««Թղթերով» ամեն ինչ նորմալ է, բայց այստեղ խնդիր ունենք պետության զավթման հետ, և հետևանքների վերացման ուղղությամբ ոչինչ չի արվում». Գարեգին Միսկարյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանել է «Քաղաքացու որոշում» սոցիալ-դեմոկրատական կուսակցության անդամ Գարեգին Միսկարյանը

– Պարո՛ն Միսկարյան, ֆեյսբուքյան գրառմամբ անդրադարձել էիք ՀՔԾ-ի կողմից Սերժ Սարգսյանի թիկնազորի պետ Վաչագան Ղազարյանի վերաբերյալ քրեական գործը կարճելուն՝ նրա կողմից 6 մլն դոլար վնասի փոխհատուցման պայմանով։ 

Ասել էիք՝ «անցումային արդարադատության շրջանակներում Սերժի Վաչոյի հետ նրան ինդուլգենցիա շնորհողներն էլ են պատասխան տալու»։ 

Ի՞նչ նկատի ունեք, արդյոք մտավախություն կա, որ սա կարող է դառնալ նախադեպ, և նախկինում հարստացած պաշտոնյաներից ոմանց նկատմամբ քննչական մարմինները կարող են մեղմ վարվել։

– Հատուկ քննչական ծառայությունը քննել է կոնկրետ գործ, որն օրենքի շրջանակներում կարող է կարճվել վնասի փոխհատուցման դեպքում։ Այսինքն՝ այս ամբողջ գործընթացին կառավարող ուժն ու իրավապահ մարմինները նայում են զուտ օրենքի տեսանկյունից։ 

Այսինքն՝ այսպես ասած, թղթերով ամեն ինչ նորմալ է։ Բայց այստեղ խնդիր ունենք պետության զավթման հետ, և դրա հետևանքների վերացման ուղղությամբ ոչինչ չի արվում։ 

Այսինքն՝ այնպես չէ, որ Վաչագան Ղազարյանը օրինապահ քաղաքացի է և մի օր հանկարծ ուղղակի որոշեց հարկերը թաքցնել, և հիմա այդ հարկերը վերականգնվեցին, ամեն ինչ կարգին է։ 

Վաչագան Ղազարյանը զբաղեցրել է պետական պաշտոն, նա բիզնեսով զբաղվելու իրավունք չուներ։ Երկրորդ՝ հարց է առաջանում, եթե նա թաքցրել է 6 մլն դոլար հարկեր, ապա ինչ շրջանառության մասին է խոսքը, և որտեղից նրան այդ գումարները։ Այդ ուղղությամբ, ցավոք սրտի, պետությունը դեռևս ոչ մի քայլ չի անում։ Իմ վրդովմունքը դրան է ուղղված, ոչ թե ՀՔԾ-ի գործողությանը։

– Այսինքն՝ դուք բարձրացնում եք այդ ֆինանսական միջոցների ծագումնաբանության հա՞րցը։

– Այո՛, գոյություն ունի ապօրինի հարստացման հանգամանք, և դրա հետ հաշվի չնստել չի կարելի։ Հեղափոխության նպատակներից մեկը հենց պետությունից, ժողովրդից գողացածը հետ վերադարձնելու մեջ է։ 

Ոչ թե հարկերը թաքցրած, այլ ապօրինի ճանապարհով հարստություն կուտակած մարդիկ պետք է ինչ-որ ձևով փոխհատուցեին պետությանը։ Դրա համար էինք մենք առաջարկում անցումային արդարադատություն, անցումային դատարանի ստեղծում, որը, ցավոք, չեղավ։ 

Կարո՞ղ ենք ենթադրել, որ ապօրինի հարստացած նախկին պաշտոնյաների վերաբերյալ գործընթացները հեղափոխությունից հետո ձեզ չեն բավարարում։

