Չնայած գյուղատնտեսության նախարարության մասնագետներն առաջիկայում Հայաստանում կաթնամթերքի գների թանկացում են կանխատեսում՝ պայմանավորվելով համաշխարհային շուկայի «զարգացումներով», սակայն տնտեսագետները հակառակն են փաստում. վերջին ամիսներին միջազգային շուկայում կաթի փոշու ու կաթնամթերքի գների նվազում է նկատվում:
«Համաշխարհային շուկայում կաթի փոշին թանկացել է նախորդ տարվա առաջին կեսին միայն, իսկ տարեվերջին թանկացում չի եղել»,- «Մեդիալաբին» ասում է տնտեսագետ Սամվել Ավագյանը:
Նրա խոսքով՝ եթե Հայաստանում կաթնամթերքի թանկացում լինի, դա այնքան էլ կապ չի ունենա համաշխարհային շուկայի զագացումների հետ, ավելի շուտ կլինի մթերվող կաթի գնի թանկացման հետաևանք:
Գյուղատնտեսության նախարարության անասնաբուծության և անասնաբուժության վարչության պետ Աշոտ Հովհաննիսյանը հակառակն է պնդում:
«Կենդանական ծագման կարագի և կաթի փոշու գները վերջին 9-10 ամիսներին համաշխարհային շուկայում թանկացել են: Դրանով պայմանավորված՝ Հայաստանում կարող է թանկացում լինել»,- «Մեդիալաբին» ասում է Աշոտ Հովհաննիսյանը:
Միջազգային շուկայի զարգացումներից բացի, վարչության պետի խոսքով, Հայաստանում գազի և էլեկտրաէներգիայի գների բարձրացումը նույնպես ազդելու է կաթնամթերքի գնաճի վրա:
«Չեմ կարծում, որ գազի ու էլեկտրաէներգիայի գործոնով պայմանավորված թանկացումը լինի 10-15 տոկոսից ավելի»,- մոտավորապես թվերն է նշում գյուղնախարարության պաշտոնյան:
Տնտեսագետ Սամվել Ավագյանը սակայն իր խոսքերը փաստարկում է միջազգային շուկայում տեղի ունեցող զարգացումներով` նշելով, որ ի հակառակ աշխարհում նկատվող կաթնամթերքի գների նվազման, միայն Նոր Զելանդիայում են գներն ինչ որ առումով աճել:
«Եվրոպական շուկայում, օրինակ, կարագի գները հունվարին նվազել են: Ռոտերդամի բորայում կարագի մեկ տոննայի գինը վերջին օրերին 910 դոլար է՝ 1 ամիս առաջվա 955 դոլարի, և մեկ տարի առաջվա 1270 դոլարի համեմատ: Կարագն էժանացել է նաև Ուկրաինայում, որը նույնպես արտահանող երկիր է: Ընդհանրապես, Եվրոպայում ու ԱՄՆ-ում տարին բարենպաստ է կաթի արտադրության համար, սակայն միջազգային շուկայի խոշոր մատակարար Նոր Զելանդիայում՝ անբարենպաստ»:
Պաշտոնական վիճակագրությունը վերջին տարիներին Հայաստանում, ինչպես լայն սպառման մյուս ապրանքատեսակների, այնպես էլ կաթնամթերքի գների աստիճանական աճ է արձանագրվել:
Չնայած, Հայաստանում պաշտոնապես աղքատ է համարվում ամեն երրորդ բնակիչ, իսկ նվազագույն աշխատավարձը երբեմն տասն անգամ զիջում է եվրոպական շատ երկրների բնակիչների ունեցած եկամուտներին, այնուամենայնիվ, շատ մթերքներ` ներառյալ կաթնամթերքը, Հայաստանում շատ ավելի թանկ են, եւ պարբերաբար թանկանում են: Սակայն, այս թանկացումներից գյուղացու կյանքը չի լավանում:
Հիշեցնենք, որ նախորդ տարի կաթնամթերքի շուկայում տեղի ունեցած գնաճը կաթնամթերք արտադրող ընկերությունները դարձյալ կաթի մթերման գների բարձրացմամբ ու համաշխարհային շուկայում տեղի ունեցող զարգացումներով էին պայմանավորում:
Ազգային վիճակագրական ծառայության տեղեկատվության համաձայն՝ եթե 2007 թվականին Հայաստանում խանութներում վաճառվող կաթի մեկ լիտրը կազմել է 295 դրամ էր, ապա 2013 թվականին այդ թիվն աճել է գրեթե 50 տոկոսով` հասնելով 440 դրամի: Նույն ժամանակահատվածում, գրեթե կրկնակի թանկացել են նաեւ պանիրն ու կարագը:
Տնտեսագետ Վահագն Խաչատրյանը ասում է, որ Հայաստանում կաթնամթերքի թանկացման մասին խոսակցությունները շրջանառության մեջ էին դրվել դեռեւս անցյալ տարվա դեկտեմբերից:
Նա եւս պնդում է, որ համաշխարհային շուկայում կաթնամթերքի գների բարձրացման միտում վերջին ամիսներին չի նշմարվում:
«Մեզ մոտ միշտ միակողմանի է լինում՝ համաշխարհային շուկայում գները բարձրանալու դեպքում, Հայաստանում բարձրանում է, բայց իջնելու դեպքում չեն իջեցնում»,- «Մեդիալաբին» ասում է Վահագն Խաչատրյանը:
Ըստ տնտեսագետի, Հայաստանում կաթնամթերքի գները վերջին հինգ տարին եթե դիտարկենք, Վահանգն Խաչատրյանի խոսքով, ահռելի թանկացում է տեղի ունեցել:
«Դա մեկնաբանվում է համաշխարհային շուկայի զարգացումներով, դրա մեջ որոշակի իրականություն կա, բարձրացում կա: Բայց այստեղ մի խնդիր կա՝ բարձրացման արդյունքում Հայաստանում արտադրողներն ինչքա՞ն են շահում: Սա է խնդիր: Ասում են՝ 40 տոկոս, դա լուրջ թիվ է: Աշխարհում խոսում են 1 տոկոսի, 2 տոկոսի, 3 տոկոսի մասին, մեր մոտ միշտ պիտի ստավկան բարձր լինի: Օրինակ՝ հոսանքը միանգամից բարձրացնում են 30 տոկոսով, գազի թանկացումը՝ 18-20 տոկոսով են անում, աշխատավարձի բարձրացում այդքան չկա, եկամուտների ավելացում չկա»,- ասում է տնտեսագետը:
Վահագն Խաչատրյանի խոսքով՝ նորմալ է, երբ օբյեկտիվ պատճառներով թանկացում է լինում, բայց եթե դա տեղի է ունենում կոնկրետ անձնաց կամքով և պայմանավորված չէ շուկայական հարաբերությունների հետ, անհասկանալի է:
«Ինչքանո՞վ ես հավատամ այդ մարդկանց, որ համաշխարհային շուկայում գինը բարձրացել է: Ես ինձ թույլ կտամ կասկածել: Թանկացումը կարող է նույնիսկ իրար մեջ պայմանավորվածության արդյունք լինի, չգիտեմ վերջնական եզրակացություն չեմ ուզում անել, բայց հուսանք, որ թանկացումը 40 տոկոսվ չի լինի»,- ասում է Վահագն Խաչատրյանը:
© Medialab.am