«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է «Արդար Հայաստան» կուսակցության նախագահ, իրավաբան Նորայր Նորիկյանը
– Պարո՛ն Նորիկյան, կասեցված լիազորություններով Բարձրագույն դատական խորհրդի նախագահ Ռուբեն Վարդազարյանի հրապարակած ձայնագրությունը, որում իր և ԲԴԽ նախագահի պաշտոնակատար Գագիկ Ջհանգիրյանի զրույցն է, ինչի՞ մասին է վկայում: Ընդհանուր երևույթն ինչպե՞ս եք գնահատում:
– Ձևի առումով՝ խայտառակություն է, բովանդակային առումով խոսում է Հայաստանի դատաիրավական համակարգում տեղի ունեցող արատավոր երևույթների գոյության ու դրանց շարունակական ընթացքի մասին: Ակնհայտ է, որ սա իսկապես պետք է հանդիսանա կարմիր գիծ՝ սթափվելու, զգաստանալու, ինքնախաբեությամբ զբաղվելուց կամովին հրաժարվելու և հասկանալու, որ այս մտածողությամբ, ընկալումներով և այս վարքագծով երբեք հնարավոր չի լինի ապահովել դատաիրավական համակարգի բարեփոխումները:
Ակնհայտ է, որ ԲԴԽ-ն պետք է հիմնովին վերափոխման ենթարկվի, ինչն իր հերթին պետք է բերի վերից վար դատաիրավական համակարգի փոփոխման: Քանի դեռ այդ մտածողությունն է այնտեղ գերիշխում, մենք որևէ հաջողություն չենք կարող արձանագրել:
Կարելի է արձանագրել, որ նախորդող 4 տարին կորսված է այդ համակարգում փոփոխություններ կատարելու համար, այդ տարիները չեկան ապացուցելու, որ հանրության վստահության մակարդակը մեծացել է դատաիրավական համակարգի նկատմամբ: Այդ սկանդալային ձայնագրությունը վկայում է այդ համակարգում տիրող ընդհանուր բարոյահոգեբանական իրավիճակի մասին:
Պատկերացնո՞ւմ եք, եթե ամբողջ ձայնագրությունը հրապարակվեր՝ էլ ինչպիսի երևույթների մասին կիրազեկվեինք: Համակարգային ճգնաժամի մեջ ենք, ուստի պետք է անել ամեն ինչ դա հաղթահարելու համար: Ինձ համար ակնհայտ է, որ պահը բաց է թողնվել, այս իշխանությունը չկարողացավ համապատասխան կամք դրսևորել ու իսկապես արմատախիլ անել այն հոռի բարքերը, որոնք տարիներ շարունակ արմատացել ու գործում էին այդ համակարգում:
– Իշխանությունը չկարողացա՞վ, թե՞ ցանկություն չուներ համակարգը բարեփոխելու:
– Նաև ցանկություն չուներ, եթե ցանկանար՝ ուրիշ որակ կլիներ: Մի առիթով ասել եմ, կրկնեմ, որ նախորդ իշխանությունների ու այս իշխանությունների տարբերությունն այն է, որ նախորդ իշխանություններին հաջողվում էր ակնհայտ անմեղ մարդկանց գլխին սարքել, նրանց նկատմամբ քրեական հետապնդում իրականացնել ու երկար տարիներով դատապարտել ազատազրկման, իսկ այս իշխանություններին չհաջողվեց ակնհայտ ու բացահայտ հանցագործներին օրինական ճանապարհով դատապարտել, պատասխանատվության ենթարկել:
Սա է այս ու նախորդ իշխանությունների խորքային տարբերությունը, հետևաբար այս առումով ինձ համար անընդունելի է մի բան. չի կարելի անօրինական մեթոդներով օրինականություն հաստատել՝ անկախ նրանից, թե ով է այդ մարդը: Անգամ քո թշնամուն հաղթելու համար պետք է օրինական մեթոդներով առաջ շարժվես ու եթե դու քո թշնամուն հաղթելու համար գործադրում ես նրա զինանոցի զենքերը, ինչ-որ մի փուլում դու ոչ մի բանով չես տարբերվելու նրանից:
Ա՛յ սա պետք է արմատախիլ արվեր, ակնհայտ է, որ իշխանությունը վիժեցրել է դատաիրավական համակարգի բարեփոխումները և էլ ավելի վատ բարոյահոգեբանական իրավիճակ ստեղծել այս համակարգում: Այս կազմով, այսպիսի ընկալումներով հնարավոր չէ դատաիրավական համակարգում բարեփոխումներ իրականացնել, հետևաբար, ճիշտ կլինի, որ իրենք իրենց կամքով՝ վերից վար հեռանան, հնարավորություն տան դաշտը մաքրելու:
