«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանել է ԳԱԱ արևելագիտության ինստիտուտի տնօրեն, թուրքագետ Ռուբեն Սաֆրաստյանը
– Պարո՛ն Սաֆրաստյան, ԱՄՆ Սենատի կողմից Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձևի ընդունումն ի՞նչ հնարավորություններ է տալիս Հայաստանին:
– Ես կարծում եմ, որ Կոնգրեսի և՛ ստորին, և՛ վերին պալատների կողմից ընդունված երկու բանաձևերը միասին պետք է դիտարկել, որոնք մեր դիվանագիտությունը պետք է օգտագործի հօգուտ մեզ: Կարելի է փորձել օգտագործել Արցախի անվտանգությունն ուժեղացնելու, Արցախի Հանրապետության ճանաչման գործընթացն ավելի արագացնելու առումով:
Ինչո՞ւ, որովհետև այս բանաձևերը նշանակում են, որ հայկական գործոնն աշխարհում ավելի ուժեղանում է: Եվ պետք է կարողանալ դրանից դիվիդենդներ ստանալ: Իհարկե, դա շատ բարդ աշխատանք է, բայց ես կարծում եմ, որ պետք է այդ աշխատանքն իրականացվի:
Եվ, իհարկե, այս բանաձևերը մեծ խթան կհանդիսանան աշխարհում Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացն արագացնելու առումով: ԱՄՆ-ը մեծ հեղինակություն վայելող երկիր է, և ես համոզված եմ, որ մի շարք երկրներ կհետևեն նրա օրինակին, և իրենք էլ իրենց խորհրդարաններում նմանատիպ բանաձևեր կընդունեն: Այնպես որ, սա մեզ համար հնարավորություն է, և մեր դիվանագիտությունը պետք է փորձի դա օգտագործել ի շահ մեր երկրի, Արցախի անվտանգության ամրապնդման, Արցախի ու Ցեղասպանության ճանաչման գործընթացի ուժեղացման:
Ես ևս մեկ հանգամանք եմ ուզում նշել՝ փաստորեն այս բանաձևերը կարող են նաև որոշ չափով զսպող գործոն լինել Թուրքիայի համար: Թուրքիան, որը չի ճանաչում իր նախնիների գործած ցեղասպանությունը, չի դատապարտում այն, ըստ էության ինքը շարունակում է ցեղասպան քաղաքականություն վարել: Իսկ դա նշանակում է, որ այդ պետությունը վտանգ է ներկայացնում տարածաշրջանի պետությունների համար:
– Այսինքն՝ նմանօրինակ մեթոդներով հնարավո՞ր է զսպել Թուրքիային՝ հետ կանգնելու իր քաղաքականությունից:
– Ես կարծում եմ՝ այո՛, որովհետև Թուրքիայի բոլոր գործողությունները մեր տարածաշրջանում, ես նկատի ունեմ նաև Սիրիայի հարցը, փաստում են, որ այդ երկիրը վարում է ագրեսիվ քաղաքականություն: Իսկ ԱՄՆ-ի ընդունած այս բանաձերը կարող են որոշ չափով զսպել Թուրքիային, քանի որ աշխարհի հասարակությունը լավ կհասկանա Թուրքիայի ագրեսիվության ակունքները: Այդ ագրեսիվության ակունքները ցեղասպանության քաղաքականությունն է, որը ժամանակակից Թուրքիան չի դատապարտում:
– Թուրքական կողմի արձագանքները շատ կոշտ են ԱՄՆ-ի այս քայլի մասին: Մասնավորապես, տարբեր թուրք պաշտոնյաներ հայտարարում են, որ սա քաղաքական խաղ է ԱՄՆ-ի կողմից:
– Անշուշտ նման արձագանքներ սպասելի էին, որովհետև թուրքական կեղծարարության քաղաքականությունը Հայոց ցեղասպանության հարցում արդեն գտնվում է փակուղում: Տասնամյակներ շարունակ նրանք փորձել են ամբողջ աշխարհին համոզել, թե չի եղել Ցեղասպանություն, իսկ հիմա ԱՄՆ-ի նման երկրի Կոնգրեսն ընդունում է այդպիսի բանաձևեր: Այսինքն՝ նշանակում է, որ իրենց կեղծարարության շղթան ու քաղաքականությունը տապալվել են: Ուզած-չուզած նրանք նման հայտարարություններ պետք է անեն:
– Պարո՛ն Սաֆրաստյան, այդուհանդերձ վստահությու չկար, որ ԱՄՆ Սենատը ևս կընդուներ բանաձևը: Ի՞նչ կատարվեց, ԱՄՆ-ն ի՞նչ քաղաքականություն է վարում:
– Այստեղ երկու տարբերակ կա: Առաջին երկու փորձերը՝ Սենատի կողմից այդ բանաձևի ընդունման, տապալվեցին: Երկու սենատորներ՝ Լինդսի Գրահամը և Դեյվիդ Փերդյուն, վետո դրեցին գործընթացի վրա: Նրանք երկուսն էլ, հատկապես Լինդսի Գրահամը, հայտնի են նրանով, որ շատ մոտիկ հարաբերություններ ունեն ԱՄՆ նախագահ Թրամփի հետ:
Ինքն էլ չէր թաքցնում, որ Թրամփի հորդորով էր վետո դրել: Այս անգամ վետո չդրվեց, երկու տարբերակ կա՝ կա՛մ Թրամփն այս անգամ էլ է հորդորել, որ սենատորներից որևէ մեկը վետո դնի, բայց սենատորներից ոչ ոք չի համաձայնել, կա՛մ չի խնդրել: Դեռ պարզ չէ՝ այդ տարբերակներից ո՛րն է գործել: Ես կարծում եմ՝ մոտակա օրերին ամերիկյան մամուլը կփորձի ավելի կուլիսային մանրամասներ բացահայտել այդ գործընթացից, և այդ ժամանակ ավելի պարզ կլինի, թե որ տարբերակն է գործել:
Եթե գործել է այն տարբերակը, որ Թրամփն այս անգամ սենատորներին չի խնդրել վետո դնել, դա նշանակում է, որ Սպիտակ տունն այս բանաձևերը դիտարկում է Թուրքիայի վրա ճնշումն ավելի ուժեղացնելու տեսանկյունից և սպասում է, որ դրանից հետո թուքական կողմի հետ կմտնի առևտրի մեջ, որպեսզի ինչ-որ զիջումներ կորզի Թուրքիայից: Ես կարծում եմ՝ խոսքը ռուսական С-400 հակահրթիռային համակարգերի մասին, որ Թուրքիան դրանցից հրաժարվի կամ գոնե երկրորդ խմբաքանակից հրաժարվի, որը պետք է գնա Թուրքիա:
Ռոզա Հովհաննիսյան
MediaLab.am
