«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է քաղաքագետ Արմեն Բաղդասարյանը
– Պարո՛ն Բաղդասարյան, թեև հունիսի 9-ին՝ համատեղ մամուլի ասուլիսի ժամանակ, Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովը, խոսելով տարածաշրջանում կոմունիկացիաների բացման մասին, հայտարարեց, որ «ներդրվող ռեժիմը հենվելու է բացարձակապես Հայաստանի տարածքի սուվերենության վրա», այնուամենայնիվ, թե՛ Հայաստանում են որոշ մարդիկ շարունակում պնդել, որ Ադրբեջանի առաջ քաշած միջանցքային տրամաբանությունը իրականություն է դառնում, թե՛ Ադրբեջանում՝ նախագահի մակարդակով, ասում են, որ «Զանգեզուրի միջանցքն» արդեն իրականություն է դառնում: Գործընթացներին հետևելով՝ ի՞նչ կարող եք ասել, ի վերջո, դա ճանապա՞րհ է, թե՞ միջանցք:
– Վստահ եմ, որ դա ճանապարհ է և ոչ թե միջանցք: Այդ մասին հստակորեն հայտարարվեց, ու այդ խոսակցությունները, որ կան և՛ Հայաստանում, և՛ Ադրբեջանում, առավելապես ներքաղաքական նպատակներով են արվում: Պարզ ասվեց, որ դա լինելու է ճանապարհ, ավելին՝ եթե այնտեղ լինի միջանցքային տրամաբանություն, այսինքն՝ եթե Հայաստանն այդ ճանապարհներին սուվերեն վերահսկողություն չունենա, ապա այդպիսի պայմանագիրը չի կարող օրենքի ուժ ունենալ, ու Սահմանադրությամբ էլ դա արգելված է: Դա նվազագույնը պետք է արվի հանրաքվեի միջոցով, ինչը բացառում եմ, որ մեր հասարակությունը դրան կողմ արտահայտվի:
Հետևաբար ես բացառում եմ, որ դա լինելու է միջանցքային տրամաբանությամբ, դա լինելու է ճանապարհ, եթե բացվի, այլ հարց է, որ եթե այդպես հստակ ասվում է՝ Ադրբեջանը կարող է այս կամ այն պատրվակով հրաժարվել ճանապարհ բացելուց, բայց ես վստահ եմ, որ այնտեղ միջանցք չի լինելու:
– Կոմունիկացիաների բացման հավանականությունը փո՞քր եք համարում:
– Այո՛, բավականին փոքր եմ համարում, որովհետև Ադրբեջանը շարունակում է պնդել, որ միջանցք լինի, մենք կտրականապես դեմ ենք դրան, Ռուսաստանի արտգործնախարարն էլ հայտարարեց այդ մասին, հիմա գնդակն Ադրբեջանի դաշտում է: Նրանք կա՛մ պետք է հստակ ասեն իրենց հասարակությանը, որ միջանցք չի լինելու, կա՛մ ինչ-որ պատրվակներով ապաշրջափակման գործընթացը ձգձգեն ու, ի վերջո, չիրականացնեն:
– Պարո՛ն Բաղդասարյան, իսկ միջանցքային տրամաբանությանը միայն Հայաստա՞նն է դեմ, թե՞ շահագրգիռ մյուս երկրները ևս:
– Միջանցքային տրամաբանությանը դեմ են նաև Իրանը, Ռուսաստանը՝ Ադրբեջանի պատկերացրած ձևով, որովհետև Ռուսաստանը ցանկանում է ինքը վերահսկել այդ ճանապարհը, ինչպես և նոյեմբերի 9-ի այդ չարաբաստիկ փաստաթղթում է նշված, այսինքն՝ կլինի ճանապարհ Հայաստանի սուվերեն տարածքում, որի անվտանգությունը կապահովեն ռուսները, կարճ ասած՝ բանալին ռուսների ձեռքին կլինի:
– Ադրբեջանի պարագայում, եթե այդ ճանապարհով անցուդարձի անվտանգությունն ապահովված է լինելու՝ ի դեմս ռուսների, ապա Հայաստանի համար և՞ս Ադրբեջանի տարածքով անցուդարձը ապահովված է լինելու, թե՞ այդ առումով լավատեսություն չունեք:
– Տեսանելի ապագայում չեմ կարծում, թե այդ ճանապարհը հնարավոր է բացվի, բայց, բնականաբար, եթե անգամ բացվի, անվտանգային խնդիրներ միշտ են լինելու, ու մեզ տարիներ, անգամ տասնամյակներ են պետք, որպեսզի մեր պետությունը, գործարարներն այնքան վստահություն ունենան, որ այդ ճանապարհով բեռներ առաքեն:
Բնականաբար, այնտեղ ռուսական կողմը չի կարող վերահսկել դրանց անվտանգությունը, հետևաբար այդ ճանապարհը մեզ համար երբեք հուսալի չի լինելու:
Հասկանալի է նաև, որ Ադրբեջանը չի էլ պատրաստվում մեզ համար ինչ-որ դրական բան անել, հակառակ դեպքում ի՞նչն էր խանգարում, օրինակ՝ Իջևան-Ղազախով արդեն իսկ գոյություն ունեցող երկաթուղին սկսել շահագործել և ոչ թե Մեղրիով անցնողը, որի վերականգնումը տարիներ է տևելու:
– Պարո՛ն Բաղդասարյան, իսկ Ռուսաստանի միջնորդությամբ, գուցե նաև ճնշումների ներքո, Ադրբեջանը կհրաժարվի՞ միջանցքային տրամաբանությունից՝ համաձայնելով կոմունիկացիաների բացմանը:
– Ադրբեջանը, իհարկե, ի վերջո կհամաձայնի, բայց դրա դիմաց ինչ-որ բաներ կպահանջի: Օրինակ՝ կպահանջի, որ Լաչինով անցնող ճանապարհն ունենա նույն կարգավիճակը, այսինքն՝ դա էլ լինի բացարձակապես իրենց վերահսկողության տիրույթում: Եթե այնտեղ լինեն մաքսակետեր, պետք է Գորիս-Լաչին, Գորիս-Ստեփանակերտ ճանապարհին էլ լինեն: Այսինքն՝ նրանք կհրաժարվեն միջանցքային տրամաբանությունից, բայց շատ ծանր ու բարդ պայմաններ առաջ կքաշեն, որ գուցե մենք չհամաձայնենք:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
