«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Մարդկային զարգացման միջազգային կենտրոնի գործադիր տնօրեն, քաղաքական վերլուծաբան Թևան Պողոսյանը
– Պարո՛ն Պողոսյան, արդեն մեկ ամսից ավելի Արցախը շարունակում է շրջափակված մնալ, ՀՀ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանն էլ ասում է, որ «Հայաստանը չի ներգրավվելու Ադրբեջանի հետ Լաչինի միջանցքի բացման հարցով բանակցություններին։ Արցախի իշխանությունները Ադրբեջանի հետ ուղիղ բանակցելու և ուղիղ խոսելու հնարավորություն ունեն, և հենց իրենք են զբաղվում խնդրով»: Գործող իշխանության այս դիրքորոշմանն ինչպե՞ս եք վերաբերվում:
– Բացասական, ուրիշ ինչպե՞ս, այսինքն՝ ո՞նց կարելի է Արցախին մենակ թողնել, երկրորդ՝ եթե ինքներդ ասում եք, որ ամեն ինչ պետք է հիմնված լինի 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության վրա, ապա կասե՞ն, թե որտե՞ղ է այնտեղ ԼՂ ներկայացուցչի ստորագրությունը:
– Դե, ասում են, որ Լաչինի միջանցքի մասով այդ փաստաթղթում Հայաստանի մասով հիշատակում չկա:
– Այդպիսի բան չի լինում, երբ որ կա փաստաթուղթ, և դրա տակ՝ երեք ստորագրություն, երեքն էլ պատասխանատու են: Էլ չասեմ, որ ՀՀ օրենքներով է ամրագրված, որ Հայաստանն իրավունք չունի ձեռքերն այդպես լվանալ ու ասել՝ մենք գործ չունենք: Ցանկացած իշխանության դատում են արած գործողությունների արդյունքներով. գաղտնիք չէ, որ Ադրբեջանն ինքն է հրաժարվում Արցախի ներկայացուցիչների հետ բանակցելուց, սա՝ մեկ, երկրորդ՝ եթե այդ նույն մարդուն ասես՝ ի՞նչ կարծիք ունես Ադրբեջանի մասին, կասի՝ ավտորիտար պետություն է: Ստացվում է, որ «ժողովրդավար Հայաստանն» առաջարկում է, որ որևէ տեղի մարդիկ գնան ու բանակցեն ավտորիտար ռեժիմի հե՞տ: Սա՞ է առաջարկը:
Շրջափակման այս ողջ ընթացքում տարբեր երկրների ներկայացուցիչների են տրվել հարցեր, բայց նրանցից որևէ մեկը չասաց՝ մենք գործ չունենք: Ոչ մի բան չեն անում, կոչերով են հանդես գալիս, բայց երբևէ իրենց թույլ չեն տվել նման արտահայտություն անել: Սա ցույց է տալիս վերաբերմունքը ու մեր ասածի ճշմարտացիությունը, որ ՀՀ իշխանությունները ձեռքերը լվացել են Արցախից, հայ ազգի հանդեպ իրենց պարտավորություններից ու պատասխանատվությունից խուսափելու համար նոր ձևակերպումներ են բերում:
Եթե իրենց թվում է, թե իրենք դիվանագիտական հնարք են գործադրում այսկերպ՝ ասելով, որ Ադրբեջանի վրա ճնշումը կմեծանա, ու ստիպված է լինելու գնալ, խոսել Արցախի իշխանությունների հետ, ապա իրենք չարաչար սխալվում են, դա նշանակում է չճանաչել թշնամուն: Եթե նույնիսկ ենթադրենք, որ սա դիվանագիտական փորձ է, ապա շատ անհաջող ու բացասական փորձ է:
Այդ նախադասությունն ասելիս այդ մարդը մտածե՞լ է, թե շրջափակման մեջ գտնվող 120 հազար մարդու վրա, այն նույն մարդկանց, որոնք հայտարարեցին, որ «պատրաստ ենք կրել զրկանքներ՝ հանուն նրա, որ Մայր Հայաստանի վրա ճնշումներ չլինեն», ի՛նչ բարոյահոգեբանական հետևանքներ է թողնելու:
– Իրենց թիմակիցներից մեկն էլ ասել է՝ «Արցա՞խը կորցնես լավ է, թե՞ Հայաստանը»:
– Կորցնելով Հայաստանը՝ կորցնելու ենք Արցախը, կորցնելով Արցախը՝ կորցնելու ենք Հայաստանը: Ո՞վ է իրենց այդ հույսը տվել: Այդ մարդուն լավագույնս պատասխանել է Ալիևը, ասելով, որ Սյունիքն էլ է վերցնելու, Սևանն էլ, Երևանն էլ:
