտական արձագանք կտաք:
– Դա շատ սխալ մոտեցում է: Էնքան կուզեի՝ բացարձակ փակեին աղբյուրները, որոնցով տարածվում են նման տեղեկություններն ու կարծիքները: Ես էլ եմ մարդկանց հետ շատ շփվում, ու նրանք էլ են նման տարակուսանք արտահայտում:
Այսօր այս դաշտը պետք է թողնել մասնագետներին, որովհետև չի կարելի նման ապատեղեկատվությամբ ու ոչ մասնագիտական եզրահանգումներով առողջապահական համակարգը կոլապսի հանգեցնել:
Պատվաստումային գործընթացի նման ակտիվացում եթե մի քանի ամիս առաջ ունենայինք, նման իրավիճակում ուղղակի չէինք հայտնվի:
Երեկ նախանձով էի հետևում սկանդինավյան երկրների փորձին. ավիաընկերություններն աշխատում են, շատ տեղերում առանց դիմակի են շրջում, 85 տոկոս պատվաստումային ծածկույթ ունեն ու հիմա մտածում են անչափահասների պատվաստման մասին: Մի դանիացի կին էլ շատ կարևոր դիտարկում արեց՝ ասելով, որ իրենց հաջողությունը միասնական լինելու մեջ էր:
Իսկ մեր անհաջողությունը դրա հակառակն է՝ մենք միասնական չեղանք համավարակի դեմ պայքարում:
– Դուք կարծում եք, որ նման իրավիճակում լոքդաունն անխուսափելի՞ է:
– Կարծում եմ՝ սահմանափակումներն անխուսափելի են, քանի որ նման տեմպերով մենք ճիշտ ճանապարհին չենք:
Հասմիկ Համբարձումյան
MediaLab.am