– Կոնկրետ ես շատ դժգոհ եմ, որովհետև ակտիվների վերադարձի գործընթացը պետք է ստեղծվեր հեղափոխությունից անմիջապես հետո։ Բանն այն է, որ այն գումարները, որոնք գտնվում են Հայաստանից դուրս, այդքան էլ հեշտ չէ բերելը, որովհետև առաջին հերթին այն պետությունները, որտեղ գտնվում են այդ գումարները, չեն ցանկանում, որ այդ կապիտալն իրենց մոտից դուրս գա։ 

Դրա համար պետք է լուրջ հիմնավորումներ լինեն։ Իսկ ինչքան ժամանակը ձգձգվում է, այնքան այդ հիմնավորումները, ապացուցողական փաստեր ունենալը դժվարանում են։ Իհարկե դժգոհ եմ, որովհետև հայտնի էլ չէ, թե երբ կլինի դա, և առհասարակ կլինի՞, թե՞ չի լինի։ Իսկ ժամանակը մեր օգտին չի աշխատում։

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը մի քանի անգամ ասել է, որ սեփականության վերաբաշխման, մարդկանց ունեզրկման ճանապարհով չեն գնալու։ Համաձա՞յն եք այս թեզին։

– Իհարկե, ոչ ոք չի ասում, որ այն մարդկանց, ովքեր բիզնես են ստեղծել, թեկուզ ոչ օրինական ճանապարհով, բայց ստեղծել են աշխատատեղեր, պետք է սնանկացնել։ 

Այդ փոխհատուցումը կարող էր լինել 20-30 տարվա ընթացքում, այդ ամենը դատարանը կարող էր որոշել։ Ոչ ոք չի ասում, որ պետք է կուլակաթափ արվեն ու սնանկացվեն այդ մարդիկ։ Խոսքը գողացած գումարները հետ վերադարձնելու մասին է, թե ինչպես կարվի դա, որ դրանից տնտեսությունը ցնցումների մեջ չընկնի, դա զուտ տեխնիկայի հարց է։

– Տարբեր քրեական գործերով որոշ անձինք ինչ-որ գումարներ վճարում են, վնասի վերականգնում կա, բայց դա բավարա՞ր չէ, հիմքի՞ց պետք է սկսել։

– Բնականաբար այո։ Օրինակ՝ եթե հիշում եք, Սամվել Ալեքսանյանը 7 մլրդ դրամ վերադարձրեց բյուջե՝ որպես նախկինում թաքցված հարկ։ Բայց ակնհայտ է, չէ՞, որ Հայաստանում նման գիգանտ ընկերություն ստեղծելու համար ինքն օգտվել է հովանավորչական որոշակի դիրքերից։ 

Այդ ամենը պետք է հաշվի առնել։ Եթե նույնիսկ այդ մենաշնորհները ժամանակին եղել են օրենքով թույլատրելի, միևնույն է, դա պետք է քննվի, որովհետև դա պետական շահից չի բխում։ Մենաշնորհների պատճառով բազմաթիվ գործարարներ, քաղաքացիներ տուժել են։

Եվ դա նաև կանխարգելի՞չ կլինի։

– Բնականաբար այո, դա նաև կանխարգելելու միջոց է, որ հետագայում նման դեպքեր չկրկնվեն։ Մյուս կողմից՝ զուտ ասել, որ թաքցված հարկերի մասով կառավարող ուժը կամ իրավապահներն արել են ամեն ինչ, էլ ոչ մի բան չկա անելու, այդպես չէ։ Ցավոք սրտի, մենք այլ բան, քան դա է, չենք տեսնում։ Եվ եթե նույնիսկ հիմնավորված են այդ փաստերը, ապա ես կարծում եմ, որ այն մարդիկ, ովքեր ունեցել են այդ արտոնյալ պայմանները, այնուամենայնիվ պետք է անցնեն դատական պրոցեսով։ 

Սեփականության ճանաչման իրավունքը հանրության կողմից շատ կարևոր է՝ հետագայում ցնցումներից խուսափելուց համար։ Եվ այս հեղափոխությունը ստեղծել էր այդ հնարավորությունը, որից մենք չօգտվեցինք։

Ռոզա Հովհաննիսյան

MediaLab.am