«Սերժիկն էլ առաջ լուրջ չէր ընդունում մեր ասածները, տեսա՞ք ինչ եղավ». Լեւոն Բարսեղյանը` նախկին իշխանություններին քաղաքական գնահատական տալու մասին

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանում է Գյումրիի ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբի նախագահ Լևոն Բարսեղյանը։

– Պարոն Բարսեղյան, դուք վերջին շրջանում անընդհատ բարձրացնում եք այն հարցը, որ Ազգային ժողովը պետք է քաղաքական գնահատական տա նախկին իշխանությունների գործելաոճին։ Ինչո՞ւ եք այդպես կարծում։

– Այս վերջերս ես այդ հարցը էլ չեմ բարձրացնում։ Այդ հարցը բարձրացրել եմ մեկ տարի շարունակ՝ մինչև մեկ ամիս առաջ։ Հետո արդեն հասկացա, որ Ազգային ժողովը շատ իմաստուն է, երևի գտնում է, որ դա կարող է վնասներ բերել մեր հայրենիքին։ Սերժիկը կարող է դրանից տուժել, Ռոբիկը, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը։ Եվ նկատում եմ, որ իրենք արդեն պատճառներ են հորինում, թե ինչպես չպետք է տրվի այդ գնահատականը՝ դրանից բխող հետևանքներով։

– Դուք ինչո՞ւ եք դա անհրաժեշտություն համարում, ի՞նչ կփոխի դա։

– Ես այն ժամանակ, երբ գտնում էի, որ դա պետք է, կարծում էի, որ գնահատական տալը սահմանազատման պահ է և ուղենիշային գործիք կլինի, որից պետք է բխեն այդ բոլոր վնասները վերականգնելու պրոցեդուրաները, այդ թվում՝ անցումային արդարադատությունը, վեթինգը, տնտեսական, վարչական, քաղաքական լյուստրացիան, ակտիվների վերադարձ, ապօրինի հարստացածների հարցերը, հակակոռուպցիոն պայքար։ Արմատական բարեփոխումների դարպասը կարող է բացվել քաղաքական գնահատականով։ 

– Հիմա իշխանությունները փորձում են այդ ամենը կարծես կյանքի կոչել առանց քաղաքական գնահատական տալու։ Օրինակ՝ նույն վեթինգի, ապօրինի հարստացման հարցը, առանց մեղադրական վճռի գույքի բռնագանձման հարցերն են փորձում լուծել։ Այսինքն՝ դուք ասում եք, որ առանց քաղաքական գնահատականի այդ քայլերն արդյունավետ չե՞ն լինի։

– Խոսակցություններ լսում ենք, այո։ Եթե թույլ կտաք, ես խորհրդանշական օրինակ բերեմ։ Անցած ռեժիմը պետության զավթման որակի գնահատելը ես համարում եմ երկրի բարեփոխումների համար պարարտ հողի ստեղծում։ Դրա վրա ծառը պետք է տնկել, հիմա իրենք այդ ծառի տերևներից ու պտուղներից են խոսում, բայց դրա տակի հողը չկա։ Եթե խոսում են ակտիվների վերադարձի մասին, պետք է հարցնեմ՝ ներողություն, ի՞նչ է պատահել, որ ակտիվներ եք ուզում վերադարձնել։

Եթե խոսում են ապօրինի հարստացման կամ կոռուպցիայի դեմ պայքարի ինչ-որ ռազմավարություն ստեղծելու մասին, պետք է նորից հարցնեմ՝ ի՞նչ է պատահել որ։ Այդ «ի՞նչ է պատահել»-ը հարկավոր է քաղաքական գնահատականով արձանագրել։ Սա է ամբողջ խոսակցությունը։ Իսկ խորքային արձանագրման մասին է խոսքը՝ հանրային լսումներ,

մասնագետներ, փորձագետներ։ Պետք է գան ու ասեն՝ այսօր այսինչ բանն է եղել, Տավարացյան Նախշունը 2002-2003 թվականներին հաստատել է Հեռուստատեսության ու ռադիոյի այն ժամանակվա հանձնաժողովի ապօրինի որոշումը՝ «Ա1+»-ին ու «Նոյյան տապանին» եթերազրկելու մասին։ Եթե դա արձանագրված լիներ, Տավարացյան Նախշունն այն ժամանակ հրաժարական տված կլիներ կամ դատավորների ժողովը կասեր՝ ախպեր ջան, այս կնոջը մենք ո՞նց ենք կողմ քվեարկում։