– Պարո՛ն Նորիկյան, այս ձայնագրությունը միայն դատակա՞ն համակարգում տիրող իրավիճակի մասին վկայություն էր, թե՞ ընդհանուր պետական համակարգի:
– Այնպես չէ, որ դատական համակարգն առանձին օրգանիզմ է, ու մնացած համակարգերում առողջ մթնոլորտ է, ո՛չ, ես միշտ ասել եմ՝ մենք գործ ունենք ցածր, անարդյունավետ պետական կառավարման հետ, ինչը պայմանավորված է սխալ կադրային քաղաքականությամբ, որոշումների կայացման փուլում թույլ տրվող բազմաթիվ սխալներով, ռազմավարական մտածողության բացակայությամբ ու անելիքը չիմանալով: Անորոշությունը դարձել է այս իշխանության ռազմավարությունը:
– Դո՞ւք էլ եք մեղադրում Ռուբեն Վարդազարյանին՝ ձայնագրությունը հրապարակելու համար:
– Չանձնավորելով՝ ասեմ, որ ինձ համար այս բարքերն են անընդունելի ընդհանրապես: Մեկը մյուսին ձայնագրելը, մեկը մյուսի գլխին սարքելը՝ այս ամենը պետք է համակարգային դիտարկել: Ընդհանուր երևույթը նողկալի է, մենք պետք է կարողանանք որակապես այլ հարթության վրա ապրել:
– Այս ձայնագրության հրապարակումից հետո ի՞նչ գործողություններ պետք է հետևեին, որ չհետևեցին:
– Առնվազն մի քանի հրաժարականներ պետք է հետևեին: Պետք է հասկանանք՝ ինչ է տեղի ունենում այդ համակարգում. ի՞նչն է դրդել Վարդազարյանին ձայնագրել, հրապարակել, ի՞նչն է դրդել Ջհանգիրյանին այդպես խոսել, ինչպե՞ս է Ջհանգիրյանը հայտնվել այդտեղ, մինչ դա Ջհանգիրյանը պետք է հասկանար, թե Վարդազարյանն ինչպե՞ս է հայտնվել ԲԴԽ-ում: Հասկանո՞ւմ եք, պետական համակարգում բարձրագույն պաշտոններ զբաղեցնողները խոսում են՝ «սա իմ ախպերն է, սա իմ ընկերն է, ես չեմ կարա», ու այսպես, կներեք արտահայտությանս, ընկերական պանյատներով մենք երկիրը վարի ենք տվել:
– Պարո՛ն Նորիկյան, Նիկոլ Փաշինյանն ուղղակի կամ անուղղակի կապ ունի՞ այս ամենի հետ:
– Նիկոլ Փաշինյանին երբ քննադատում ես պատերազմի համար՝ ասում է՝ նախկիններն են մեղավոր, երբ քննադատում ես դատաիրավական համակարգի համար՝ ասում է՝ դատական համակարգին չեմ միջամտում, երբ գյուղատնտեսության համար ես մեղադրում՝ ասում է՝ երաշտ է, կա՞ մի բան այս երկրում, որ Նիկոլ Փաշինյանը դրա հետ կապ ունի: Հռետորական հարց եմ տալիս նաև իր կողմնակիցներին: Կողմնակիցներն ատամներով պաշտպանում են նրան, ասում են՝ Նիկոլը ոչ մի բանի հետ կապ չունի, հասկանանք, էլի, այս իշխանությունն ինչ-որ բանի հետ կապ ունի՞, թե՞ չունի: Չգիտեմ:
– Հայաստանում ի վերջո նման պրակտիկաներին վերջ կդրվի՞, ըստ ձեզ:
– Մենք այլընտրանք չունենք, պետք է ստեղծենք արդար Հայաստան: Առավել քան հիմա վճռական եմ, որովհետև ինձ համար արդարությունը, իրավունքի գերակայությունը անխախտելի արժեքներ են: Խորապես համոզված եմ, որ այս խայտառակություններն է՛լ ավելի են մղում մարդկանց փոխել մեր կյանքի որակը, պետության ու հասարակության որակը:
Հանրությունը մի օր վերջապես պետք է վստահություն ունենա դատաիրավական համակարգի նկատմամբ: Այն, ինչ հիմա կա՝ խայտառակություն է, այդ ախպերական ընկալումները պետք է արմատախիլ արվեն դատական համակարգից: Այս իշխանությունը կորցրեց այլևս այդ համակարգում որևէ փոփոխություն իրականացնելու լեգիտիմությունը, որովհետև հիմա ինչ էլ անեն, մարդկանց մի ստվար զանգված այլևս հավատ չի ունենալու նրանց արածների նկատմամբ, որովհետև եթե խորքային առումով իրականում դու շարունակում ես նախկինում եղած ձեռագիրը, մարդկանց որոշակի մասի մեջ այսպիսի ընկալում կա. առաջ Սերժն էր, հիմա՝ Նիկոլը, ի՞նչ է փոխվել: Խնդիրը սա է:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
