«Ես առաջարկել էի, որ հանրաքվեի հարցը Ազգային ժողովի մի նիստով փակեին». Լեւոն Շիրինյան

«Մեդիալաբի» հարցերին պատասխանել է քաղաքագետ Լևոն Շիրինյանը

Պարո՛ն Շիրինյան, սահմանադրական փոփոխությունների հանրաքվեի հետաձգումը որևէ կերպ կարո՞ղ է վնասել գործընթացը։

– Ոչ մի կերպ չի կարող ազդել գործընթացի վրա։ Ընդհանրապես, Սահմանադրական դատարանի հարցով ժողովրդի տրամադրությունների վրա շատ քիչ բան է ազդելու, անկախ այս տատանումներից։ 

Բոլորը տրամադրված են այդ գողապետությունը գերեզման դնելու ու վերջացնելու այս ամենը, անկախ նրանից, այսօրվա իշխանությունից գո՞հ են, թե՞ դժգոհ։ 

Մարդկանց շատ քիչ խումբ է դեմ հանրաքվեին, դա նրանց հարազատներն ու ընկերներն են, որոնք չեն կարող ազդել հանրաքվեի արդյունքների ու որակի վրա։ Այնպես որ, տագնապել պետք չէ։ 

Բայց ես առաջարկել էի, որ հանրաքվեի հարցը Ազգային ժողովի մի նիստով փակեին։

– Այսինքն՝ չսպասե՞լ հանրաքվեին։

– Այո՛, չսպասել, որովհետև Ազգային ժողովը բացարձակ լեգիտիմ է։

– Ի՞նչ հիմքով Ազգային ժողովը կարող է նիստ անել ու լուծել այդ հարցը։

– Սահմանադրության 2-րդ հոդվածն անփոփոխելի է, ասում է, որ ժողովուրդն ինքնիշխան է, սուվերեն։ Եվ ժողովուրդն իր իշխանությունն իրականացնում է կառավարություն ձևավորելու, հանրաքվեների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների և այլ ինստիտուտների միջոցով։ 

Այսինքն՝ Ազգային ժողովը ձևավորել է ժողովուրդը՝ իր քվեարկությամբ։ Ուրեմն այդ Ազգային ժողովն այս հարցը կարող էր հանրաքվեի դնել, ինչը արեց։ Երկրորդ՝ ինքը կարող էր բեկանել նախորդ որոշումը՝ պատճառաբանելով՝  ինչի համար, և դնել ու իր քվեարկությամբ լուծել հարցը՝ ասելով հետևյալը, որ չի կարելի պետության զարգացումը կասեցնել ինչ-որ մարդկանց կամայական ցանկությամբ։ Թե ինչո՛ւ են ձգձգում՝ չեմ հասկանում։

– Ինչո՞ւ չեն գնում այդ ճանապարհով։

– Որովհետև, ինձ թվում է, լավ չեն գիտակցում Ազգային ժողովի՝ որպես առաջնային մանդատ ունեցող մարմնի դերը։ 

Դրա համար էլ նեյնիմ են անում, քվեարկում էին, վերջանում էր։ Գողապետության Սահմանադրական դատարանը չի կարող սպասարկել նոր իրականությունը։ 

Բայց եթե անգամ հանրաքվեն հետաձգեցին, ոչ մի հույս չպետք է ունենան նրանք, ովքեր ուզում են, որ հարցը չլուծվի ու շարունակվի նույն իրավիճակը։ Սահմանադրական դատարանը եղել է դավադիր մարմին և շարունակում է մնալ այդպիսին, դրա համար հարցը պետք է լուծել։ 

Մարդկանց մեջ տրամադրությունների փոփոխություն չի եղել, կարող է նոր իշխանության նկատմամբ դժգոհություն լինի, բայց դա չի ազդում գործընթացի վրա։

– Քարոզարշավի մի քանի օրն ի՞նչ ցույց տվեց, որքանո՞վ են մարդիկ հետաքրքրված այս հարցով։

– Պարզ է, որ այս քարոզարշավը նորից պետք է բարձրացներ այն խնդիրները, որոնք կան երկրում։ Դա հասկանալի է, որ մարդիկ իշխանություններին պետք է հիշեցնեին իր խոստումները, որոնք պետք է կատարվեն։

Իրենք սարսափի մեջ էին, ասում էին՝ հանրաքվե պետք չէ։ Ինչո՞ւ պետք չէ, ժողովուրդն է իր երկրի տերը, և նա իր կամքն արտահայտում է հանրաքվեի տեսքով։

Հայաստանում արտակարգ դրություն է հայտարարված, արդյոք կառավարությունը համարժե՞ք գործողություններ է իրականացնում։

– Ես կարծում եմ՝ այո՛։ Աժիոտաժն առաջացնում են նախկին թալանչիներին պատկանող լրատվամիջոցները։ 

Մենք ժառանգություն ենք ստացել մի քայքայված պետություն՝ ֆինանսական ու այլ ռեսուրսները գրեթե սպառած։ Եղած վիճակում, կարծում եմ, բավարար է աշխատանքը։ Իհարկե, շատ պետք է անեն, բայց կառավարությունը շատ լավ է աշխատում, ջանքերն ակնհայտ երևում են։ 

Իմ գնահատականով՝ շատ լավ է, որ երկու տարի առաջ հեղափոխություն եղավ։ 

Եթե այս գողապետությունը մնար, հաստատ տանուլ էինք տալու, կոտորվելու էինք։ Նրանց մանվելները, սեյրանները, սերժերը, նրանց դեմքերը հիշեք և կհասկանաք, թե ինչ վիճակ կարող էր առաջանալ։ 

Այստեղ կարևորը վստահությունն է, ժողովուրդն այն իշխանությանը չէր վստահում, այս իշխանությանը վստահում է։ Դա շատ կարևոր հոգեբանական նախադրյալ է՝ այս իրավիճակը հաղթահարելու համար։ 

Միշտ ասում են՝ մի՛ ընկճվեք, որովհետև դա հիվանդության տարածման վրա շատ վատ է անդրադառնում։ Ինչ ռեսուրս ունենք, եղած վիճակում քայլերը բավարար են, ակնհայտ երևում է, որ չարչարվում են։

Եթե մենք նորմալ պետություն լինեինք, երկիրը թալանված չլիներ, սա էլ չէր լինի, ինչ եղավ։

Ռոզա Հովհաննիսյան

MediaLab.am