Եթե ՀՔԾ պաշտոնյա Վազգեն Ավետիսյանին վաղուց գնահատական տրված լիներ՝ որպես քաղաքական գործեր «թխող» մեկի, այդ մարդը վաղուց ՀՔԾ-ում գործ ունենալ չէր կարող։ Սրա մասին է խոսքը, երբ 2-3 հազար պաշտոնյաներ, ովքեր ահռելի վնաս են տվել ՀՀ-ին, շարունակում են զբաղեցնել իրենց պաշտոնները, երևի թե՝ «հորս արև, էլ չեմ անի» դոկտրինով։

Բայց իրականում այդպիսի դոկտրին գոյություն չունի։ Ի՞նչ են ասում՝ Սերժիկի նկարը պատից հանել եմ, բերեք անցնեք առա՞ջ։ Չի լինում այդպես, ձև չկա։ Մարդը 30 տարի գործ է «թխել», էդ ո՞նց եղավ, որ այսօր ինքը արդեն արդար քննիչ է։ 

– Այսինքն՝ այդ մարդիկ չե՞ն փոխվի ու չե՞ն կարող նոր իրողություններում տեղավորվել։

– Իրենք կակռազ կարողանում են նոր իրողություններում տեղավորվել։ Իրենք չեն կարող դառնալ ավելի արդար առանց քաղաքական գնահատականի։ Մարդիկ կան, ովքեր ուղղակի պետք է ելնեն ու գնան տուն, բայց դրա համար պետք է քաղաքական գնահատական տալ։ Մենք կգանք այնտեղ ու բոլորս կպատմենք, թե ինչ փորձանքներ են բերել այդ մարդիկ մեր երկրի գլխին։ Բայց Ազգային ժողովը կարծես թե հավես չունի, ես էլ չեմ ուզում պնդել։ Չլինի այս Ազգային ժողովը, կլինի մյուսը, բայց դա լինելու է մի օր։

– Այսինքն՝ դա հենց Ազգային ժողովի՞ անելիքն է, Նիկոլ Փաշինյանն անձամբ այստեղ քայլեր չի՞ կարող ձեռնարկել։

– Ես կարծում եմ, որ ժողովուրդն իր ասելիքն ասել է։ Ազգային ժողովը հիմա դա ցրում է հեղափոխության վրա։ Իրենք ասում են՝ դե, հեղափոխություն է եղել, դա քաղաքական գնահատական է։ Բայց դա ժողովրդական գնահատական է, քաղաքական գնահատականը քաղաքական գերագույն մարմինը պետք է տա, սա իմ համոզմունքն է։ Գլխավոր իշխանությունն օրենսդիր իշխանությունն է, ինքը պետք է տա, Նիկոլ Փաշինյանը կարող է հազար բան ասել։ Հազար անգամ ասել է՝ այստեղ կոռուպցիա է և այլն։

ԱԺ-ն պետք է այդ գնահատականն ամրագրի իր որոշմամբ կամ հայտարարությամբ։ Իսկ եթե այդպես չի համարում, դա լրիվ ուրիշ բան է, արժեքային համակարգի տարբերությունների մասին է։ Իմ և ահագին մարդու արժեքային համակարգն ասում է, որ եղել է պետության զավթում, կոռուպցիայի գերադրական աստիճան է եղել։

Որոշ մարդիկ էլ ասում են՝ չի եղել, որոշ տեխնիկական խնդիրներ ենք ունեցել՝ մի թեթև կոռուպցիա, մի թեթև մոնոպոլիա, մի թեթև ԶԼՄ-ների զավթում, մի թեթև մարդկանց են ծեծել, մի 10 հոգի էլ գնդակահարել են, բերեք այդպես լուրջ չվերաբերվենք դրան։ Եթե դա իրենց քաղաքական մոտեցումն է, դա էլ է գնահատական։

Ես համարում եմ, որ դա շատ սխալ մոտեցում է, եթե իսկապես կամենում են երկրում արմատական բարեփոխումներ անել։ Առանց այդ գնահատականի, առանց դրա հիման վրա կառուցվող բարեփոխումների ծրագրերի, բարեփոխումներ չեն լինելու, լինելու է կոսմետիկա։ Դրանք այն ռելսերն են, որոնց վրա պետք է դրվեն բարեփոխումները։ Հիմա ես արդեն հումորով եմ վերաբերվում դրան, չարժե ծանր տանել։

Սերժիկն էլ առաջ լուրջ չէր ընդունում մեր ասածները, տեսա՞ք ինչ եղավ։

Ռոզա Հովհաննիսյան

MediaLab.am