Հարցս այլ դաշտում է լինելու. լավ, լրագրողնե՛ր, դուք ինչքա՞ն եք գնալու ու նույն տեսակի հարցերի վերաբերյալ մեկնաբանություն խնդրեք այդ մարդկանցից, որոնք պարզապես ամեն օր ավելի խայտառակ բաներ են ասում: Լավ, նույն լրագրողներն այսօր Հայաստանում այդ կարեկցանքը չունե՞ն, ՀՀ քաղաքացի չե՞ն, որ ասեն՝ լավ, չէ՞ որ եթե ես այս կարծիքը հանեմ դուրս, Արցախում մարդիկ ո՞նց են սա ընկալելու ու լսելու: Մի՛ գնացեք, հարցազրույց մի՛ վերցրեք, ոչ էլ այսպիսի կարծիքների մեկնաբանություններով զբաղվեք, էլի:
– Պարո՛ն Պողոսյան, բա իշխանության ներկայացուցիչ են, չիմանա՞նք՝ ի՛նչ են մտածում ստեղծված իրավիճակի մասին, ի՛նչ լուծումներ են առաջարկում այս իրավիճակից դուրս գալու համար:
– Իսկ ինչու չե՞ք տեսնում դա, իսկ ինչի չի՞ կարելի այդ նույն տեղեկությունը ներկայացնել հետևյալ կերպ, որ, ցավոք սրտի, այնպիսի նախադասություններ ասացին, որոնք չենք հեռարձակելու: Դա արդեն կարծիքի ձևավորո՞ւմ չէ:
Տեղեկատվական պատերազմի շրջանակներում մենք չե՞նք կարողանում ընկալել, թե ինչպե՛ս պետք է տեղեկության հետ աշխատել, որ այսօր գոնե հայկական լրատվական դաշտից թույլատրելի չլինի այնպիսի հարվածային մեսիջներ փոխանցել, ինչպիսիք արվում են:
Երեկ դրա մասին ակնարկեցին նաև Արցախի ներկայացուցիչները տեսակոնֆերանսի ժամանակ, երբ ասացին. «Երևանից լավ չեն հասկանում, թե ի՛նչ է նշանակում շրջափակման մեջ լինել»: Ցավալին հենց դա է, որ իսկապես չեք ընկալում, որ այս մեկ ամսվա ընթացքում զրկանքներ կրելը հանուն Հայաստանի ու Հայաստանից նման կարծիք լսելը ամենամեծ հարվածն են: Հիմա այդ հոգատարությունը ձեր մե՞ջ էլ չկա:
Իրականում Արցախում վիճակը ծանր է, հանաք չենք անում, Հայաստանում ապրող շատ մարդիկ չեն ընկալում, թե ինչ իրավիճակ է այնտեղ, այն ցավերը, որոնք կան այնտեղ, պետք չէ ավելացնել, խնդրում եմ:
– Իսկ ի՞նչ ելքերի առաջարկներ եք անում դուք կոնկրետ:
– Մենք պետք է սկսենք պատրաստվել բոլոր սցենարներին: Ասել եմ, որ Ադրբեջանը ինքնակամ երբեք չի բացի ճանապարհը, ու ճանապարհի բացումը ենթադրում է ուժային սցենար, ուրեմն պետք է պատրաստ լինենք այդ սցենարին: Աշխարհն էլ պետք է տեսնի, որ մենք չենք պատրաստվում մեր 120 հազար հայրենակիցներին միայնակ թողնել, ու եթե պետք լինի՝ անգամ ուժով ենք պատրաստ պայքարելու:
– Առանց իշխանության գործուն քայլերի հնարավո՞ր է ինչ-որ բան անել:
– Շատ քիչ, բայց հնարավոր է: Իսկ եթե իսկապես գիտակցում ենք ինչ վիճակում ենք, պետք է կատարենք այն գործուն քայլը, որը կձևավորի ազգային իշխանություն ու այլևս չի ասի՝ մենք ի՞նչ կապ ունենք Արցախի կամ Լաչինի փակված միջանցքի հետ:
– Հավանական համարո՞ւմ եք, որ ձեր ասած գործուն քայլը կարվի:
– Եթե չլինի՝ ի՞նչ ենք անելու, լինելու ենք ցեղասպանության վկաներ, ցանկանո՞ւմ եք՝ եղեք: Ինչ-որ մի բան պետք է արվի, կարող է գործող իշխանությունը անել մի բան, բայց հավատ չկա: Ոչ մի բան չենք անում, բոլորս նստում ենք ու դառնում ենք ի՞նչ՝ այդ ողբերգության վկանե՞ր: Եթե դա է լինելու, ի՞նչ ասեմ:
Գիտակցել է պետք, գիտակցել, որ Արցախից հետո դա լինելու է Սյունիքում, հետո՝ այլ տեղերում: Մեր թշնամու համար տարբերություն չկա, մարդիկ բացահայտ խոստովանում են, թե ինչ են ուզում, այլ հարց է, որ մեր հանրությունը չի գիտակցում այդ ամենը:
Քրիստինե Աղաբեկյան
MediaLab.am
