«Մեդիալաբի հարցերին պատասխանում է միջազգային իրավունքի մասնագետ Արա Ղազարյանը
– Պարո՛ն Ղազարյան, ադրբեջանական գերությունից վերադարձած զինվորները կազդուրվելուց անմիջապես հետո շարունակում են իրենց ծառայությունը բանակում, ինչը տարաբնույթ մեկնաբանությունների առիթ է հանդիսացել։ Ձեր դիրքորոշումը ո՞րն է։
– Սա արվում է օրենքով։ Պետք է օրենքը փոխել, նոր օրենք ընդունել, եթե հարցը վերաբերում է այն բանին, որ նրանք չգնան ծառայության։ Բայց կարելի է ընտրել նաև միջին տարբերակը․ էլի գնան ծառայության, բայց այն իրականացվի որոշակի սահմանափակումներով, օրինակ՝ ժամկետը սահմանափակվի, պայմանները և այլն՝ հաշվի առնելով, որ նրանք եղել են արդեն գերության մեջ ու ենթարկվել են վատ վերաբերմունքի, այսինքն՝ դա չպետք է դիտվի որպես արտոնություն, քանի որ եթե դիտվի որպես արտոնություն, ապա դա խնդիրներ կառաջացնի։
– Նկատի ունեք՝ ընթացքը, որում զինծառայողը եղել է գերության մեջ, հաշվվի որպես ծառայությո՞ւն, ճի՞շտ հասկացա ձեզ։
– Չէ՛, ուղղակի օրինակ էի բերում։ Այստեղ հարց է առաջանում, որ ընդհանրապես նորից չգնան ծառայության, բայց կարելի է ընտրել միջին տարբերակը՝ նորից գնան ծառայությունը շարունակելու՝ որոշ սահմանափակումներով։ Եթե նույնիսկ նրանք ազատվեն, դա պետք է օրենքով արվի: Հիմա նորից ուղարկում են ծառայության, որովհետև այլ օրենք չկա, իսկ պաշտոնատար անձինք կարող են անել այն, ինչ օրենքով է։ Ո՞ր պաշտոնատար անձը իր վրա կվերցնի այդ անձանց ազատելու զինվորական ծառայությունից, եթե դա օրենքով չի սահմանվում։ Դա կնշանակի, որ պաշտոնյան իրավախախտում է կատարում։ Այսինքն՝ պետք է օրենք ընդունվի, որ պաշտոնատար անձինք այդ ամենն անեն։
– Պարո՛ն Ղազարյան, իսկ իրավունքի խախտո՞ւմ չէ այն, որ այդ անձանց վատառողջ վիճակում, լրիվ չկազդուրված ծառայության են ուղարկում, ինչի մասին ահազանգում են իրավապաշտպանները, ծնողները։
– Եթե վատառողջ են, դրա վերաբերյալ մենք ունենք իրավական կառուցակարգ, այստեղ ավելի շատ հարցին մոտենում են՝ մի մասը հումանիզմի տեսանկյունից, մի մասն էլ, որ դա ինչ-ինչ ռիսկեր է պարունակում իր մեջ, ասենք՝ ենթարկվել են վատ վերաբերմունքի ու նորից ծառայության են գնում։ Միևնույն է, այդ բոլոր խնդիրները պետք է լուծվեն օրենքով, բոլորն էլ հասկանում են, որ նպատակահարմար կամ արդար չէ, որ նրանք նորից գնան ծառայության, բայց հարցը պետք է լուծվի ոչ թե այդ գաղափարներից ելնելով, այլ օրենքով։ Օրենքը մշակելիս պետք է հաշվի առնել այդ բոլոր նպատակները և դրանք համարել իրավաչափ։
– Իսկ պատերազմող երկրում, ինչպիսին Հայաստանն է, նորմա՞լ է, որ չկա օրենքի այդ կարգավորումը։
– Հանրային պահանջ չի եղել, հիմա, քանի որ նոր իրավիճակ է, հասարակական պահանջ է առաջացել, այսինքն՝ գերության մեջ գտնվողների թիվը մեծ է, ու նրանց հարազատները պահանջ են ներկայացնում, որը հասարակական որոշակի աջակցություն է գտնում, չեմ ասում՝ ամբողջական։
Սովորաբար նոր օրենքներ գրվում են հասարակական պահանջից ելնելով, իսկ այդ պահանջը ձևավորվում է հասարակական հարաբերություններում փոփոխություններով։ Մենք պարտվել ենք պատերազմում ու ունենք գերիներ, այն, ինչ նախկինում չենք ունեցել, դրա համար նման հատուկ օրենք մշակելու կարիք չի եղել։ Հիմա նոր հարաբերություններ են, դեռ պետք է ուսումնասիրել՝ կա՞ հասարակական պահանջ, թե՞ փոքր խմբերի պահանջն է, ու հետո նոր մտածել՝ կա՞ անհրաժեշտություն կարգավորել այդ դաշտը օրենքով, թե՞ ոչ։
– Այսինքն՝ այն, ինչ հիմա արվում է, իրավական տեսանկյունից լրիվ օրինաչա՞փ է, պարո՛ն Ղազարյան։
– Օրինաչափ է, որովհետև օրենքով է։ Զինվորական ծառայությունից ազատվելու հիմքերի մեջ չի մտնում գերությունը որպես ծառայությունից ազատվելու հիմք, դրա համար էլ պաշտոնատար անձինք որոշում չեն կայացնում։ Հարցը, այո՛, ունի բարոյական կողմ, այլ կողմեր ևս, բայց ամեն բան պետք է օրենքով կարգավորվի։
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
